Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΗ ΣΤΗ ΜΝΗΜΕΙΑΚΗ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ

Παρουσίαση

Το βιβλίο εξετάζει τους δέκα εικονογραφικούς κύκλους της Αποκάλυψης του Ιωάννη που σώζονται στις τοιχογραφίες εννέα αθωνικών μονών. Η συνολική παρουσίαση -για πρώτη φορά- των σημαντικών αυτών τοιχογραφιών, που χρονικά εκτείνονται σε τρεις αιώνες (μέσα 16ου έως 19ου αιώνα), καλύπτει ένα σημαντικό επιστημονικό κενό στην έρευνα της μεταβυζαντινής τέχνης, δεδομένου ότι στον Άθωνα συγκεντρώνονται οι περισσότεροι, αλλά και οι εκτενέστεροι κύκλοι ιστόρησης του προφητικού βιβλίου του Ιωάννη. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ - ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΣΥΝΤΜΗΣΕΙΣ
Α΄. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η ιστορία της έρευνας και η διάρθρωση του βιβλίου
Χρόνος συγγραφής και περιεχόμενο της Αποκάλυψης του Ιωάννη
Το εικονογραφικό θέμα της Αποκάλυψης στο Βυζάντιο και η Δύση μέχρι το 16ο αιώνα
Η διάδοση της Αποκάλυψης στη μεταβυζαντινή εποχή
Το εικονογραφικό θέμα της Αποκάλυψης στο Άγιον Όρος και η δημιουργία των αθωνικών εικονογραφικών κύκλων
Η διάδοση του εικονογραφικού θέματος της Αποκάλυψης στην ορθόδοξη Ανατολή τη μεταβυζαντινή εποχή
Β΄. ΜΝΗΜΕΙΑ ΜΕ ΤΟΝ ΚΥΚΛΟ ΤΗΣ ΑΠΟΚΑΛΥΨΗΣ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΗ ΣΤΟ ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ
1. Μονή Διονυσίου: Στοά μεταξύ τράπεζας και καθολικού (μετά το 1553)
2. Μονή Ξενοφώντος: Στοά μεταξύ τράπεζας και παλαιού καθολικού (1632-1654)
3. Μονή Δοχειαρίου: Τράπεζα (1676-1700)
4. Μονή Μεγίστης Λαύρας-Παρεκκλήσιο Παναγίας Πορταΐτισσας (Κουκουζέλισσας): Νάρθηκας (1715)
5. Μονή Φιλόθεου: Εξωνάρθηκας καθολικού (1765)
6. Μονή Καρακάλλου: Εξωνάρθηκας καθολικού (1767)
7. Μονή Ξηροποτάμου: Εξωνάρθηκας καθολικού (1783)
8. Μονή Ιβήρων: Εξωνάρθηκας καθολικού (1795)
9. Μονή Ζωγράφου: Εξωνάρθηκας καθολικού (1817)
10. Μονή Μεγίστης Λαύρας: Εξωνάρθηκας καθολικού (1852)
Γ΄. ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΣΚΗΝΩΝ ΤΗΣ ΑΠΟΚΑΛΥΨΗΣ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΗ
Σκηνή 1: Ο Χριστός εμφανίζεται στον Ιωάννη και του αναθέτει τη συγγραφή της Αποκάλυψης (Αποκ.α', 9-20) [Πίν.1α-β]
Σκ.2: Ο Θεός ένθρονος δοξολογούμενος-Το επτασφράγιστο βιβλίο και το Αρνίο της Σιών δοξολογούμενο (Αποκ.δ'-ε') [Πίν.2α-β]
Σκ.3: Το άνοιγμα της πρώτης, δεύτερης, τρίτης και τέταρτης σφραγίδας: Οι τέσσερις ιππείς (Αποκ.στ', 1-8) [Πίν.3α-β]
Σκ.4: Το άνοιγμα της πέμπτης σφραγίδας: Η δέηση των μαρτύρων κάτω από το θυσιαστήριο (Αποκ.στ', 9-11) [Πίν.4α-β]
