ΔΕΚΕΜΒΡΙΑΝΑ 1944, Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

Παρουσίαση

Στην κρίσιμη περίοδο του τέλους του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, η Ευρώπη συνταράχθηκε από την πολιτική αντιπαράθεση μεταξύ των δυνάμεων που συγκρότησαν την Αντίσταση και διεκδικούσαν κεντρική θέση στις μεταπολεμικές πολιτικές εξελίξεις και των εξόριστων ευρωπαϊκών κυβερνήσεων που επιδίωκαν την επάνοδό τους στην εξουσία. Η Ελλάδα υπήρξε η μοναδική ευρωπαϊκή χώρα όπου η ένταση αυτής της αντιπαράθεσης οδήγησε σε ένοπλη σύγκρουση τις μέχρι τότε συμμαχικές δυνάμεις του ΕΑΜ και των Βρετανών, πριν ακόμη από τη λήξη του πολέμου. Τον Δεκέμβριο του 1944, ενάμιση μόλις μήνα μετά την πανηγυρική απελευθέρωση της πρωτεύουσας, ξέσπασε "η Μάχη της Αθήνας", η σφοδρότερη στρατιωτική αναμέτρηση που έγινε ποτέ στην πρωτεύουσα.
Εβδομήντα χρόνια μετά, πολλά ερωτήματα γύρω από τα "Δεκεμβριανά" παραμένουν αναπάντητα. Ο κεντρικός τους ρόλος στις πολιτικές εξελίξεις που οδήγησαν στον Εμφύλιο και στο διχαστικό κοινωνικοπολιτικό καθεστώς των επόμενων δεκαετιών συγκρότησε ιδεολογικά φορτισμένες ερμηνείες. Όπως κάθε γενικό και πολιτικά στοχευμένο αφήγημα, ο "ηρωικός Δεκέμβρης" της Αριστεράς και ο "δεύτερος γύρος της κομμουνιστικής ανταρσίας" της Δεξιάς χαρακτηρίζονται από την επιλεκτική χρήση του παρελθόντος, την αποσιώπηση ή διαστρέβλωση των γεγονότων και τη συγκάλυψη των πολιτικών ευθυνών.
Το βιβλίο αυτό, η πρώτη επιστημονική μελέτη που επικεντρώνεται στα ίδια τα γεγονότα στηριγμένη σε αδημοσίευτες κυρίως πηγές, επιχειρεί να δώσει απαντήσεις στα κρίσιμα ερωτήματα: Ποιες ήταν οι αιτίες που οδήγησαν στο ξέσπασμα των μαχών και σε ποιο πολιτικό και κοινωνικό πλαίσιο εκδηλώθηκαν; Πωδ εξελίχθηκαν, μέρα με τη μέρα, οι συγκρούσεις που μετέτρεψαν την πόλη σε πεδίο μάχης (από τις μεγάλες στρατιωτικές επιχειρήσεις στο Γουδί, στου Μακρυγιάννη, στους στρατώνες των Παραπηγμάτων στο Κολωνάκι και στους Αμπελόκηπους μέχρι τις οδομαχίες της Ομόνοιας, των Εξαρχείων και του Μεταξουργείου, από τις φονικές μάχες στους λόφους του Αρδηττού και στο Αλεποβούνι μέχρι το βομβαρδισμό της Καισαριανής και την προέλαση των Βρετανών από το Φάληρο προς το κέντρο της Αθήνας); Τέλος, καταγράφοντας τη δράση της Εθνικής Πολιτοφυλακής, η έρευνα προσπαθεί να φωτίσει τα δύσκολα ζητήματα των εκτελέσεων, της ταυτότητας των θυμάτων και των νεκρών αμάχων από τους βρετανικούς βομβαρδισμούς, τα οποία εξακολουθούν να καθορίζουν τη μνήμη των Δεκεμβριανών. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

