ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΗ ΜΕΣΟΠΟΤΑΜΙΑ

Παρουσίαση

Το έναυσμα για τη συγγραφή του παρόντος βιβλίου αποτέλεσε η πραγματοποίηση της ανασκαφής του Πανεπιστημίου Αθηνών στη θέση Tell Nader στο Ερμπίλ ή Αρμπίλ (δηλαδή τα αρχαία Άρβηλα) στην Περιφέρεια Κουρδιστάν του Ιράκ, από το 2011 και εξής υπό τη διεύθυνση του γράφοντος. Πρόκειται για ένα tell με διάμετρο περίπου 100μ. και ύψος 5μ., με αρχαιολογικά στρώματα που εκτείνονται χρονικά από την Ύστερη Νεολιθική (7η χιλιετία π.Χ.) έως και την Πρώιμη Εποχή του Σιδήρου (πρώιμη 1η χιλιετία π.Χ.). Η κύρια φάση αυτού του μικρού οικισμού χρονολογείται στην ύστερη φάση της Περιόδου Ubaid της Χαλκολιθικής περιόδου, δηλαδή την ύστερη 5η χιλιετία π.Χ.
Αυτό το βιβλίο αποτελεί μία κριτική αλλά και ευσύνοπτη επισκόπηση της αρχαιολογίας της προϊστορικής Μεσοποταμίας, δηλαδή της περιόδου που προηγείται της εμφάνισης της γραφής στα τέλη της 4ης χιλιετίας π.Χ. Ανάλογο εγχειρίδιο δεν υπάρχει μέχρι τώρα στην ελληνική βιβλιογραφία, γι' αυτό και ελπίζω ότι θα αποτελέσει ένα χρήσιμο βοήθημα για τους έλληνες αρχαιολόγους που επιθυμούν να ασχοληθούν, έστω και διερευνητικά, με την αρχαιολογία της Εγγύς Ανατολής, για τους φοιτητές αρχαιολογίας αλλά και για όσους μη ειδικούς επιθυμούν να αποκτήσουν μία πρώτη επαφή με αυτό το αντικείμενο. Παρόμοιο βιβλίο δεν υπάρχει όμως και στην πρόσφατη διεθνή βιβλιογραφία, καθώς τα εξαιρετικά βιβλία των Redman (1978), Nissen (1988) και Charvat (2002, 1η εκδ. 1993) είναι ήδη ξεπερασμένα. Γι' αυτό και ελπίζω ότι, δοθείσης της ευκαιρίας, το παρόν έργο θα μεταφραστεί και στα αγγλικά.
Η υπάρχουσα βιβλιογραφία για το θέμα είναι βεβαίως τεράστια, άρα δεν θα ήταν δυνατή η εξαντλητική παρουσίασή της στο πλαίσιο ενός βιβλίου, που φιλοδοξεί να προσφέρει στον αναγνώστη μία γενική μεν, αλλά ολοκληρωμένη εικόνα του θέματος. Επέλεξα λοιπόν να παραθέσω κυρίως τη νεότερη βιβλιογραφία, στην οποία ο αναγνώστης εύκολα μπορεί να βρει παραπομπές σε παλαιότερα έργα. Από την παλαιότερη βιβλιογραφία αναφέρονται μόνο όσες δημοσιεύσεις έκρινα ότι είναι θεμελιώδεις και από την άποψη αυτή παραμένουν ακόμη επίκαιρες. (Από τον πρόλογο της έκδοσης)

Περιεχόμενα

Πρόλογος
Χρονολογικός Πίνακας
Συντομογραφίες
Ι. Εισαγωγή
Γεωγραφία
Κλίμα
Γλώσσες και γραφές στην Εγγύς Ανατολή
Χρονολογικά προβλήματα
II. Νεολιθική Περίοδος (10.500 - 5500 π.Χ.)
Εισαγωγή: Παλαιολιθική/Μεσοπαλαιολιθική Περίοδος
Προκεραμική Νεολιθική (10.500 - 7000 π.Χ.)
Ν.Α. Ανατολία
Συροπαλαιστίνη
Μεσοποταμία
Πολιτισμός Hassuna (7000 - 6000 π.Χ.)
Κύριες αρχαιολογικές θέσεις
Tell Hassuna
Umm Dabagiyah
Bouqras
Tell Es-Sawwan
Yarim Tepe I
Κοινωνική οργάνωση, τέχνη και θρησκεία
Πολιτισμός Sammara (6500 - 5700 π.Χ.)
Κύριες αρχαιολογικές θέσεις
Tell Es-Sawwan
Choga Mami
Κοινωνική οργάνωση, τέχνη και θρησκεία
III. Χαλκολιθική Περίοδος (5500 - 3100 π.Χ.)
Πολιτισμός Halaf (6000 - 5300 π.Χ.)
Κύριες αρχαιολογικές θέσεις
Yarimtepe II
Tepe Gawra
Tell Arpachiyah
Κοινωνική οργάνωση, τέχνη και θρησκεία
Περίοδος Ubaid (περ. 6500 - 4000 π.Χ.)
Κύριες αρχαιολογικές θέσεις
Tell Awayli (ή al- 'Oeulli ή Ouilli)
Eridu
Tepe Gawra
Tell Madhhur
Tell Nader
Κοινωνική οργάνωση, τέχνη και θρησκεία
Περίοδος Uruk (4000 - 3100 π.Χ.)
IV. Οι απαρχές της Ιστορίας: Πρώιμη Εποχή του Χαλκού
Περίοδοι Jamdet Nasr και Νινευητική 5 (3100 - 2500 π.Χ.)
Πρώιμη Δυναστική περίοδος (περ. 2900 - 2350 π.Χ.)
Βιβλιογραφία
Ευρετήριο όρων και ονομάτων
Κατάλογος Εικόνων
Εικόνες