ΠΩΣ ΝΑ ΑΛΛΑΞΟΥΜΕ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ

Παρουσίαση

Στα 163 χρόνια που πέρασαν από την έκδοση του Κεφαλαίου του Καρλ Μαρξ, η θεωρία που φέρει το όνομά του, ο μαρξισμός, έχει εμπνεύσει και κινητοποιήσει εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Ωστόσο, τα καθεστώτα που εγκαθιδρύθηκαν στο όνομά του και ισχυρίζονταν πως εμπνέονταν από τις ιδέες του κατέρρευσαν, συμπαρασύροντας και τα κομμουνιστικά κινήματα στον δυτικό κόσμο. Οι εξελίξεις αυτές περιόρισαν προσωρινά την απήχηση του Καρλ Μαρξ. Η τελευταία κρίση όμως του καπιταλισμού, η οποία έχει ήδη σκορπίσει το χάος στην παγκόσμια οικονομία -που τις συνέπειές της βιώνουμε δραματικά και στη χώρα μας-, τον καθιστά σήμερα τραγικά επίκαιρο. Κι αυτό κυρίως επειδή ο παγκοσμιοποιημένος καπιταλιστικός κόσμος που αναδύθηκε στις τελευταίες δεκαετίες του 20ού αιώνα ήταν αλλόκοτα παρόμοιος με αυτόν που προέβλεπε ο Μαρξ στο "Κομμουνιστικό Μανιφέστο" και τον τρόπο λειτουργίας του τον ανέλυσε με διορατικότητα: ο καπιταλισμός συνεχώς επεκτείνεται, γίνεται πιο συγκεντρωτικός, γεννάει κρίσεις και αλλοτριώνει ολοένα και περισσότερο τον άνθρωπο. Αναμφίβολα, λοιπόν, ο Μαρξ επανήλθε στο προσκήνιο και σίγουρα θα μας συνοδεύει σε όλη τη μεγάλη διαδρομή του ανθρώπου μέχρι την πραγματική χειραφέτησή του.
Ο Καθηγητής Eric Hobsbawm παρουσιάζει εδώ μια συναρπαστική επισκόπηση της ιστορίας του μαρξισμού υπό το φως της σημερινής κρίσης. Διερευνά την εξέλιξη της σκέψης του Καρλ Μαρξ -και του αχώριστου φίλου του Φρίντριχ Ένγκελς- και τις επιρροές της. Εξετάζει τους διανοούμενους μαρξιστές και τα κείμενα-κλειδιά, από την "Κατάσταση της εργατικής τάξης" του Ένγκελς και το "Κομμουνιστικό Μανιφέστο" έως τα "Γράμματα από τη φυλακή" του Γκράμσι, και αναλύει τις θεαματικές ανατροπές του μαρξισμού τα τελευταία 30 τουλάχιστον χρόνια. Εξαιρετικά αιχμηρό, διορατικό και με ευρύτητα πεύματος, το "Πώς να αλλάξουμε τον κόσμο" δεν αφήνει καμία αμφιβολία ότι εάν κάποιος στοχαστής άφησε ανεξίτηλο σημάδι στον 20ό αιώνα, αυτός ήταν ο Καρλ Μαρξ, ενώ αποδεικνύεται και ένας σπουδαίος στοχαστής για τον 21ο αιώνα.Όμως ο Μαρξ του 21ου αιώνα θα είναι σίγουρα πολύ διαφορετικός από τον Μαρξ του 20ού. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