Αρκτικόλεξα
Πρόλογος
Εισαγωγή
Η ΔΥΣΚΟΛΗ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ
Μετά τους πανηγυρισμούς
Το αίτημα της τιμωρίας των δωσιλόγων
Η εμπλοκή στη συγκρότηση του νέου εθνικού στρατού
ΜΕΤΑΞΥ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΙΑΣ ΚΑΙ ΕΝΟΠΛΗΣ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗΣ
Το συλλαλητήριο του ΕΑΜ
Μετά τη σφαγή στην πλατεία Συντάγματος
Αθήνα, Βρυξέλλες, Λονδίνο. Συμμαχική βοήθεια ή ξένη επέμβαση;
Η επιλογή μικρής κλίμακας επιχειρήσεων από τον ΕΛΑΣ
Οι δωσίλογοι και οι Χίτες
Η κατάληψη των αστυνομικών τμημάτων
Η τιμωρία των προδοτών
Οι συγκρούσεις στο κέντρο της Αθήνας Μια μάχη που δεν την επιδίωκε κανείς
6 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ. Η ΕΝΑΡΞΗ ΤΗΣ ΜΑΧΗΣ
Η επίθεση του ΕΛΑΣ στο μέτωπο Μακρυγιάννη - Πλάκα - Πλατεία Συντάγματος
Ένας στρατός σε σύγχυση
Ο κρεμασμένος ελασίτης στα κρατητήρια της Χωροφυλακής
Η στάση του ΕΛΑΣ απέναντι στους Βρετανούς
Η επίθεση του ΕΛΑΣ στο ανατολικό μέτωπο
Το ζήτημα των αμάχων
Από τις αποτυχίες σε Γουδί και Μακρυγιάννη στην κατάληψη της Σχολής Ευελπίδων
Απέναντι στα βρετανικά άρματα μάχης
ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΟΥ ΕΛΑΣ
Η δεύτερη γενική επίθεση του ΕΛΑΣ
Το ζήτημα της αντιμετώπισης των βρετανικών δυνάμεων ξανά στο προσκήνιο
Σχέδια για την εκκένωση της Αθήνας από τους Βρετανούς
Οδομαχίες στο κέντρο της Αθήνας
Προπαγάνδα: Ένας παράλληλος πόλεμος
Η διεθνής διάσταση των δεκεμβριανών Από ένα σχολείο της Κυψέλης στους βρετανικούς στρατώνες του Κολωνακίου
Βρετανική πολεμική αεροπορία. Το απόλυτο όπλο
Η ΑΝΑΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ
Η άφιξη των βρετανικών ενισχύσεων
Η έναρξη των βρετανικών εκκαθαριστικών επιχειρήσεων
Από το μακελειό στον Αρδηττό στις οδομαχίες της Ομόνοιας
Η κατάληψη των Φυλακών Αβέρωφ και του αρχηγείου της ΡΑΦ στο Κεφαλάρι
Από τους δρόμους της Αθήνας στην αίθουσα του βρετανικού κοινοβουλίου
Η κάμψη του ηθικού των δυνάμεων του ΕΛΑΣ
Προκαλώντας ασφυξία στον εχθρό
Από τον "περίπατο" της Συγγρού στην "κόλαση" της Πειραιώς
Οι επαφές των εμπολέμων προς επίλυση της κρίσης
Η ΕΚΚΑΘΑΡΙΣΗ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ
Η πρώτη γενική επίθεση των βρετανικών δυνάμεων
Η κάμψη της επιμονής του βασιλιά Γεωργίου
Η δεύτερη γενική επίθεση. Η εκκαθάριση του κέντρου και των δυτικών συνοικιών
Από στενό σε στενό. Η μάχη του Μεταξουργείου
Η μάχη των φοιτητών του ΕΛΑΣ στα Εξάρχεια
Γηροκομείο Αθηνών. Η τελευταία μεγάλη μάχη
Η αιματηρή υποχώρηση
Τα αίτια της ήττας του ΕΑΜ στη μάχη της Αθήνας
ΜΕΤΑ ΤΗ ΜΑΧΗ
Η υπογραφή της ανακωχής και οι αντιδράσεις στο βρετανικό κοινοβούλιο
Εθνική Πολιτοφυλακή. Δολοφόνοι ή λαϊκοί αγωνιστές;
Η οργανωτική δομή και η δράση της Εθνικής Πολιτοφυλακής
Η εμπειρία της επανάστασης στις εαμοκρατούμενες συνοικίες
Η ταυτότητα των θυμάτων του Δεκέμβρη
Η επιλεκτική διαχείριση των θυμάτων του Δεκέμβρη
Οι νεκροί των βρετανικών βομβαρδισμών
Το ζήτημα των ομήρων
ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΔΕΚΕΜΒΡΙΑΝΩΝ
Η ποινικοποίηση της Αντίστασης και η "απαλλαγή" των δωσιλόγων
Τι ήταν τα Δεκεμβριανά;
Παράρτημα
Κατάλογος χαρτών
Πηγές
Βιβλιογραφία
Ευρετήριο
Ευρετήριο στρατιωτικών σωμάτων