ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ

Παρουσίαση

Κόκκινη κλωστή κλωσμένη
στην ανέμη τυλιμένη
δώστην κλώτσον να γυρίσει
παραμύθι να 'ρχινήσει...
Έτσι άρχιζαν τα παραμύθια οι γιαγιάδες πριν πολλά πολλά χρόνια. Μικροί και μεγάλοι μαζεμένοι γύρω τους ήταν έτοιμοι να ταξιδέψουν σε φανταστικές πολιτείες με παλάτια, βασιλόπουλα και βασιλοπούλες.
Η αφήγηση ενός παραμυθιού ήταν μια ιεροτελεστία που μας συνέπαιρνε όλους.
Τα χειμωνιάτικα βράδια δίπλα στο τζάκι οι φανταστικές αφηγήσεις των γιαγιάδων μας νανούριζαν γλυκά μαζί με την ζεστασιά της φωτιάς.
Τα καλοκαίρια πάλι μαζευόμασταν κάτω από το αγιόκλημα για ν' ακούσουμε για τρομερούς δράκους και όμορφες πριγκίπισσες που τις έσωζαν τα πριγκιπόπουλα και τις παντρεύονταν στο τέλος.
Αυτές οι αναμνήσεις από τα παιδικά μου χρόνια με ώθησαν να ψάξω, να βρω και να καταγράψω τα παραμύθια που άκουγα κι εγώ από τη γιαγιά μου. Η καταγραφή πήρε αρκετό καιρό, αφού έγινε χαλαρά και όποτε προέκυπτε μια γνωριμία με κάποια γιαγιά σε ένα χωριό ή έπεφτε στα χέρια μου κάποιο βιβλίο λαογραφικού περιεχομένου, που είχε κάποια παραμύθια και διηγήσεις.
Η πλοκή και η δομή των παραμυθιών είναι αξιοθαύμαστες αν αναλογιστεί κανείς ότι οι λαϊκοί αυτοί παραμυθάδες ήταν άνθρωποι των χωριών, αμόρφωτοι κατά κανόνα, που ξεκινούσαν την αφήγηση με μόνα τους εφόδια τη φαντασία τους αλλά και τ' ακούσματα των παιδικών τους χρόνων. Κι όμως μ' αυτά τα δύο υλικά έπλαθαν πραγματικά αριστουργήματα.
Στο πέρασμα του χρόνου ο κάθε αφηγητής, παππούς ή γιαγιά, προκειμένου να ψυχαγωγήσει τα εγγόνια του, κατέθετε και το προσωπικό του ταλέντο στη διαδικασία της μυθοπλασίας και της ερμηνείας του παραμυθιού. Αλλά τίποτα δεν γεννιόταν εκ του μηδενός. Τα παιδικά ακούσματα αναπλάθονταν και συχνά προσαρμόζονταν στις καινούργιες συνθήκες, έτσι ώστε να γίνονται κατανοητά από τους μικρούς ακροατές. Και πάντοτε σχεδόν προϋπήρχε ο καμβάς ή τα χαρακτηριστικά και αναγνωρίσιμα εκείνα στοιχεία που τα συναντάμε στον Όμηρο, στον Αίσωπο, στον Ηρόδοτο, στον Απολλώνιο και τους άλλους μεγάλους αρχαίους συγγραφείς και που τα ξαναβρίσκουμε στα παραδοσιακά παραμύθια όλης της Ελλάδας και φυσικά και της Ρόδου.
Όσον αφορά στην απόδοση των παραμυθιών, αυτή στη συγκεκριμένη έκδοση έγινε στην καθομιλουμένη για να είναι κατανοητά κι από όσους δεν γνωρίζουν τους τοπικούς γλωσσικούς ιδιωματισμούς της Ρόδου. Κράτησα ωστόσο στους διάλογους το ροδίτικο "χωριάτικο" λεξιλόγιο για να αποδοθεί καλύτερα ίσως το ύφος αλλά και η προέλευση του παραμυθιού.
Πολλά από τα παραμύθια του βιβλίου αυτού έχουν καταγραφεί και σε άλλες εκδοχές αφού σε κάθε χωριό οι παραμυθάδες πρόσθεταν στοιχεία ανάλογα με τα βιώματα τους ή αφαιρούσαν ό,τι δεν τους άρεσε ή είχαν λησμονήσει.
Τα συγκεκριμένα δεκατέσσερα παραδοσιακά παραμύθια της Ρόδου αποτελούν μικρό τμήμα μιας τεράστιας προφορικής παρακαταθήκης και θα πρέπει να εκτιμηθούν ως ενδεικτικά της πλούσιας λαϊκής ροδιακής μας παράδοσης. (Από την εισαγωγή της έκδοσης)

Περιεχόμενα

Εισαγωγή
Η Ασπροζαχαρένη (Ρόδος)
Η Κουντούρα (Ρόδος)
Η φτέρενη κόρη (Ρόδος)
Ο κουτσοτετραπέρατος (Κοσκινού)
Οι σαράντα κλέφτες (Αφάντου)
Η Τρισεύγενη (Μάσσαρι)
Η σκυλίτσα (Λίνδος)
Ο κλέφτης που μετάνιωσε (Πλατάνια)
Ο Χλωρογιάννης (Πλατάνια)
Ο Μοσκάμπαρης (Πλατάνια)
Η καλή μοίρα (Απόλλωνα)
Η ορφανή που έγινε βασίλισσα (Απόλλωνα)
Η πονόψυχη κόρη (Βάτι)
Οι τρεις ορφανές (Μεσαναγρός)