ΚΡΑΤΟΣ, ΕΞΟΥΣΙΑ, ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΕ ΚΡΙΣΗ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 1914-1920

Παρουσίαση

Η παρούσα μελέτη αποτελεί σε επεξεργασμένη μορφή τη συμμετοχή του συγγραφέα της στον διαγωνισμό "Μνήμη Ελευθερίου Βενιζέλου" του έτους 1998 που προκήρυξε η Βουλή των Ελλήνων για την προαγωγή των κοινοβουλευτικών θεσμών. Τιμήθηκε με βραβείο ύστερα από ομόφωνη πρόταση της κριτικής επιτροπής απονομής των Βραβείων.
Η μελέτη διερευνά τη σχέση του κρητικού πολιτικού με το πολίτευμα της βασιλευόμενης δημοκρατίας και ειδικότερα τη στάση του απέναντι στον βασιλικό θεσμό κατά την περίοδο 1914 - 1920. Στη συνέχεια εξετάζει τόσο τη θεωρητική εξέλιξη όσο και την πολιτική ενσωμάτωση του κοινοβουλευτισμού στη χώρα μας, ενώ ιδιαίτερα αναφέρεται στον τρόπο πρόσληψης της "αρχής της δεδηλωμένης" και των συνταγματικών δικαιωμάτων του ανώτατου άρχοντα από το πολιτικό σύστημα. Ιδιαίτερα σημαντική είναι και η ανάλυση της κρίσης του συνταγματικού φιλελευθερισμού κατά την περίοδο 1914 - 1917 για τη πορεία προς τον εθνικό Διχασμό και τον κοινοβουλευτικό εκτροχιασμό αυτής της περιόδου. Τέλος η μελέτη αναλύει διεξοδικά τη σταθερή επίκληση στο δίκαιο της ανάγκης κατά την περίοδο 1917 - 1920 ως σημείο αναφοράς για τον υπερσυνταγματικό τρόπο δράσης της εκτελεστικής εξουσίας.
Αυτονόητο είναι ότι θα πρέπει να συνεκτιμηθούν οπωσδήποτε και εκείνα τα προσωπικά στοιχεία του Βενιζέλου που φανερώνουν τη χαρισματική προσωπικότητά του ως πολιτικού και ως κάποιο βαθμό αμβλύνουν τις θεσμικές στρεβλώσεις της περιόδου 1914 - 1920, όταν αυτές λαμβάνουν χώρα σε συνθήκες διαρκούς πολέμου. Άλλωστε η υπόθεση της Μεγάλης Ιδέας συγκίνησε ένα μεγάλο μέρος του ελληνικού λαού, κύριος εκφραστής της οποίας ήταν η πολιτική του κρητικού πολιτικού. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

