ΟΙ ΠΡΟΣΩΚΡΑΤΙΚΟΙ

Παρουσίαση

Το βιβλίο αυτό περιγράφει πώς οι Έλληνες πρώτοι θεμελίωσαν τη φιλοσοφία και την επιστήμη, δηλαδή την ορθολογική εξήγηση του κόσμου, το πιο ξεχωριστό και καθοριστικό γεγονός στην ιστορία της ευρωπαϊκής σκέψης. Η περιγραφή και η εξήγηση της διαδικασίας με την οποία γεννήθηκε και άρχισε να αναπτύσσεται ορθολογική σκέψη στην Ελλάδα και στον κόσμο είναι ένα έργο ιδιαίτερα σημαντικό για τη φιλοσοφία, γιατί θέλοντας να δώσουμε μια περιγραφή του προσωκρατικού πνεύματος είναι σαν να θέλουμε να περιγράψουμε τα αρχικά στάδια διαμόρφωσης του σύγχρονου φιλοσοφικού πνεύματος. Αρχή της φιλοσοφίας δεν σημαίνει απλώς την έναρξη, τη γενετική πράξη της φιλοσοφίας, αλλά και την πηγή από την οποία αντλεί και τρέφεται η φιλοσοφία στη μεταγενέστερη πορεία ανάπτυξής της. Η περίπτωση ακριβώς της προσωκρατικής σκέψης συνιστά την αρχή της φιλοσοφίας και με τις δύο αυτές σημασίες: η προσωκρατική προβληματική είναι αρχή και μήτρα, πηγή και τροφός του φιλοσοφικού και επιστημονικού πνεύματος. Γενικά, η ανάπτυξη του πρωτοφιλοσοφικού και πρωτοεπιστημονικού στοχασμού στην Ελλάδα δείχνει τις κριτικές δυνατότητες και το ανοιχτό πνεύμα της ελληνικής πόλης απέναντι στον κλειστό κόσμο της μυθικής παράδοσης. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

