ΟΧΥΡΩΜΕΝΟ ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ, ΑΝΟΧΥΡΩΤΗ ΠΟΛΗ

Παρουσίαση

Η σειρά των εκδόσεων του University Studio Press με τον γενικό τίτλο "Η Θεσσαλονίκη στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο" φιλοδοξεί να αλλάξει ως έναν βαθμό την εικόνα της παλαιότερης σχετικής ελληνικής βιβλιογραφίας ή τουλάχιστον να την εμπλουτίσει αισθητά. Μολονότι και στην παρούσα περίπτωση η αφετηρία είναι επετειακή (τα εκατό χρόνια από τη δημιουργία του Μακεδονικού Μετώπου), ωστόσο οι μικροί τόμοι της σειράς αυτής ξεχωρίζουν, νομίζω, για τρεις κυρίως λόγους: Επειδή αποτελούν καρπό προγραμματισμένης συλλογικής προσπάθειας, αλλά με αυτόνομες και ολοκληρωμένες μελέτες επειδή φιλοδοξούν να καλύψουν τις σημαντικότερες τουλάχιστον εκφάνσεις της ιστορίας της πόλης κατά την περίοδο του Μεγάλου Πολέμου και, τέλος, επειδή συμπεριλαμβάνουν στο διευρυμένο θεματολόγιό τους και τομείς που ως τώρα είτε ήταν παραγνωρισμένοι είτε είχαν προσεγγιστεί με αποσπασματικές έρευνες, συχνά σε πρωτοβάθμιο επίπεδο. Οι συντάκτες των κειμένων δεν αγνοούν -όταν πρέπει- τη μικροϊστορία της Θεσσαλονίκης κατά τη διάρκεια του Μακεδονικού Μετώπου ούτε ακολούθησαν ενιαίο σύστημα είτε στην αφήγηση είτε στη βιβλιογραφική τεκμηρίωση των μελετών τους (εξάλλου μερικές δεν προσφέρονται από τον χαρακτήρα τους για ιστοριογραφικές ή άλλες παραπομπές). Ωστόσο, ο αναγνώστης, που θα θελήσει να διατρέξει το σύνολο των μικρών τόμων της σειράς, θα αποκτήσει έγκυρη και πανοραμική και κατά το δυνατόν ολοκληρωμένη την εικόνα της Θεσσαλονίκης στα 1915-1918.
Τη σειρά τη σχεδίασε και την επόπτευσε ο Γιάννης Μέγας, ο οποίος πρόσφερε και το μέγιστο τμήμα του εικονογραφικού υλικού. Ο ίδιος έχει ήδη δώσει αρκετά δείγματα για την άριστη γνώση της εποχής τόσο στις προσωπικές του έρευνες, όσο και στην πρόθυμη και συχνά διακριτική και αθόρυβη εικονογραφική του συμβολή σε εργασίες άλλων για την ιστορία της Θεσσαλονίκης στα τέλη του 19ου και τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα. Ανάλογες επιδόσεις έχουν στον τομέα τους και οι συντάκτες των επιμέρους τόμων, τους οποίους για λόγους οικονομίας παραλείπω να αναφέρω ονομαστικά. Το γεγονός εξάλλου ότι η σειρά είναι πλούσια εικονογραφημένη (σε μεγάλο μέρος με πρωτότυπο φωτογραφικό υλικό και δυσεύρετους χάρτες της εποχής) καθιστά την εκδοτική της επιμέλεια πρωτεύουσας σημασίας. Ο επαγγελματισμός και η εμπειρία που χαρακτηρίζουν τους συνεργάτες των εκδόσεων του University Studio Press, ιδιαίτερα στον τομέα αυτόν, αποτελούν εγγύηση για την επιτυχία του εγχειρήματος. Θέλω να πιστεύω ότι τελικά η σειρά για τη "Θεσσαλονίκη στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο" θα καλύψει σημαντικό τμήμα των ελλείψεων, που, όπως αναφέρθηκε και πιο πάνω, χαρακτηρίζουν τη σχετική ελληνική βιβλιογραφία, τουλάχιστον σε όσα αφορούν τη μακεδονική πρωτεύουσα σε μιαν από τις κρισιμότερες φάσεις της σύγχρονης ιστορίας της. (Από τον πρόλογο του Καθηγητή Ι.Κ. Χασιώτη)

Περιεχόμενα

Πρόλογος του εκδότη - για τις εκδόσεις University Studio Press Λεωνίδας Μιχάλης και Φρόσω Μιχάλη
Προλογικό σημείωμα - Ι. Κ. Χασιώτης, Ομότιμος Καθηγητής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης
Προλεγόμενα
Καταστροφές πόλεων και ανοικοδομήσεις: ένα ιστορικό φαινόμενο και οι επιπτώσεις του στην εξέλιξη
του πολεοδομικού σχεδιασμού
Η Θεσσαλονίκη μέχρι το 1917. Εκσυγχρονιστικές επιλογές στην Οθωμανική αυτοκρατορία και στην Ελλάδα
Η ενσωμάτωση στην Ελλάδα, ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος και η πυρκαγιά της 5ης/18ης Αυγούστου 1917
Οι αποφάσεις για τον ανασχεδιασμό της πόλης
Το νέο σχέδιο μέσα στο πλαίσιο της διεθνούς πολεοδομικής πρακτικής. Η συμβολή του Ερνέστ Εμπράρ
Θεσμικό πλαίσιο και προσαρμογές του
Εκσυγχρονιστικός εξορθολογισμός και κοινωνική μεταρρύθμιση
Το σχέδιο Εμπράρ και η πόλη σήμερα
Οφειλές και επισημάνσεις
Σημειώσεις και παραπομπές
Βιβλιογραφία και έργα ευρύτερης αναφοράς
Προέλευση εικόνων