ΤΙ ΑΠΕΓΙΝΑΝ ΟΙ ΔΙΑΝΟΟΥΜΕΝΟΙ;

Παρουσίαση

Για περισσότερο από έναν αιώνα, ο διανοούμενος στάθηκε μια ενοχλητική φωνή, ένα κριτικό πνεύμα που δήλωνε την αλήθεια ενάντια στην εξουσία. Σήμερα, η λέξη έχει χάσει κάθε κύρος, καθώς αποδίδεται συνήθως σε φλύαρες φιγούρες που γεμίζουν τις τηλεοπτικές οθόνες. Σύμφωνα με τον Έντσο Τραβέρσο, αυτή η έκλειψη έχει πολλαπλές αιτίες: το τέλος των ουτοπιών του 20ού αιώνα, τη συντηρητική στροφή της δεκαετίας του 1980, την εμπορευματοποίηση της κουλτούρας, τις απογοητεύσεις μιας γενιάς.
Σ' ένα κόσμο όπου η πολιτική τρέφεται ολοένα και λιγότερο με ιδέες, ο διανοούμενος αντικαταστάθηκε από τους "εμπειρογνώμονες" στην υπηρεσία της κυβέρνησης και από τους ειδικούς της επικοινωνίας. Σ' αυτό το νέο τοπίο, τα κοινωνικά κινήματα έχουν μείνει ορφανά, όμως η αντιρρητική σκέψη δεν εξαφανίστηκε. Ο Τραβέρσο διακρίνει τα σημάδια που αναγγέλλουν μια νέου είδους σύνδεση ανάμεσα στην παραγωγή των γνώσεων, την κριτική της εξουσίας και την πολιτική στράτευση. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

Πρόλογος, του Regis Meyran
- Από τη γέννηση στην έκλειψη των διανοούμενων
Οι διανοούμενοι εμφανίζονται με την Υπόθεση Ντρέιφους, υπερασπίζοντας τα δικαιώματα του ανθρώπου σε μια δημόσια σφαίρα που βρισκόταν σε πλήρη ανάπτυξη. Μετά το Μεγάλο Πόλεμο, το στρατόπεδο των διανοούμενων ριζοσπαστικοποιείται και πολιτικοποιείται. Στη δεκαετία του 1930, οι διανοούμενοι πιέζονται να διαλέξουν μεταξύ φασισμού και κομμουνισμού - τις δύο εναλλακτικές απέναντι στον καπιταλισμό σε κρίση. Αυτή η περίοδος του στρατευμένου διανοούμενου κλείνει στα τέλη της δεκαετίας του 1970. Σήμερα, παρακολουθούμε τη μιντιακή καθιέρωση των εμπειρογνωμόνων της κυβέρνησης.
- Η άνοδος των νεοσυντηρητικών
Η πτώση του "υπαρκτού σοσιαλισμού", η κυριαρχία της επικοινωνίας στην πολιτική και η ηγεμονία της νέο φιλελεύθερης οικονομίας συνδύασαν τις συνέπειές τους για να προκαλέσουν την έκλειψη των διανοούμενων. Είναι η στιγμή όπου, από τις ΗΠΑ ως τη Γαλλία, επιβάλλεται στη δημόσια σφαίρα ένα νεο-συντηρητικό κύμα, ενσαρκωμένο σε φιγούρες που προέρχονται από τον κομμουνισμό ή την άκρα αριστερά. Το τέλος των ουτοπιών του 20ού αιώνα άφησε τη θέση του σε μια "μετα-ιδεολογική" εποχή, κυριαρχημένη από την "ανθρωπιστική στάση", την κατ' εξοχή μετα-ολοκληρωτική αρετή, εντελώς συμβατή όχι μόνο με τη δημοκρατία αλλά και με το νεοφιλελευθερισμό.
- Ποιες προοπτικές για το αύριο;
Σήμερα, ο ερευνητής παρεμβαίνει σε θέματα στα οποία ειδικεύεται, κάτι που αντιστοιχεί στη στάση του "ειδικευμένου" διανοούμενου, όπως την όρισε κάποτε ο Μισέλ Φουκό. Ο Έντσο Τραβέρσο υπογραμμίζει τη σταδιακή μεταμόρφωση αυτού του διανοούμενου σε "εμπειρογνώμονα" της κυβέρνησης, αναπόφευκτα αποκομμένο από τα σημερινά κοινωνικά κινήματα. Για να επινοήσουν νέες ουτοπίες, οι διανοούμενοι θα έπρεπε να βγουν από το ειδικευμένο περιβάλλον τους και να ξαναβρούν μια οικουμενική στάση.
Ευρετήριο ονομάτων