ΠΕΣΣΟΑ-Ω

Παρουσίαση

«Ό,τι σκέφτομαι γίνεται πάραυτα λέξεις», δηλώνει απερίφραστα ο συγγραφέας του "Βιβλίου της ανησυχίας" και ταυτόχρονα ποιητής της "Θαλασσινής ωδής", του "Καταστήματος ψιλικών" και του "Φύλακα των κοπαδιών", ο ανεξάντλητος Φερνάντο Πεσσόα, με τους ετερώνυμους συνοδοιπόρους του στη λογοτεχνία και τη ζωή: Μπερνάρντο Σοάρες, Άλβαρο ντε Κάμπος, Αλμπέρτο Καέιρο και Ρικάρντο Ρέις.
Μέσα από μια συστηματική καταγραφή των λέξεων που συνιστούν έννοιες-κλειδιά του στοχασμού του, πρωταρχικές εμμονές και εμβλήματα της ποιητικής του, αποπειράθηκα να συνθέσω ένα βασικό γλωσσάριο, ένα εύχρηστο λημματολόγιο, έναν ευχάριστο οδηγό πλεύσης στις ατραπούς του πεσσοανικού γαλαξία. Τα κείμενα που ανθολογούνται υπό μορφή λημμάτων, είτε πρόκειται για αυτοτελείς ενότητες που διαβάζονται ως μικρές ιστορίες, είτε για θραύσματα λόγου που συνιστούν προγραμματικές διακηρύξεις, φιλοδοξούν να δώσουν στον αναγνώστη τη σύνοψη ενός στοχασμού και την επιτομή μιας ποιητικής ιδιοσυγκρασίας που άφησε ανεξίτηλα τα ίχνη της στη λογοτεχνία του εικοστού αιώνα. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Όσο κι αν διαφέρουν μεταξύ τους ως προς την τεχνική, το στυλ και τις ιδέες τους, ο Πεσόα και οι ετερώνυμοί του (ετερώνυμοι επειδή δεν εκπροσωπούν απλές μεταμφιέσεις, αλλά εντελώς ανεξάρτητους και ξέχωρους κόσμους), οι τρόποι με τους οποίους βλέπουν και κατανοούν τόσο τον εξωτερικό τους περίγυρο όσο και το εσωτερικό τους τοπίο εντέλει συγκλίνουν.
Η πραγματικότητα για τη γραφή και τον λόγο του Πεσόα είναι ένα σύμπαν υπό μόνιμη αίρεση. Ένα σύμπαν που ενδεχομένως δεν υπήρξε ποτέ ή υπήρξε μόνο σε κάποια παράξενα όνειρα, μοίρα των οποίων ήταν να πετάξουν ξαφνικά και να χαθούν μακριά. Κι αν η τέχνη προσπαθεί εναγωνίως να κρατήσει και να ανασυγκροτήσει κάτι από αυτό το διαλυμένο όνειρο, δεν αποκλείεται να βρει εν κατακλείδι κάποια παρηγοριά για τον εαυτό της, αλλά δεν θα ανακουφίσει για τον ίδιο λόγο ούτε κατ' ελάχιστον τη ζωή.
Ένας καλλιτέχνης που επιχειρεί ξανά και ξανά τον αυτοπροσδιορισμό του, ξέροντας πως κανένας ορίζοντας δεν μπορεί να είναι εκ των προτέρων ανοιχτός και εγγυημένος. Μια φωνή που μιλάει, όπως κι αν τη ζυγίσουμε, στην καρδιά της σύγχρονης συνείδησης. (Βαγγέλης Χατζηβασιλείου, Ελευθεροτυπία, 25/1/2009)

Περιεχόμενα

Πρόλογος: Οι λέξεις του Πεσσόα
Α-Ω
Επίμετρο: Φερνάντο Πεσσόα: δημιουργός συγγραφέων
Άλβαρο ντε Κάμπος: ο εκκεντρικός μηχανικός
Αλμπέρτο Καέιρο: ο φύλακας των σκέψεων
Ρικάρντο Ρέις: κλασικός, επικούρειος, στωικός
Μπερνάντο Σοάρες: βοηθός λογιστή στην πόλη της Λισαβόνας
Και ο Φερνάντο Πεσσόα;
Η «ξανακερδισμένη» ενότητα
Ευρετήριο Λέξεων