ΤΡΕΙΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΕΝΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΔΙΚΑΙΟ

Παρουσίαση

Στη Βιβλιοθήκη Ποινικής Δικαιοσύνης έχουν περιληφθεί, μέχρι στιγμής, μόνο τόμοι αναφερόμενοι στην Ποινική Νομολογία του Αρείου Πάγου. Απουσιάζουν κείμενα θεωρητικά γενικότερου προβληματισμού. Το κενό αυτό θα καλυφθεί συν τω χρόνω, αρχής γενομένης από το σημερινό, μικρό σε έκταση, αλλά δυνατό σε περιεχόμενο πόνημα της Mireille Delmas-Marty.
Η συγγραφέας, Καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Ι του Παρισιού και μέλος του Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου της Γαλλίας, είναι πασίγνωστη παγκοσμίως, -συγκαταλέγεται στα "100 πρόσωπα που θα κυριαρχήσουν μετά το 2000" (βλ. ειδική έκδοση World Media Network, Οι πρωτοπόροι του 21ου αιώνα, εφημ. ΤΟ ΒΗΜΑ, 25-27 Δεκεμβρίου 1999, σελ. 2 και 16)-. Δεν είναι δε διόλου άγνωστη και στη χώρα μας. Ένα από τα ιδιαίτερα αξιόλογα έργα της -"Πρότυπα και τάσεις αντεγκληματικής πολιτικής"- έχει δημοσιευθεί στη σειρά "Βιβλιοθήκη Εγκληματολογίας" του εκδοτικού οίκου "Νομική Βιβλιοθήκη". Μου δίδεται, στο σημείο αυτό, η ευκαιρία να επαινέσω δημόσια τον εκδότη κ. Χάρη Καρατζά για τις πρωτοβουλίες που, ανεξάρτητα από οποιαδήποτε εμπορική προοπτική, ανέλαβε από χρόνια, με στόχο τον εμπλουτισμό της βιβλιοθήκης των Ελλήνων νομικών και γενικώτερα κοινωνικών επιστημόνων, με βασικά έργα της διεθνούς γραμματείας στο χώρο των ποινικών και εγκληματολογικών επιστημών.
Το παρουσιαζόμενο σήμερα στο ελληνικό κοινό έργο της M. Delmas-Marty ασχολείται με ένα σημαντικό ζήτημα που πρέπει να ενδιαφέρει όλους όσους αγωνιούν για το μέλλον της ανθρωπότητας την εποχή της οικονομικής παγκοσμιοποίησης και της επίθεσης κατά των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τόσο στην πράξη, όσο δυστυχώς, και στη θεωρία, με την αμφισβήτηση της οικουμενικότητάς τους.
Η ίδια η συγγραφέας σημειώνει πως "στην εποχή της αβεβαιότητας που γεννά η οικονομική παγκοσμιοποίηση, η κάπως απογοητευτική απαισιοδοξία, την οποία έχομε την τάση να επιδεικνύουμε αναφορικά με τα δικαιώματα του ανθρώπου, στην κυριολεξία μας αποπροσανατολίζει". Διερωτάται "με ποιον τρόπο μπορούμε να αποφύγουμε ταυτοχρόνως τόσο την ηγεμονική ομοιομορφία, όσο και τη σύγκρουση των ιδιαιτεροτήτων". Και απαντά: "μαθαίνοντας να συνδυάζουμε την οικονομία και τα δικαιώματα του ανθρώπου, επινοώντας ένα κοινό δίκαιο πραγματικά πλουραλιστικό".
Μία τέτοια παγκοσμιοποίηση του δικαίου είναι δυνατή στην πράξη, είναι λογική από νομική άποψη, είναι επιθυμητή από ηθική σκοπιά; Είναι οι τρείς προκλήσεις στις οποίες, αν καταφέρουμε να απαντήσουμε κατάλληλα, θα μπορούσαμε να οικοδομήσουμε, κατά την M. Delmas-Marty, ένα κοινό δίκαιο της ανθρωπότητας, για πρώτη φορά στην ιστορία. Ίδωμεν. (Από τον πρόλογο του Καθηγητή Ιάκωβου Φαρσεδάκη)

