ΝΟΑ ΝΟΑ

Παρουσίαση

"Νοά Νοά" είναι μια έκφραση της γλώσσας των Μαορί, εκείνης της ανθρώπινης φυλής για την οποία κανείς δεν ξέρει από πού προήλθε, και η οποία κατοικούσε στην Πολυνησία πριν αποβιβαστούν εκεί οι Ευρωπαίοι και την καταλάβουν. Νοά σημαίνει "άρωμα", και αν η λέξη επαναληφθεί δύο φορές, Νοά Νοά θα πεί "ευωδιαστό". Κατά προέκταση, σημαίνει για τον Πωλ Γκωγκέν την ευωδία μιας χώρας, της Ταϊτής, όπου ο ζωγράφος ταξίδεψε δύο φορές, την πρώτη από τον Ιούνιο του 1891 μέχρι τον Ιούνιο του 1893, τη δεύτερη από τον Ιούνιο του 1895 μέχρι τον Σεπτέμβριο του 1901 (από το 1901 μέχρι το θάνατό του, το 1903, ο Γκωγκέν θα ζήσει στα νησιά Μαρκέσας).
Το άλμπουμ ΝΟΑ ΝΟΑ αποτελεί τη διήγηση του πρώτου ταξιδιού στην Ταϊτή. Ο Γκωγκέν αρχίζει τη σύνταξη του κειμένου το χειμώνα του 1893, στο Παρίσι, με σκοπό να εξηγήσει το σκοπό του ταξιδιού, να αφηγηθεί τα θαύματα που ανακάλυψε σε μιαν εξωτική χώρα, και για να παρουσιάσει, με την έγνοια να απολογηθεί για την πρωτοτυπία της τέχνης του, τα έργα που είχει φιλοτεχνήσει εκεί ως μαρτυρίες των επεισοδίων της ζωής που έζησε στην Ταϊτή. Έχοντας ως απώτερο σκοπό την έκδοση του άλμπουμ, ο Γκωγκέν ζητά τη συνεργασία του συμβολιστή ποιητή Σάρλ Μορίς, θαυμαστή του Μαλλαρμέ, και ετοιμάζει συγχρόνως δέκα ξυλογραφίες για την εικονογράφηση του κειμένου. Η συνεργασία δεν θα ευοδώσει ώς το τέλος και η επιθυμητή έκδοση δεν θα πραγματοποιηθεί τελικά.
Το χειρόγραφο που έχουμε σήμερα στα χέρια μας (και που φυλάσσεται στο Τμήμα Γραφικών Τεχνών του Μουσείου του Λούβρου) είναι αυτόγραφο του ζωγράφου: μετά το 1896, κατά τη δεύτερη παραμονή του στην Πολυνησία, ο Γκωγκέν καθαρόγραψε το κείμενο με κάποιες διορθώσεις του Μορίς, πρόσθεσε άλλα κείμενα και πλούτισε το άλμπουμ με ακουαρέλες, ξυλογραφίες, μονοτυπίες, σχέδια, φωτογραφίες. Βρέθηκε μετά το θάνατό του στο "Σπίτι της Ηδονής", το σπίτι του στην Ατουόνα της νήσου Χίβα Οά και σώθηκε χάρη στις προσπάθειες του Βικτόρ Σεγκαλέν, στρατιωτικού γιατρού και ποιητή. Ιδού πώς περιγράφει ο Σεγκαλέν το χειρόγραφο:
Το ΝΟΑ ΝΟΑ είναι ένα έργο που ο ζωγράφος το επεξεργαζόταν επί δέκα χρόνια. Το διακύβευμα είναι κεφαλαιώδους σημασίας για την ιστορία των ιδεών. Αν ο Γκωγκέν αφιερώνεται τόσο σ' αυτό, είναι επειδή αγγίζει πράγματι τη μοίρα της σύγχρονης τέχνης μας συνολικά και όχι μόνο τη μοίρα του ίδιου του έργου του. Προς το τέλος του 19ου αιώνα [...] μια νέα τέχνη κυοφορείται: η τέχνη εκείνη που ο Μπωντλαίρ την ονόμαζε ήδη "μοντερνιτέ".
Στο μικρού σχήματος λεύκωμα που παρουσιάζεται εδώ, ο αναγνώστης θα βρει το μεγαλύτερο μέρος της εικονογράφησης και μερικές σελίδες του κειμένου του Γκωγκέν. Τα εικοσιέξι δισέλιδα σχολιάζονται αναλυτικά στο τέλος του τόμου.
Το εισαγωγικό κείμενο του Marc le Bot, συγγραφέα, κριτικού τέχνης και καθηγητή της ιστορίας της σύγχρονης τέχνης στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης (Panthιon-Sorbonne), προβάλλει τη σπουδαιότητα αυτού του καλλιτεχνικού βιβλίου και τις περιπέτειές του, εντάσσει τον ζωγράφο στα καλλιτεχνικά ρεύματα της εποχής του και φωτίζει παραδειγματικά την τελευταία περίοδο του έργου του Πωλ Γκωγκέν. (Από την παρουσίαση της έκδοσης)