ΙΣΛΑΜ

Παρουσίαση

Με αυτό το συνοπτικό βιβλίο ο συγγραφέας προσφέρει μια εισαγωγή στο Ισλάμ της Μέσης Ανατολής μέσα από μια ανθρωπολογική οπτική. Προσεγγίζοντας την ισλαμική παράδοση μέσα από τα μάτια των ίδιων των μουσουλμάνων και δίνοντας έμφαση στη δυναμική της ιστορίας και του εκάστοτε κοινωνικού και πολιτικού πλαισίου, αποδομεί τα προσφιλή σε πολλούς στερεότυπα που αφορούν στο Ισλάμ και στις σχέσεις του με τη Δύση, αναδεικνύοντας την ποικιλία πεποιθήσεων και πρακτικών που ο ισλαμικός λόγος εμπερικλείει.
Απ' αυτή τη σκοπιά, η ισλαμική παράδοση αναλύεται τόσο ως ένα ενιαίο θεολογικό δόγμα παγκόσμιας απεύθυνσης όσο και ως ένα σύνολο λόγων και πρακτικών που δομούνται στην εκάστοτε ιστορική συγκυρία όπως αυτή βιώνεται σε τοπικό επίπεδο. Μέσα από την αξιοποίηση εκτεταμένου ιστορικού υλικού και την ανάλυση πολλών εθνογραφικών παραδειγμάτων από τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, ο συγγραφέας διερευνά βασικές έννοιες της ισλαμικής παράδοσης, όπως τα δογματικά θεμέλια του Ισλάμ, τον ρόλο των θεολόγων-νομο-διδασκάλων αλλά και των μουσουλμάνων αγίων και μυστικιστών, το νόημα πρακτικών όπως η προσευχή, η νηστεία του Ραμαζανιού και το προσκύνημα στη Μέκκα, καθώς και τη σημασία των πολιτικών διεργασιών στο πλαίσιο του ισλαμικού εκσυγχρονισμού και του ισλαμισμού σε μια περίοδο εντεινόμενης κρίσης.
Με τη νέα αυτή και αναθεωρημένη έκδοση της μελέτης του, που περιλαμβάνει και μια πρώτη αποτίμηση της επονομαζόμενης "Αραβικής Άνοιξης", ο συγγραφέας εισάγει ουσιαστικά την πολιτική και τις τρέχουσες υποθέσεις ως βασικά στοιχεία για την κατανόηση του σύγχρονου ισλαμικού λόγου, σε μια περιοχή του κόσμου που βασανίζεται από εσωτερικές συγκρούσεις και από τη συνάρθρωσή του με τα ευρύτερα γεωπολιτικά σχέδια ενός νεο-αποικιοκρατούμενου κόσμου. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

Ευχαριστίες
Τρόπος μεταγραφής των αραβικών όρων και ονομάτων
Πίνακας μεταγραφής
Εισαγωγή
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Η ΙΣΛΑΜΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ
1. Από την προϊσλαμική Αραβία στην Αραβία του Προφήτη Μωάμεθ
2. Η περίοδος του χαλιφάτου
α. Η περίοδος των ορθά καθοδηγούμενων χαλίφηδων (632-661)
β. Η δυναστική περίοδος των Ομαγιάδων (661-750)
γ. Η δυναστική περίοδος των Αββασιδών (750-1258)
3. Η κατάτμηση του ισλαμικού κόσμου
4. Οι απαρχές της σύγχρονης περιόδου
5. Η "Αραβική Άνοιξη"
6. Η διάκριση μεταξύ σουνιτών και σιιτών μουσουλμάνων
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΤΑ ΔΟΓΜΑΤΙΚΑ ΘΕΜΕΛΙΑ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ ΚΑΙ Η ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΠΙΣΤΩΝ
1. Τα θεμέλια του ισλαμικού δόγματος
α. Κοράνι
β. al-hadith
γ. ijma
δ. qiyas ή ijtihad
2. Η Κοινότητα των Πιστών
α. umma και κοινωνία
β. umma και κράτος
γ. umma και πολιτισμική διαφορετικότητα
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Η ΕΞΟΥΣΙΑ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ
1. Η σπουδή του ισλαμικού λόγου
α. Ο θεσμός της madrasa
β. Το περιεχόμενο της ισλαμικής εκπαίδευσης
γ. Ισλαμική εκπαίδευση και αποικιοκρατία
2. Ο κόσμος των ulama
α. Παράγοντας "ορθοδοξία"
β. Το σύγχρονο κράτος ως συλλογικός alim
3. Η προφορική διάσταση της γραπτής ισλαμικής παράδοσης
α. Κειμενικότητα και οι τεχνικές του γραπτού λόγου
β. Η προφορική επιβεβαίωση της ορθότητας του κειμένου
γ. Η προφορική ανάλυση και ερμηνεία του κειμένου
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΟΙ ΠΕΝΤΕ ΣΤΥΛΟΙ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ
1. Shahada: η ομολογία της πίστης
2. Salat: η τελετουργική προσευχή
α. Βασικά χαρακτηριστικά της προσευχής
β. Περιγραφή της προσευχής
γ. Ο συλλογικός χαρακτήρας της προσευχής
3. Zakat: η ελεημοσύνη
α. Βασικοί κανόνες για τη φύση και τη συλλογή της zakat
β. Υπάρχει μοντέλο ισλαμικής οικονομίας;
γ. Οι απόψεις του Rodinson για τον Weber
4. al-Sawn: η νηστεία του Ραμαζανιού
5. Hajj: το προσκύνημα στη Μέκκα
α. Προϋποθέσεις του hajj και η ταυτότητα των προσκυνητών
β. Περιγραφή της διαδικασίας του hajj
γ. Ανάλυση της διαδικασίας του hajj
6. Jihad: ο ιερός πόλεμος
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ΙΣΛΑΜΙΚΟΣ ΜΥΣΤΙΚΙΣΜΟΣ
1. Sufi: οι άγιοι του Ισλάμ
2. Οι σουφικές αδελφότητες
α. Το οργανωτικό πλαίσιο των αδελφοτήτων και η έννοια της baraka
β. Η σουφική zawiyya
3. Εθνογραφικά παραδείγματα
α. Ο σουφισμός στην Αίγυπτο
β. Ο σουφισμός στη Σομαλία
γ. Ο σουφισμός στην Αλγερία
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 Η ΠΟΙΚΙΛΙΑ ΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ
1. Ισλαμική ανασυγκρότηση, μεταρρύθμιση ή εκσυγχρονισμός
α. Tanzimat
β. Sayyid Jamal al-Din al-Afghani (1838-97)
γ. Muhammad Abduh (1849-1905)
δ. Muhammad Rashid Rida (1865-1935)
ε. Σύγχρονοι μουσουλμάνοι εκσυγχρονιστές
2. Κριτική του ισλαμικού εκσυγχρονισμού ως πολιτικού κινήματος
3. Κριτική του ισλαμικού εκσυγχρονισμού ως ιδεολογικού ρεύματος
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 ΙΣΛΑΜΙΣΜΟΣ
1. Το ζήτημα της ορολογίας
2. Βασικά στοιχεία του ισλαμιστικού λόγου
3. Ένα ή πολλά ισλαμιστικά κινήματα;
α. Ο καθολικός και υπερεθνικός χαρακτήρας του ισλαμισμού
β. Οι τοπικές ιδιαιτερότητες του ισλαμισμού
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΟΝΟΜΑΤΩΝ, ΘΕΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΟΡΩΝ