ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ: ΑΘΗΝΑΙΩΝ ΠΟΛΙΤΕΙΑ

Παρουσίαση

Το δοκίμιο παρουσιάζεται με τη μορφή διάλεξης. Ένας αθηναίος ολιγαρχικός απευθύνεται -ή μάλλον υποτίθεται πως απευθύνεται- σε ομοϊδεάτες του από τον ευρύτερο ελληνικό χώρο και, σε πείσμα των προσδοκιών τους, αναλαμβάνει να υπερασπιστεί τις πιο αμφιλεγόμενες πλευρές της αθηναϊκής δημοκρατίας. Εκεί που το ακροατήριο δεν βλέπει τίποτε άλλο παρά μια σειρά λαθών, ο ομιλητής διακρίνει ένα επιτήδεια οργανωμένο σύστημα, συνεπές απέναντι στις επιδιώξεις του. Βασικός στόχος του συστήματος είναι η εξυπηρέτηση του πολιτικού και υλικού συμφέροντος των "φαύλων", δηλαδή της λαϊκής τάξης. Κεντρική ιδέα της ανάλυσης είναι ότι ιμπεριαλισμός και δημοκρατία συνδέονται άρρηκτα: "στον τόπο αυτόν, ο φτωχός λαός θεωρεί πως με το δίκιο του απολαμβάνει περισσότερα απ' όσα οι ευγενείς και οι πλούσιοι, γιατί ο λαός είναι αυτός που επανδρώνει τα πλοία και προσφέρει στην πόλη την δύναμή της. (1.2) Το σύστημα είναι καλά ασφαλισμένο. Δεν υπάρχουν περιθώρια για ουσιαστικές αλλαγές, γιατί μια βελτιωμένη δημοκρατία θα έπαυε να είναι δημοκρατία (3.8-9) ούτε όμως και για ανατροπή εκ των ένδον, αφού οι πολίτες που έχουν αδίκως στερηθεί τα δικαιώματά τους δεν είναι τόσοι πολλοί, ώστε να συνιστούν απειλή για το καθεστώς (3.12-3). Η τελευταία αυτή παράγραφος του έργου -αν όντως ο συγγραφέας θα ήθελε να ολοκληρώσει το δοκίμιο του με αυτόν τον τρόπο- αφήνει μιαν αίσθηση παραίτησης και όχι ηθικής αγανάκτησης. (. . .) (ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ)