ΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΠΟΛΕΜΙΚΗ

Παρουσίαση

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΣ ΠΟΙΗΤΗΣ και νευρώδης πεζογράφος, ευαίσθητος κριτικός και χαλκέντερος μεταφραστής, ο Γιώργος Κοτζιούλας υπήρξε ένας ασυμβίβαστος ιδεολόγος της ζωής και της τέχνης. Η έντονη δραστηριοποίησή του, ως ποιητή και θεατράνθρωπου, στα βουνά της Αντίστασης μέσα από τις τάξεις του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ, ο επιθετικά εκφρασμένος αντιμοντερνισμός του, η ένθερμη υπεράσπιση των έμμετρων μορφών και της ηθογραφίας συντέλεσαν ώστε να μην τύχει ευρύτερης αναγνώρισης.
Ο Κοτζιούλας αποδεικνύεται ωστόσο ιδιαίτερα επίκαιρος στις μέρες μας. Η κριτική που άσκησε στην επικράτηση μιας ισοπεδωμένης "δημοσιογραφικής" γλώσσας στη λογοτεχνία και η γόνιμη αξιοποίηση στο έργο του ιδιωματικών στοιχείων τον διασταυρώνουν με τις αναζητήσεις νεότερων πεζογράφων μας. Η προσήλωσή του στην τεχνική αρτιότητα του ποιητικού λόγου μπορεί να εκτιμηθεί πλέον στον βαθμό που της αξίζει, καθώς οι έμμετρες μορφές έχουν επιστρέψει δυναμικά στην ποίησή μας. Η τοποθέτησή του εναντίον του μοντερνισμού δεν ήταν συντονισμένη με την επίσημη γραμμή του ΚΚΕ, απέναντι στο οποίο διατήρησε πάντα την πνευματική ανεξαρτησία του. Επίσης, στην περίπτωσή του, η υποστήριξη του κλασικού δεν είναι προϊόν προγονοπληξίας το αίτημά του για έναν ποιητικό λόγο διαυγή και κατανοητό απορρέει πρωτίστως από την κλασική παιδεία του -υπήρξε δεινός φιλόλογος και μεταφραστής αρχαίων ελλήνων και λατίνων συγγραφέων- και σήμερα αναδεικνύεται δραστικό, καθώς η ποίηση, παρά την εκδοτική άνθησή της, δεν έχει κατορθώσει να κατακτήσει ένα ευρύτερο αναγνωστικό κοινό. Οι ηθογραφικές αναζητήσεις του, τέλος, δεν ευαγγελίζονται την επιστροφή στο παρελθόν χάρη στη ρεαλιστική αποτύπωση της πραγματικότητας και το σατιρικό στοιχείο αποκτούν βάθος.
Στο πολύπτυχο έργο του ιχνηλατεί τις επίπονες διαδικασίες εκσυγχρονισμού της ελληνικής κοινωνίας και αναδεικνύεται, έτσι, σε σεισμογράφο μιας πολιτικά, κοινωνικά και καλλιτεχνικά μεταιχμιακής εποχής και σε εκφραστή μιας υβριδικής μοντερνικότητας. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

«Ο Γιώργος Κοτζιούλας, νιώθω, υπήρξε δύο πράγματα: ποιητής του ανθρώπου, που τον αναζήτησε μέσ’ από την παρατήρηση του εαυτού του όχι ξεκομμένου από τους άλλους αλλά ανάμεσά τους, και επίσης ποιητής όλων των ανθρώπων, γιατί με τους στίχους του απαθανάτισε έναν ολόκληρο κόσμο, χαμένο πια. [...] Φέτος, 60 χρόνια μετά το θάνατό του, με το Ποίηση και πολεμική έχουμε στα χέρια μας μια βιογραφία αντάξιά του, χάρη στην ολοφάνερη αγάπη της Αθηνάς Βογιατζόγλου για την ποιητική τέχνη του Γιώργου Κοτζιούλα, την εμβρίθειά της, την άριστη οργάνωση του υλικού της, μα πάνω απ’ όλα την ευαισθησία που ’χε, να μιλήσει με γλώσσα άμεση και καθαρή για τον άνθρωπο Κοτζιούλα». (Μιχάλης Μακρόπουλος, bookpress.gr, 28/03/2016)