Σκ.5: Το άνοιγμα της έκτης σφραγίδας: Η αναστάτωση του σύμπαντος (Αποκ.στ', 12-17) [Πίν.5]
Σκ.6: Οι τέσσερις άγγελοι κρατούν τους ανέμους - Το σφράγισμα των 144.000 εκλεκτών (Αποκ.ζ', 1-8) [Πίν.6α-β]
Σκ.7: Ο Θεός και το Αρνίο της Σιών δοξολογούνται από τη θριαμβεύουσα στον ουρανό Εκκλησία (Αποκ.ζ΄, 9-17) [Πίν.7]
Σκ.8: Το άνοιγμα της έβδομης σφραγίδας: Οι επτά άγγελοι με τις σάλπιγγες και τα πρώτα τέσσερα σαλπίσματα (Αποκ.η', 1-13) [Πίν.8α-γ]
Σκ.9: Το πέμπτο σάλπισμα: Το άνοιγμα του φρέατος της αβύσσου (Αποκ.θ',1-12) [Πίν.9α-β]
Σκ.10: Το έκτο σάλπισμα: Οι τέσσερις τιμωροί άγγελοι και οι ιππείς των λεόντων (Αποκ.θ',13-21) [Πίν.10α-β]
Σκ.11: Η βρώση του βιβλίου από τον Ιωάννη (Αποκ.ι', 1-11) [Πίν. 11]
Σκ.12: Η καταμέτρηση του ναού από τον Ιωάννη και οι δύο μάρτυρες (Αποκ.ια',1-14) [Πίν.12]
Σκ.13: Το έβδομο σάλπισμα: Ο Χριστός δοξολογούμενος-Η νέα αναστάτωση του σύμπαντος (Αποκ.ια', 15-19) [Πίν.13]
Σκ.14: Η γυναίκα, η μάχη με το δράκοντα και η αρπαγή του βρέφους (Αποκ.ιβ',1-17) [Πίν.14α-β]
Σκ.15: Το θηρίο από τη θάλασσα και το θηρίο από τη γη (Αποκ.ιγ', 1-18) [Πίν.15]
Σκ.16: Το Αρνίο στο όρος Σιών και οι 144.000 εκλεκτοί-Η προαναγγελία της πτώσης της Βαβυλώνας (Αποκ.ιδ', 1-13) [Πίν.16α-β]
Σκ.17: Ο θερισμός της γης και ο τρυγητός της αμπέλου (Αποκ.ιδ', 14-20) [Πίν.17]
Σκ.18: Η έκχυση των επτά φιαλών με το θυμό του Θεού (Αποκ.ιε'-ιστ') [Πίν.18α-β]
Σκ.19: Η πόρνη Βαβυλώνα και το θηρίο της (Αποκ.ιζ', 1-18) [Πίν.19α-β]
Σκ.20: Η πτώση της Βαβυλώνας (Αποκ.ιη', 1-24) [Πίν.20]
Σκ.21: Ο Θεός ένθρονος δοξολογούμενος (Αποκ.ιθ', 1-10) [Πίν.21]
Σκ.22: Η νίκη του Λόγου του Θεού κατά των αντίθεων δυνάμεων (Αποκ.ιθ', 11-21) [Πίν.22α-β]
Σκ.23: Η φυλάκιση του Σατανά για χίλια έτη (Αποκ.κ', 1-3) [Πίν.23]
Σκ.24: Η Νέα Ιερουσαλήμ (Αποκ.κα', 1-27) [Πίν.24]
Δ΄. ΟΙ ΑΘΩΝΙΚΟΙ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ ΤΗΣ ΑΠΟΚΑΛΥΨΗΣ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΗ. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ κ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ [...]
ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΩΝ ΤΩΝ ΑΘΩΝΙΚΩΝ ΚΥΚΛΩΝ ΤΗΣ ΑΠΟΚΑΛΥΨΗΣ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΗ. ΣΥΝΟΔΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΓΡΑΦΙΚΕΣ κ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
SUMMARY
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ
Οι σκηνές της Αποκάλυψης του Ιωάννη και οι αθωνικές μονές στις οποίες αυτές απαντούν
Ευρετήριο εικονογραφικών ενοτήτων
Η εικονογράφηση αποσπασμάτων του κειμένου της Αποκάλυψης του Ιωάννη στις αθωνικές μορφές
Η αναγραφή χωρίων του κειμένου της Αποκάλυψης του Ιωάννη στις αθωνικές παραστάσεις