Πρόλογος
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
- Από τον μύθο στο λόγο
- Μυθικές κοσμογονίες
- Προετοιμασία του λόγου
- Αρχή του φιλοσοφικού στοχασμού
- Πηγές
- Προβληματική και μεθοδολογία της πρώιμης φιλοσοφικής σκέψης
- Η σημασία του πρωτοφιλοσοφικού στοχασμού
- Διάρθρωση της προσωκρατικής διανόησης
ΠΡΩΙΜΗ ΙΩΝΙΚΗ ΣΚΕΨΗ
- Αναξίμανδρος και οι απαρχές του ελληνικού φιλοσοφικού στοχασμού
- Εισαγωγικά
- Το πρόβλημα του Θαλή
- Αναξίμανδρος
- Το βιβλίο
- Διδασκαλία
- Άπειρον και πάντα
- Γένεση και φθορά των κόσμων
- Η κοσμική δικαιοσύνη
- Αναξιμένης
- Η σημασία του Μιλήσιου στοχασμού
- Ξενοφάνης
- Ποίηση και φιλοσοφικός στοχασμός
- Θεός και κόσμος
- Κοσμολογικές απόψεις
- Γνωσιολογικές απόψεις
- Η ιδέα της προόδου
- Γενική επισκόπηση
- Ηράκλειτος
- Εισαγωγικά
- Διδασκαλία
- Κίνηση και μεταβολή
- Το πυρ
- Λόγος ή εν το σοφόν
- Πόλεμος
- Ενότητα των αντιθέτων
- Ψυχή
- Θεός και άνθρωπος
- Αντίθεση θείου και ανθρώπινου
- Ενότητα θείου και ανθρώπινου
- Νόμος και πολιτεία
- Συνοπτική εκτίμηση
ΕΛΕΑΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΥΘΑΓΟΡΙΣΜΟΣ
- Παρμενίδης και ο ελεατισμός
- Εισαγωγικά
- Παρμενίδης
- Το ποίημα
- Προοίμιο
- Ο δρόμος της αλήθειας
- Ο δρόμος της δοξασίας
- Θεωρία της γνώσης
- Η ενότητα του ποιήματος
- Συνοπτική εικόνα
- Ζήνων
- Εισαγωγικά
- Επιχειρήματα ενάντια στην πολλαπλότητα
- Επιχειρήματα ενάντια στην κίνηση
- Το στάδιο (το παράδοξο της διχοτομίας)
- Αχιλλεύς
- Το βέλος
- Τα κινούμενα ίσα σώματα
- Χώρος
- Η σημασία των επιχειρημάτων
- Μέλισσος
- Εισαγωγικά
- Η πραγματικότητα είναι αιώνια
- Η πραγματικότητα είναι άπειρη
- Άλλα χαρακτηριστικά της πραγματικότητας
- Ασώματη πραγματικότητα
- Ο πολλαπλός κόσμος. Η γνώση
- Ο ελεατικός στοχασμός
- Πυθαγόρας και πρώιμος πυθαγορισμός
- Παράδοση
- Πρώιμος πυθαγόρειος σύλλογος
- Πυθαγόρας και μαθητές
- Η ψυχή
- Μουσική και μαθηματικά
- Αριθμός
- Ο πρώτος πυθαγορισμός
- Εισαγωγικά
- Πέρας και άπειρον. Περιττόν και άρτιον
- Φύση του αριθμού
- Αριθμός και κόσμος
- Αρμονία των σφαιρών
- Η ψυχή
- Φιλόλαος
- Τελική εκτίμηση
- Αλκμαίων
- Εισαγωγικά
- Φυσιολογία και ανατομία
- Υγεία, αρρώστια και θάνατος
- Αθανασία της ψυχής
ΤΑ ΥΣΤΕΡΑ ΥΛΙΣΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ
- Εμπεδοκλής
- Εισαγωγικά
- Το κοσμικό σύστημα
- Τα τέσσερα ριζώματα και οι δυνάμεις Φιλότης και Νείκος
- Ο Σφαίρος
- Ο κοσμικός κύκλος
- Έν-Σφαίρος: Το κράτος της Φιλότητας
- Περίοδος του αυξανόμενου Νείκους
- Το κράτος του Νείκους
- Περίοδος της αυξανόμενης Φιλότητας
- Ο παρών κόσμος
- Κοσμογονία
- Δαιμονολογία
- Το φυσικό ποίημα και οι Καθαρμοί
- Τα στάδια του κύκλου της ψυχής
- Το στάδιο της πρωταρχικής ευδαιμονίας
- Η πτώση
- Το στάδιο της περιπλάνησης
- Φυγή από τον τροχό της ανάγκης
- Αξιολόγηση του συστήματος
- Αναξαγόρας
- Εισαγωγικά
- Το φυσικό σύστημα
- Τα σπέρματα
- Τα αντίθετα
- Νους
- Κοσμογονία
- Αστρονομία και μετεωρολογία
- Βιολογία και εμβρυολογία
- Γνώση και πολιτισμός
- Γενική επισκόπηση
- Αρχέλαος
- Εισαγωγικά
- Κοσμολογία
- Γένεση του πολιτισμού
- Γενική εκτίμηση
- Διογένης ο Απολλωνιάτης
- Εισαγωγικά
- Αήρ
- Κοσμογονία και κοσμολογία
- Φυσιολογία και ανατομία
- Γενική εκτίμηση
- Λεύκιππος και Δημόκριτος
- Εισαγωγικά
- Η ατομική θεωρία
- Απαρχές της ατομικής θεωρίας
- Φύση των ατόμων
- Το κενό
- Η κίνηση
- Κοσμογονία
- Αίσθηση, νόηση και γνώση
- Ηθική
- Γενική επισκόπηση
ΕΠΙΛΕΓΟΜΕΝΑ - ΥΛΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ
- Γενικά αποτελέσματα της προσωκρατικής διανόησης
- Χώρος και χρόνος
- Κίνηση
- Μια καινούργια ερμηνεία του κόσμου
- Ορθολογισμός
- Αντικειμενικότητα του κόσμου
- Η δυνατότητα της γνώσης
- Αρχαίος και σύγχρονος διαφωτισμός
- Διαλεκτική του διαφωτισμού
- Ο διαφωτισμός και τα θεμέλια της ελληνικής σκέψης
Βιβλιογραφία
Ευρετήριο