ΤΟ ΓΛΩΣΣΙΚΟ ΙΔΙΩΜΑ ΤΩΝ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ

Παρουσίαση

Για το γλωσσικό ιδίωμα των Ιωαννίνων δεν έχουμε πολλές πληροφορίες. O E. A. Μπόγκας δημοσίευσε το 1964 "τα γλωσσικά ιδιώματα της Ηπείρου" (Βορείου, Κεντρικής και Νοτίου) σε δύο τόμους. Λέξεις του Γιαννιώτικου ιδιώματος περιέχονται στον πρώτο τόμο. Η εργασία αυτή είναι κυρίως γλωσσάριο της Ηπείρου και όχι διαλεκτολογική μελέτη. Σοβαρό μειονέκτημα της εργασίας είναι ότι ο Μπόγκας χρησιμοποιεί γλωσσικό υλικό και από τους Ηπειρώτες λογοτέχνες Βηλαρά, Κρυστάλλη και Χρηστοβασίλη. Νομίζω ότι η Γλωσσολογία αυτόν τον τρόπο καταγραφής γλωσσικού υλικού τον απορρίπτει, γιατί το υλικό αυτό είναι μεταποιημένο, προσαρμοσμένο στις ανάγκες της τέχνης.
Η μελέτη που ακολουθεί βασίζεται κυρίως σε ατομική συλλογή. Συμβουλεύτηκα ακόμη τα ηθογραφήματα του Ηπειρώτη λογοτέχνη Κ. Καζαντζή, που είναι πλούσια σε Γιαννιώτικους ιδιωματισμούς και σε λαογραφικές εργασίες του Γιαννιώτη συλλογέα Δ. Σαλαμάγκα.
Το γλωσσικό ιδίωμα των Ιωαννίνων που είναι αυστηρά βόρειο, διατηρεί όλη του την καθαρότητα και λίγες ξενικές επιδράσεις δέχτηκε, κυρίως τουρκικές. Η καθαρότητα αυτή διαπιστώνεται στους πολλούς λεξιλογικούς και φωνητικούς αρχαϊσμούς που διατηρεί. Αντίθετα μάλιστα επηρέασε βαθιά τη γλώσσα των διάφορων κατακτητών. Οι Τούρκοι τόσο πολύ δέχτηκαν την επίδρασή του ώστε το χρησιμοποιούσαν για μητρική τους γλώσσα. Το Κοράνι το μετέφρασαν στην Ελληνική, τις θρησκευτικές τους υμνολογίες "ομολογίες", τις στιχουργούσαν στα Ελληνικά και στα δικαστήρια χρησιμοποιούσαν την Ελληνική γλώσσα. Αλλά και οι Εβραίοι των Ιωαννίνων χρησιμοποιούσαν το Γιαννιώτικο ιδίωμα και μάλιστα με την ιδιάζουσα τραγουδιστή προφορά. (Από την εισαγωγή της έκδοσης)

Περιεχόμενα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΣΥΝΤΟΜΗ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ
ΦΩΝΗΤΙΚΗ ΑΞΙΑ ΣΥΜΒΟΛΩΝ
ΒΡΑΧΥΓΡΑΦΙΕΣ ΟΡΩΝ
ΦΩΝΗΤΙΚΗ
ΦΩΝΗΕΝΤΑ
Αρχαϊσμοί
Πρόθεση φωνηέντων
Ανάπτυξη φωνηέντων
Αφαίρεση αρχικών φωνηέντων
Τροπή αρχικών φωνηέντων
Κώφωση των άτονων e σε i και o σε u
Αποβολή φωνηέντων
Άλλες αλλοιώσεις φωνηέντων
Αφομοίωση φωνηέντων
Μετάθεση - Αντιμετάθεση
Συναλοιφή
Τονισμός
ΣΥΜΦΩΝΑ
Πρόθεση συμφώνων
Διπλά όμοια σύμφωνα
Τροπή συμφώνων
Αποβολή συμφώνων
Ανομοιωτική αποβολή συμφώνων
Ανομοίωση συμφώνων
Μετάθεση - Αντιμετάθεση συμφώνων
Συμφυρμός
Αφομοίωση
Παρετυμολογία
Αποβολή συλλαβής
ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ
ΟΝΟΜΑ
Αλλαγή γένους
Το άρθρο
Η κλίση των ονομάτων
Ουσιαστικά
Επίθετα
Παραθετικά
Αριθμητικά
Αντωνυμίες
ΡΗΜΑ
Βαρύτονα
Περισπώμενα
Άκλιτα
ΠΑΡΑΓΩΓΗ
Παράγωγα ουσιαστικά
Παράγωγα επίθετα
Παράγωγα ρήματα
ΣΥΝΘΕΣΗ
Με πρώτο συνθετικό ουσιαστικό
Με πρώτο συνθετικό επίθετο
Με πρώτο συνθετικό ρήμα
Με πρώτο συνθετικό επίρρημα
Με πρώτο συνθετικό πρόθεση
Με πρώτο συνθετικό αριθμητικό
ΣΥΝΤΑΞΗ
ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ
ΙΔΙΩΜΑΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
Resume