Εισαγωγή
- Ο Ελευθέριος Βενιζέλος και η στάση του απέναντι στο πολίτευμα της βασιλευόμενης δημοκρατίας κατά την περίοδο 1914 - 1920
- Η βασιλεία του Γεώργιου του Α', ως παράγοντας για τη σταθεροποίηση του εγχώριου πολιτειακού συστήματος κατά τον 19ο αιώνα και η στάση του Βενιζέλου απέναντι στον βασιλικό θεσμό μέχρι το 1914
- Περίοδος 1914 - 1917: Η πορεία προς την οριστική ρήξη στις σχέσεις Βενιζέλου - Κωνσταντίνου και η ταυτοχρόνως σταθερή προσήλωση του κρητικού πολιτικού στον βασιλικό θεσμό
- Περίοδος 1917 - 1920: Σχέση ισορροπίας μεταξύ του πρωθυπουργού και του νέου βασιλιά Αλέξανδρου. Ο Βενιζέλος διατηρεί αμείωτη την αφοσίωσή του στο πολίτευμα της βασιλευόμενης δημοκρατίας
- Μια σημαντική επιστολή του Βενιζέλου προς τον Βεντήρη, που συνοψίζει τη στάση του απέναντι στον βασιλικό θεσμό κατά την εξεταζόμενη περίοδο 1914 - 1920
- Η πολιτική εφαρμογή και η θεωρητική εξέλιξη του εγχώριου κοινοβουλευτικού συστήματος κυβερνήσεως: Όψεις και ιδιαιτερότητες της ελληνικής περιπτώσεως, ιδίως όσον αφορά στην "αρχή της δεδηλωμένης" και στα κρίσιμα συνταγματικά δικαιώματα του ανώτατου άρχοντα
- Προλεγόμενα για τη νομικοπολιτική θέση του βασιλιά και τη λειτουργία του εγχώριου κοινοβουλευτικού συστήματος κυβερνήσεως στη διάρκεια του 19ου αιώνα
- Επισκόπηση της εφαρμογής του κοινοβουλευτικού συστήματος κυβερνήσεως στο διεθνές περιβάλλον μέχρι και την έναρξη του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου
- Τα νομικοπολιτικά συμπεράσματα ως προς τα τυπολογικά χαρακτηριστικά που έλαβε το κοινοβουλευτικό σύστημα κυβερνήσεως στο πλαίσιο της συνταγματικής μοναρχίας της προβενιζελικής περιόδου
- Η θεωρητική διακύμανση της ελληνικής συνταγματικής επιστήμης απέναντι στον θεσμό της βασιλείας και στις κρίσιμες, συνταγματικές αρμοδιότητες του ανώτατου άρχοντα, που επηρέασαν κατά τρόπο αποφασιστικό την εξέλιξη και ομαλή λειτουργία του πολιτεύματός μας
- Περίοδος 1874 - 1910: Οι μοναρχικές αντιλήψεις της εγχώριας συνταγματικής θεωρίας και η μη αμφισβήτηση από πλευράς της των κυριαρχικών δικαιωμάτων του ανώτατου άρχοντα
- Ν. Ν. Σαρίπολος: Η ποιοτική αναβάθμιση της συζητήσεως για τα βασιλικά δικαιώματα, διαμέσου της θετικιστικής προσεγγίσεως του κρατικού φαινομένου από τον κορυφαίο συνταγματολόγο των αρχών του 20ού αιώνα
- Οι απόψεις του Σβώλου για το πολίτευμα της βασιλευόμενης δημοκρατίας: Τα ερμηνευτικά προβλήματα και οι ιδεολογικές συσκοτίσεις που δημιούργησαν, ως παράγοντες που εμπόδισαν μια συστηματικότερη ανάλυση των δομικών στρεβλώσεων του κοινοβουλευτικού συστήματος κυβερνήσεως στη χώρα μας
- Η συνταγματική θεωρία από τον μεσοπόλεμο και εντεύθεν, δέσμια της κληρονομιάς του μοναρχικού παρελθόντος της: Η δογματική προσπάθειά της να ενσωματώσει τα βασιλικά δικαιώματα στους κανόνες της δημοκρατικής αρχής και του κοινοβουλευτικού συστήματος κυβερνήσεως
- Η πολύπλευρη εμβάθυνση της δημοκρατικής αρχής στο πλαίσιο του κοινοβουλευτικού πολιτεύματος, όπως εμφανίσθηκε στο καινοτόμο έργο του Μάνεση: Περιγραφή και κριτική ανάλυση των βασιλικών αρμοδιοτήτων, αλλά και των ερμηνευτικών ζητημάτων που προέκυψαν από το παραπάνω έργο
- Η λειτουργία του πολιτεύματος στην περίοδο 1914 - 1917 (Από την πρώτη υποβολή παραιτήσεως του Βενιζέλου τον Αύγουστο του 1914 μέχρι την επάνοδό του στην εξουσία τον Ιούνιο του 1917): Ανάλυση της κρίσεως του συνταγματικού φιλελευθερισμού και του κοινοβουλευτικού συστήματος κυβερνήσεως
- Ο Βενιζέλος και η θέση του αναφορικώς με τη "γνήσια" μορφή του κοινοβουλευτικού συστήματος κυβερνήσεως μέχρι την έναρξη του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου
- Η υποβολή παραιτήσεως του Βενιζέλου τον Αύγουστο του 1914 και οι επιπτώσεις της για την κατοπινή, ανώμαλη εξέλιξη της λειτουργίας του πολιτεύματος στη χώρα μας
- 1915: Η διπλή παραίτηση των πλειοψηφικών κυβερνήσεων του Βενιζέλου και η οριστικοποίηση της ρήξεώς του με τον Κωνσταντίνο
[...]