«Ούτε ξέρουμε, κι αυτό το τονίζει ο Χομπσμπάουμ, ποιες μπορεί να είναι οι νέες μορφές συλλογικών υποκειμένων, οι οποίες θα κινήσουν την Ιστορία. Εάν δεν κατανοήσουμε -και με αυτό θέλω να κλείσω- τις εξαιρετικά σύνθετες διαμεσολαβήσεις ανάμεσα στην εξέλιξη των οικονομικών μεγεθών, την εξέλιξη των ιδεών και των αξιών και στη διαφαινόμενη εξέλιξη των πολιτικών συστημάτων (για να γυρίσω πάλι στον Μαρξ, αυτό είναι στοιχειώδες κομμάτι της σφαιρικής αντιμετώπισής του, της ιστορίας δηλαδή του γίγνεσθαι) εάν δεν γίνει κατανοητή η εξαιρετικά περίπλοκη αυτή σχέση η οποία μας απομακρύνει ολοένα και περισσότερο από τις ηθικές και αξιακές αφετηρίες του Διαφωτισμού, μέρος των οποίων είναι και ο μαρξισμός, τότε φοβάμαι ότι θα βρεθούμε προ εκπλήξεων. Η δημοκρατία προϋποθέτει συναίνεση. Αν χάσουμε τη συναίνεση, αν η οικονομική απληστία και αλαζονεία των λεγόμενων αγορών οδηγήσει σε μείωση ή παρακμή της συνοχής των κοινωνιών, δεν μπορούμε να είμαστε βέβαιοι πού θα πάει το πράγμα. Και -εγώ δεν είμαι ούτε αισιόδοξος ούτε απαισιόδοξος- σε αυτή την ανάγκη αναδιατύπωσης και ανακατανόησης των νέων πραγματικοτήτων στο οικονομικό, το πολιτικό, το αξιακό πεδίο έγκειται και η αναγκαία προϋπόθεση για να αλλάξουμε τον κόσμο, όπως μας λέει ο Χομπσμπάουμ, ενενήντα πέντε χρονών σήμερα, και μας πείθει ότι πρέπει να συνεχίσουμε την προσπάθεια. Από την άποψη αυτή, καθώς και εγώ παραμένω αμετανόητος μαρξιστής, η πίστη του Χομπσμπάουμ λειτούργησε, κατά κάποιον τρόπο, ως βάλσαμο μέσα μου. Εις πείσμα των καιρών, εις πείσμα της εξαιρετικά δυσάρεστης συγκυρίας, δεν χρειάζεται, τουλάχιστον ορισμένοι από εμάς, να μετανιώνουμε που όταν ήμασταν νέοι ελπίζαμε στο μέλλον. Η κατανόηση τον κόσμου είναι προϋπόθεση για την αλλαγή του.» (Κωνσταντίνος Τσουκαλάς, στην εφημερίδα Η Αυγή, 31-12-2011)

Περιεχόμενα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΜΕΡΟΣ Α': ΜΑΡΞ ΚΑΙ ΕΝΓΚΕΛΣ
Ο ΜΑΡΞ ΣΗΜΕΡΑ
Ο ΜΑΡΞ, Ο ΕΝΓΚΕΛΣ ΚΑΙ Ο ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΑΡΞ
Ο ΜΑΡΞ, Ο ΕΝΓΚΕΛΣ ΚΑΙ Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΕΡΓΑΤΙΚΗΣ ΤΑΞΗΣ ΣΤΗΝ ΑΓΓΛΙΑ ΤΟΥ ΕΝΓΚΕΛΣ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟ ΜΑΝΙΦΕΣΤΟ
Η ΑΝΑΚΑΛΥΨΗ ΤΩΝ GRUNDRISSE
O ΜΑΡΞ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΠΡΟΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΙΚΟΥΣ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΥΣ
Η ΤΥΧΗ ΤΩΝ ΓΡΑΠΤΩΝ TOY ΜΑΡΞ ΚΑΙ TOY ΕΝΓΚΕΛΣ
ΜΕΡΟΣ Β': ΜΑΡΞΙΣΜΟΣ
O ΔΙΔΑΚΤΩΡ ΜΑΡΞ ΚΑΙ ΟΙ ΒΙΚΤΟΡΙΑΝΟΙ ΚΡΙΤΙΚΟΙ
Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΜΑΡΞΙΣΜΟΥ, 1880-1914
ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΑΝΤΙΦΑΣΙΣΜΟΥ, 1929-1945
ΓΚΡΑΜΣΙ
ΠΩΣ O ΚΟΣΜΟΣ ΥΠΟΔΕΧΤΗΚΕ ΤΟΝ ΓΚΡΑΜΣΙ
Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΜΑΡΞΙΣΜΟΥ, 1945-1983
Η ΥΠΟΧΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΜΑΡΞΙΣΜΟΥ, 1983-2000
O ΜΑΡΞ ΚΑΙ TO ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ: O ΜΑΚΡΥΣ ΑΙΩΝΑΣ
ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΕΣ ΚΑΙ ΠΗΓΕΣ ΑΡΧΙΚΩΝ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΩΝ
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΟΝΟΜΑΤΩΝ