Η ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΤΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 1911-1920

Παρουσίαση

Η παρούσα μελέτη αποτελεί σε επεξεργασμένη μορφή τη συμμετοχή του συγγραφέα της στο διαγωνισμό "Μνήμη Ελευθερίου Βενιζέλου" του έτους 1996 που προκήρυξε η Βουλή των Ελλήνων για την προαγωγή των κοινοβουλευτικών θεσμών. Τιμήθηκε με Έπαινο ύστερα από την από 14 Μαρτίου πρόταση της κριτικής επιτροπής απονομής Βραβείων.
Η μελέτη διερευνά κατά τρόπο συστηματικό το νομοθετικό έργο του Βενιζέλου κατά την περίοδο 1911 - 1920 επιλέγοντας ως μέθοδο ανάλυσης, όχι την αυστηρή δογματική κατάταξή του σε αντίστοιχους τομείς δικαίου, αλλά την κατηγοριοποίηση και την ενσωμάτωσή του στο ευρύτερο μεταρρυθμιστικό πεδίο της κρίσιμης περιόδου. Αυτή η μέθοδος καταμαρτυρά μια καταστατική επιλογή ουσίας: ο σταθερός συσχετισμός και η αμοιβαία σύνδεση της βενιζελικής νομοθεσίας με τα κοινωνικοπολιτικά δρώμενα των ετών 1911 - 1920 δηλώνει τη βούληση του γράφοντος για την κοινωνιολογική διαύγαση των μεταρρυθμίσεων στο χώρο του δικαίου.
Από κοινωνικοπολιτική άποψη το νομοθετικό έργο του Βενιζέλου αποτύπωσε ίσως την πρώτη, ολοκληρωμένη προσπάθεια του σύγχρονου νεοελληνικού κράτους για τον εξορθολογισμό και τον εκσυγχρονισμό των δομών του και κατ' επέκταση της ίδιας της κοινωνίας.
Η συνδρομή του υπήρξε καταλυτική στο θεσμικό πεδίο: η κρατική παρέμβαση επί του αγροτικού και του εργατικού ζητήματος οργανώνει νέες αλλά και παραδοσιακές πληθυσμιακές ομάδες και περιέχει λύσεις στα πιεστικά αιτήματα περί της κοινωνικής ενσωμάτωσής τους. Επίσης, η εκπαιδευτική νομοθεσία συνιστά την αιχμή της εκσυγχρονιστικής προσπάθειας του βενιζελισμού, καθώς και τη συστράτευση σημαντικής μερίδας των διανοούμενων της εποχής στο πλευρό του Εθνάρχη. Συμπερασματικά, η νομοθεσία των ετών 1911 - 1920 φανερώνει τη στέρεη και μακρόπνοη επιστημονική γνώση των εμπνευστών της για τον φιλελεύθερο μετασχηματισμό της ελληνικής κοινωνίας προς την κατεύθυνση της νεωτερικής ολοκλήρωσής της. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

Εισαγωγή
ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΜΕΧΡΙ ΤΟ 1909
Τα κοινωνικοπολιτικά δεδομένα της εξεταζόμενης περιόδου
Το κίνημα στο Γουδί: Τα ιστορικά αίτιά του, η φύση του και το κοινωνικό περιεχόμενό του, ως προσδιοριστικοί παράγοντες για την επόμενη περίοδο 1911 - 1920
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ 1911 - 1920
Η κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη της εξεταζόμενης περιόδου
Συνοπτική περιγραφή του πολιτικού σκηνικού της περιόδου 1911 - 1915
Τα ιδεολογικά χαρακτηριστικά, η πολιτική φιλοσοφία και η κρατική λειτουργία της περιόδου 1911 - 1915
Ο εθνικός διχασμός του 1915 -1917: Τα αίτια, η φύση του και οι επιπτώσεις του, για την κοινωνικοπολιτική ανάπτυξη της χώρας
Η περίοδος 1917 - 1920 και οι επιπτώσεις της στην πορεία του μεταρρυθμιστικού έργου των Φιλελευθέρων
Πρώτο συμπέρασμα και αποτίμηση του νομοθετικού έργου της περιόδου 1911 - 1920 στα πλαίσια της μεταρρυθμιστικής πολιτικής του Βενιζέλου και των ρευστών κοινωνικοπολιτικών γεγονότων
ΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΟΥ 1864 / 1911
Το περιεχόμενο του συντάγματος του 1864 / 1911 και οι κυριότεροι νόμοι της Β' Διπλής Αναθεωρητικής Βουλής (1910 - 1912)
Το γλωσσικό ζήτημα και ο θεσμός της αναγκαστικής απαλλοτρίωσης: Το περιεχόμενο και η σημασία τους, για την εξέλιξη των αντίστοιχων μεταρρυθμίσεων της περιόδου 1911 - 1920
Οι επιπτώσεις του διχασμού στην εφαρμογή του συντάγματος του 1864 / 1911
Η πρόταση αναθεώρησης του συντάγματος του 1864 / 1911
Η ΕΡΓΑΤΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ 1911 / 1920
Η προστατευτική εργατική νομοθεσία των ετών 1911 - 1915
Ο νόμος 281 της 21/25 Ιουνίου 1914 "περί σωματείων"
Η εργατική νομοθεσία των ετών 1917 - 1920
Η ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ 1911 - 1920
Η περίοδος 1911 - 1915: Τα νομοθετήματα που συνέβαλαν στην επερχόμενη μεταρρύθμιση
Η περίοδος 1917 - 1920: Η συντέλεση της αγροτικής μεταρρύθμισης στη χώρα μας
Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ 1911 - 1920
Η εκπαιδευτική νομοθεσία της περιόδου 1911 - 1915 και τα νομοσχέδια Τσιριμώκου (1913)
Η περίοδος 1917 - 1920: Νομοθεσία και προσπάθεια ριζικής μεταρρύθμισης στο χώρο της παιδείας
Η ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΑΝΑΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΤΩΝ ΕΤΩΝ 1911 - 1920
Η στρατιωτική νομοθεσία των ετών 1911 - 1920
Σημαντικοί νόμοι και β. δ/γματα της περιόδου 1911 - 1915 στο πλαίσιο της διοικητικής μεταρρύθμισης
Η νομοθεσία περί των οικονομικών και η φορολογική μεταρρύθμιση των ετών 1917 - 1920
Η πολεοδομική νομοθεσία και η εφαρμογή της κατά την περίοδο 1911 - 1920
Δυο ακόμα νομοθετήματα των ετών 1917 - 1920 που ολοκλήρωσαν τη διοικητική μεταρρύθμιση
ΤΟ ΙΔΙΩΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ 1911 - 1920, ΠΕΡΑΝ ΤΗΣ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΤΙΚΗΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ ΤΩΝ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ
Λοιπές διατάξεις ιδιωτικού δικαίου της περιόδου 1911 - 1920
Τελικό συμπέρασμα
Βιβλιογραφία
Βιβλία - άρθρα - περιοδικά
Πηγές