ΜΕΛΜΟΘ

Παρουσίαση

ΕΓΚΙΒΩΤΙΣΜΕΝΕΣ, δαιδαλώδεις και άκρως γοητευτικές αφηγήσεις τρόμου και διαφθοράς, αίματος και παθών, των σκοτεινών και υγρών μπουντρουμιών της Ιεράς Εξέτασης, των φουρτουνιασμένων ακτών της Ιρλανδίας και της μυστηριακής Ισπανικής ενδοχώρας, δαιμονισμένων ανθρώπων και δαιμονικών πράξεων, υπάρξεων ζωντανών και καταραμένων: κι ανάμεσα σε όλα αυτά, ένας πρωταγωνιστής αθέατος και πανταχού παρών: ένας εκπεσών άγγελος, ο άρχων του Κακού - ο Μέλμοθ. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

[...] Η έκδοση για πρώτη φορά στα ελληνικά, σε ωραία μετάφραση της Χαράς Σύρου, ενός από τα αντιπροσωπευτικότερα γοτθικά μυθιστορήματα, του Μέλμοθ ο Περιπλανώμενος, γραμμένου από τον Ιρλανδό ουγενότο κληρικό Τσαρλς Μάτσουριν, είναι ένα ανάγνωσμα που θα ενθουσιάσει τους θιασώτες του είδους με την καταιγιστική του δράση, την περίπλοκη και πολυεπίπεδη σύνθεση του και την ανάπτυξη ενός από τα μεγάλα θέματα της δυτικής λογοτεχνίας: της φαουστικής εξαγοράς χρόνου και γνώσης και φυσικά της διείσδυσης στη σκοτεινή ήπειρο του Κακού, όπου περιφέρονται τόσες και τόσες ταραγμένες ψυχές ανά τους αιώνες. Ο Μέλμοθ, πρωταγωνιστής αυτού του περίτεχνα δομημένου μυθιστορήματος-ποταμού των 1.000 σχεδόν σελίδων, κάνει μια συμφωνία με τον Διάβολο πουλώντας του την ψυχή του για 150 χρόνια ζωής. Ο μόνος τρόπος για να σπάσει το συμβόλαιο είναι να βρει κάποιον άλλον που να δεχτεί να πάρει τη θέση του. Ετσι, περιπλανάται προσπαθώντας να εντοπίσει τον απελπισμένο που θα πάρει τη θέση του ώστε ο ίδιος να πεθάνει ήσυχα πετώντας από πάνω του την κατάρα της Κόλασης. [...] To Μέλμοθ δεν είναι ασφαλώς το αντιπροσωπευτικότερο μυθιστόρημα για τη δύναμη και τη φύση του Κακού - ούτε σε αυτό οφείλεται n δύναμη και n πρωτοτυπία του. Πρόκειται για ακραίο έργο που δεν μας δίνει τη φαντασιακή τοπογραφία της Κόλασης αλλά της ανθρώπινης ψυχής καθώς περιφέρεται σε ένα άλλο τοπίο: της κοσμικής Κόλασης, της ακραίας σύγκρουσης λογικής και συναισθήματος και κατ' επέκταση της ατομικής επιθυμίας με το σύστημα καταστολής το οποίο, για τον Μάτσουριν, είναι n Καθολική Εκκλησία. Υπάρχουν πλήθος σελίδες στο βιβλίο που θυμίζουν προτεσταντικό κήρυγμα. Άλλωστε, μια από τις σημαντικότερες πλευρές του είναι n παθιασμένη καταγγελία του μοναστικού βίου των καθολικών και της ισπανικής Ιεράς Εξέτασης με περιγραφές που στοχεύουν στο να προκαλέσουν την αγανάκτηση του αναγνώστη. Δεν συνιστά νεωτερισμό n χρήση της μυθιστορηματικής αφήγησης για προπαγανδιστικούς σκοπούς. To γεγονός όμως ότι εμφανίζεται στο έργο ενός εκκεντρικού, ασυμβίβαστου και εν πολλοίς αναρχούμενου από τις ιδέες του συγγραφέα, όπως ο Μάτσουριν, είναι κάτι περισσότερο από αξιοσημείωτο. Επομένως δεν θα το θεωρούσαμε τυχαίο που το πρόσεξαν φυσιογνωμίες σαν τον Μποντλέρ και τον Μπαλζάκ. Ο δεύτερος μάλιστα έγραψε μια δική του εκδοχή (ή "συνέχεια"): το Melmoth Reconcilie a l' Eglise, όπου όλα μεταφέρονται - ειρωνικά φυσικά - στο κοσμικό πεδίο: από τα κάστρα της Ιρλανδίας στο Παρίσι, όπου ο μικροαπατεώνας πρωταγωνιστής του, ονόματι Ροδόλφος, ταμίας σε τράπεζα, από την οποία κλέβει μικροποσά, συναντά τον Μέλμοθ του Μάτσουριν. Ο Μέλμοθ τον απειλεί ότι θα τον καταδώσει και του φορτώνει την κατάρα μαζί με το πλεονέκτημα να έχει χρήματα, να απολαμβάνει την ερωτική ζωή και να διαβάζει τη σκέψη των άλλων. Να σημειώσω πως ο Μάτσουριν υπήρξε εξ αγχιστείας θείος του Όσκαρ Γουάιλντ. Ο τελευταίος μάλιστα, μετά την αποφυλάκισή του από το Ρέντινγκ, έδωσε στον εαυτό του το όνομα Σεμπάστιαν Μέλμοθ. Να θυμίσω, ακόμη, την ειρωνική επιλογή του Ναμπόκοφ στο μυθιστόρημά του Λολίτα, όπου ο πρωταγωνιστής Χάμπερτ Χάμπερτ "ονομάζει" Μέλμοθ το αυτοκίνητο του. Τέλος, να τονίσω πως το Μέλμοθ διαβάζεται "ολόκληρο". Είναι έτσι συγκροτημένο ώστε δεν μπορεί κανείς να το διατρέξει πηδώντας σελίδες και να μη χάσει το νήμα της αφήγησης. (Από κείμενο του ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΒΙΣΤΩΝΙΤΗ, από ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ, 8/1/2012)