Περιεχόμενα

ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΔΟΣΗ
- Τα παιδικά και εφηβικά χρόνια (1909-1926)
Μεγαλώνοντας στα Τζουμέρκα τη δεκαετία του 1910
"Από μικρός στα γράμματα"
Πρώτες ποιητικές δοκιμές
- Τα χρόνια της αναγνώρισης (1927-1942)
Εγκατάσταση στην πρωτεύουσα
Μεταφράζοντας γαλλική ποίηση
Η ανάδυση ενός κριτικού
Η πρώτη ποιητική συλλογή: Εφήμερα (1932)
"Νευρασθένεια" και ανάρρωση στο χωριό
Κριτική ωρίμανση και όξυνση του ρεαλισμού
Φυματίωση και νοσηλεία στο Σανατόριο της Πάρνηθας
Από την Αθήνα του Μεταξά πίσω στα αττικά βουνά
Πρώτο αντιμοντερνιστικό μανιφέστο: "Συγχρονισμένη ποίηση" (1937)
Συνεργάτης στα Νεοελληνικά Σημειώματα του Σκαρίμπα (1937)
Η τριπλή ποιητική εμφάνιση του 1938
Σιγανή φωτιά. Ποιήματα 1932-1935
Η δεύτερη ζωή. Ποιήματα 1935-1937
Ο γρίφος
"...τις ηπειρωτικές ηθογραφίες μου": Το κακό συναπάντημα κι αλλά διηγήματα (1939)
"Περιδιαβάζοντας στο Άγιον Όρος" (1939)
Από τα πρόθυρα του πολέμου μέχρι τις αρχές της γερμανικής κατοχής
Επιστροφή στην Πλατανούσα
- Τα χρόνια του ηρωισμού (1943-1945)
Στο βουνό με τους αντάρτες
Αντιστασιακό θέατρο
Στον κάμπο της Θεσσαλίας
- Τα αντιηρωικά χρόνια (1946-1956)
Στρατευμένος διανοούμενος στη διάρκεια του Εμφυλίου
Οι αντιστασιακές συλλογές του 1946
Η αγωνιστική ποίηση του 1947
Η αρθρογραφία στο περιοδικό Νέοι Σταθμοί και στην εφημερίδα Ο Ρίζος της Δευτέρας
Αρχίζει η αντίστροφη μέτρηση
Ένα διπλό αυτοβιογραφικό εγχείρημα
Για τον Κρυστάλλη, τον Άγρα, τον Καρυωτάκη: το φιλολογικό δοκίμιο ως θέση
Τα μοιρολόγια του 1948
Δημιουργώντας οικογένεια
Κορύφωση του αντιμοντερνιστικού πάθους: "Που τραβάει η ποίηση;" (1950)
Ποιητική ηθογραφία και μεταφραστικός κοσμοπολιτισμός
Η μαχητική αρθρογραφία του Κοτζιούλα στον Νέο Νουμά τη διετία 1951-1952
Φυγή στη φύση (1952): η "ποίηση της ήττας" του Κοτζιούλα
"Επιστροφή στις ρίζες"
Η συσσώρευση της πικρίας
Κάποια βλέμματα στραμμένα για λίγο στην ποίησή του
Οι τελευταίοι μήνες της ζωής του
- Η μεταθανάτια τύχη του Κοτζιούλα (1956-2015)
Η κριτική για το έργο του
"Μπορεί να μ' έθαβαν σε κάποια ανθολογία...". Η εκπροσώπηση του Κοτζιούλα στις ποιητικές ανθολογίες
Η ρητορική του εγκωμίου: ποιήματα για τον Κοτζιούλα
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
ΕΠΙΜΕΤΡΟ (του Νίκου Σαραντάκου)
Η γλώσσα του Κοτζιούλα - Ο Κοτζιούλας για τη γλώσσα
ΓΛΩΣΣΑΡΙ ΚΟΤΖΙΟΥλΑ (του Νίκου Σαραντάκου)
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΚΥΡΙΩΝ ΟΝΟΜΑΤΩΝ