Περιεχόμενα

Η χίμαιρα της παγκοσμιοποίησης. Είναι δυνατόν;
Ι. Οι εντάσεις ανάμεσα στην οικονομία και στα δικαιώματα του ανθρώπου
Α. Από την πλευρά της οικονομίας: Ο νόμος του πιο ισχυρού
1. Το ηγεμονικό δίκαιο
2. Η αγορά του νόμου
3. Ο νόμος της αγοράς
Β. Από την πλευρά των δικαιωμάτων του ανθρώπου: Στον καθένα το σύμπαν του
1. Διαχωρισμός
2. Ιδιαιτερότητες
3. Καθένας στο δικό του χώρο
II. Η αναγνώριση της αλληλεξάρτησης ανάμεσα στην οικονομία και στα δικαιώματα του ανθρώπου
Α. Τα οικονομικά και κοινωνικά δικαιώματα αποτελούν μέρος των δικαιωμάτων του ανθρώπου
1. Κριτική του διαχωρισμού
2. Το αδιαίρετο των δικαιωμάτων
3. Ιεραρχία των αξιών
Β. Τα δικαιώματα του ανθρώπου είναι αντιτάξιμα στην οικονομία
1. Ο απαράδεκτος αποκλεισμός
2. Η αναγκαία κοινωνική ρήτρα
3. Μια καινούργια ηθική της επιχείρησης
Είναι λογικό;
Ι. Η κανονιστική αταξία
Α. Ο άναρχος πολλαπλασιασμός των κανόνων: το εύπλαστο και το ασαφές
1. Το παράδοξο του εύπλαστου: η εξάλειψη των κανόνων που επιφέρει η οικονομία και οι καινούργιες ρυθμίσεις
2. Το παράδοξο του ασαφούς: η οικουμενικοποίηση των δικαιωμάτων του ανθρώπου και το παιχνίδι των περιθωρίων
Β. Η δημιουργία σύγχισης στα σημεία αναφοράς: Ο χώρος/χρόνος
1. Αποεντοπισμός του χώρου και υπερεθνικός χώρος
2. Ευκαμψία και εξελικτικός χρόνος
ΙΙ. Η διευθέτηση του πολλαπλού
Α. Ενοποίηση
1. Σύγκριση των διαφόρων συστημάτων
2. Δόμηση της σύνθεσης
Β. Εναρμόνιση
1. Να καταστούν οι διαφορές συμβατές
2. Να καταστούν οι παραλλαγές προβλέψιμες
Είναι ευκταίο;
Ι. Η έλλειψη εξισορρόπησης των εξουσιών
Α. Οι "καινούργιες εξουσίες" που εξουσιάζουν τον κόσμο
1. Η κυριαρχία των πολυεθνικών
2. Η αρχή μιας βιο-εξουσίας
3. Η παγκοσμιοποίηση των μέσων μαζικής ενημέρωσης
Β. Η αναντιστοιχία των διεθνών θεσμικών οργάνων
1. Επικυριαρχία του εκτελεστικού
2. Αβεβαιότητα του δικαστικού
3. Αδυναμίες του νομοθετικού
ΙΙ. Η κατάκτηση της δημοκρατίας
Α. Δημοκρατία και πλουραλισμός
1. Παγκόσμια δημόσια θεσμικά όργανα και κυριαρχία
2. Παγκόσμια κοινωνία των πολιτών και υπηκοότητα
Β. Δημοκρατία και ανθρωπότητα
1. Ανθρωπότητα θύμα και έγκλημα κατά της ανθρωπότητας
2. Ανθρωπότητα υπόσχεση και κοινή κληρονομιά
Η ελπίδα για ένα κατοικίσιμο κόσμο
ΑΛΦΑΒΗΤΙΚΟ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