Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΣΕ ΕΝΑ ΨΥΧΡΟ, ΑΔΙΑΦΟΡΟ ΚΑΙ ΕΧΘΡΙΚΟ ΚΟΣΜΟ

Παρουσίαση

Η ζωή είναι δυστυχία και πόνος είπαν μεγάλοι σοφοί. Ο Θαλής αρνήθηκε να κάνει παιδιά δια φιλοτεκνείαν, από αγάπη στα παιδιά, ο Δημόκριτος έβγαλε τα μάτια του για να μη βλέπει την ανθρώπινη δυστυχία και ο Βούδας στήριξε τη σοφή διδασκαλία του στη θέση ότι η ανθρώπινη οδύνη βρίσκει οριστικό τέλος στην ανυπαρξία του νιρβάνα. Ο αγώνας για τη γνώση του κόσμου ξεπέρασε κάποτε τις ανθρωπομορφικές ερμηνείες του και θεμελίωσε την ανθρώπινη μοναξιά και ευθύνη. Ξέρουμε σήμερα τη βιολογική μας πορεία μέσα από μια μακρόχρονη εξέλιξη που οδήγησε σε μια εγωκεντρική διαμόρφωση της γονιδιακής μας βάσης. Η ανυπαρξία βιολογικού ντετερμινισμού αφήνει ωστόσο ευρύ χώρο ελευθερίας επιλογών. Τα μέσα που στην ανθρώπινη ιστορία χρησιμοποιήθηκαν ως τώρα για να στηρίξουν και βελτιώσουν την ανθρώπινη ζωή ήταν παιδεία ως γνώση, τεχνολογία, ρύθμιση, αισθητική πνευματικότητα και θεσμοί ως συντονιστικοί μηχανισμοί της κοινωνικής ζωής. Τι περιεχόμενο πρέπει να έχουν η παιδεία και οι θεσμοί; Είναι επαρκείς ή πρέπει να ανακαλύψουμε και άλλες λύσεις; Ποια είναι η απολογία του σύγχρονου ανθρώπου για τον πόνο και τη δυστυχία της ανθρώπινης ιστορίας; Η κριτική ανάλυση των πνευματικών προσεγγίσεων της πραγματικότητας με θρησκείες και τελεολογικά φιλοσοφικά συστήματα χωρίς μοναξιά οδηγεί στη σύγχρονη επιστημονική γνώση ενός αδιάφορου και εχθρικού κόσμου που δεν έγινε για μας και στη μεγάλη ευθύνη της ανθρωπότητας να διαμορφώσει μόνη της, με αγώνα και θυσίες, κοινωνίες ελευθερίας και ευημερίας με το λιγότερο δυνατό πόνο. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

"Ένα βιβλίο για κάθε μορφωμένο άνθρωπο."

Περιεχόμενα

Πρόλογος
Εισαγωγή
Κεφάλαιο Α
Ο άνθρωπος δεν είναι μόνος: οι θρησκείες
Οι θρησκείες ως κοινωνικά και πολιτισμικά φαινόμενα
Οι θρησκείες στους ανθρώπινους πολιτισμούς: μια ιστορική επισκόπηση
Προϊστορικές λατρείες
Οι πρώτες θρησκείες της Ανατολής
Αίγυπτος
Ελλάδα και Ρώμη
Κελτικές, γερμανικές και σλαβικές θρησκείες
Οι τρεις μεγάλες μονοθεϊστικές θρησκείες
Ο Ιουδαϊσμός
Ο Χριστιανισμός
Το Ισλάμ (Μουσουλμανισμός)
Θρησκείες της Άπω Ανατολής
Ο Ινδουισμός
Ο Βουδισμός
Ο Κομφουκιανισμός και ο Ταοϊσμός
Άλλες μικρότερης επιρροής θρησκείες
Οι θρησκείες σήμερα
Κοινά στοιχεία των θρησκειών: κριτικές παρατηρήσεις
Κεφάλαιο Β
Ο άνθρωπος δεν είναι μόνος: η τελεολογική θεώρηση του κόσμου
Γενικές αρχές τελεολογικής θεώρησης του κόσμου
Η τελεολογική οντολογία του Αριστοτέλη
Η ερμηνευτική προσέγγιση του κόσμου
Η διαλεκτική θεώρηση του κόσμου
Βούδας και Schopenhauer
Ο θεός των φιλοσόφων
Συμπεράσματα
Κεφάλαιο Γ
Ο άνθρωπος είναι μόνος: η σύγχρονη φιλοσοφικοεπιστημονική θεώρηση του κόσμου
Φιλοσοφία και επιστήμη
Φιλοσοφία και επιστήμη στην αρχαία Ελλάδα
Μεσαιωνική φιλοσοφία και επιστήμες στους νεότερους χρόνους
Φιλοσοφία και επιστήμη σε σύγχρονη θεώρηση
Οι ανθρωπομορφικές ερμηνείες του κόσμου
Η υπέρβαση του ανθρωπομορφισμού με την πρόοδο της γνώσης
Η γη και ο άνθρωπος δεν είναι κέντρο και σκοπός του κόσμου
Ο λόγος δεν έχει απόλυτο έλεγχο στις ανθρώπινες πράξεις και επιλογές
Κοινωνικοί κανόνες και θεσμοί δεν είναι άμεσο αποτέλεσμα σκόπιμων επιλογών μας
Αξίες δεν είναι ενδογενή στοιχεία του κόσμου αλλά ανθρώπινες πρωτογενείς επιλογές στην ευθύνη
όλων μας
Συμπεράσματα
Θρησκεία και επιστήμη
Λόγος, πίστη και ηθική στο Χριστιανισμό
Ο διάλογος θρησκείας και επιστήμης
Συμπεράσματα
Κεφάλαιο Δ
Η δημιουργία θεσμών και πανανθρώπινων αξιών και ο ρόλος παράδοσης στην ανθρώπινη κοινωνική ζωή
Θεσμοί ως μέσα συντονισμού κοινωνικών δραστηριοτήτων: βασικές θέσεις
Έννοια και είδη θεσμών
Βασικές αρχές μιας θεωρίας θεσμών
Γιατί υπάρχουν θεσμοί
Οι μηχανισμοί εμφάνισης και διαμόρφωσης των θεσμών
Οι συμβατικοί κανόνες (conventiones)
Οι ηθικοί κανόνες
Έθιμα και συνήθειες
Κράτος και Δίκαιο (τυπικοί θεσμοί)
Εξέλιξη, ορθολογική διαμόρφωση και αξιολόγηση των θεσμών
Ο ρόλος της παράδοσης και των άτυπων θεσμών
Κεφάλαιο Ε
Η ζωή είναι πόνος (Θαλής, Δημόκριτος, Βούδας): ο άνθρωπος πρέπει μόνος του να βρει τα μέσα να την αλλάξει
Το ατελείωτο εγχείρημα και η διαρκής επικαιρότητα του Διαφωτισμού
Αρχές και αιτήματα
Αντίδραση και κριτική
Διαφωτισμός και το μέλλον της ανθρωπότητας
Θρησκείες και ανθρώπινα δικαιώματα
Τα ανθρώπινα δικαιώματα
Η θεμελίωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων
Η προβληματική των αξιολογήσεων
Τα θεμέλια των ηθικών αξιολογήσεων
Η οικουμενικότητα των ανθρώπινων αξιών
Ανθρώπινα δικαιώματα, φιλοσοφία και επιστήμη: μεγάλα επιτεύγματα του ευρωπαϊκού πολιτισμού με πανανθρώπινη ισχύ
Ο δρόμος για την ελευθερία, την αξιοπρέπεια και την ευημερία
Παιδεία για μια ελεύθερη δημοκρατική (ανοικτή) κοινωνία
Η ιδέα της ανοικτής κοινωνίας
Οι θεσμικές προϋποθέσεις της ανοικτής κοινωνίας
Η παιδεία της ελεύθερης κοινωνίας
Φιλοσοφία, επιστήμη, τέχνη και τα Πανεπιστήμια
Η μετάδοση της φιλοσοφικής και επιστημονικής παιδείας στον πολίτη της ανοικτής κοινωνίας
Θεσμοί και παιδεία ως θεμέλια της ανοικτής κοινωνίας
Συμπεράσματα
Δημοκρατία και κράτος δικαίου: νομική, οικονομική και πολιτική ανάλυση βασικών θεσμών της σύγχρονης κοινωνίας
Η νομιμοποίηση του δημοκρατικού συντάγματος
Αρχές του δημοκρατικού συντάγματος
Το κράτος δικαίου
Η δημοκρατική αρχή
Το κοινωνικό κράτος
Προβλήματα δημοκρατίας
Η οικονομική θεωρία της πολιτικής
Η θεσμική αποτελεσματικότητα της δημοκρατίας
Ο αυτοέλεγχος της δικαστικής εξουσίας
Πολιτική κοινωνία και κοινωνία πολιτών
Η οικονομία της αγοράς
Εθελοντικές οργανώσεις
Ομάδες πίεσης και προβλήματα πληροφόρησης
Συμπεράσματα
Επίλογος
Βιβλιογραφία