Ο ΤΖΕΒΝΤΕΤ ΜΠΕΗ ΚΑΙ ΟΙ ΓΙΟΙ ΤΟΥ

Παρουσίαση

Είναι το πρώτο βιβλίο του Ορχάν Παμούκ. Εκδόθηκε το 1982, κέρδισε το βραβείο μυθιστορήματος Ορχάν Κεμάλ και προαναγγέλλει την κατοπινή λαμπρή συγγραφική πορεία του νομπελίστα πια Παμούκ.
Το μυθιστόρημα καλύπτει τη ζωή τριών γενεών μιας οικογένειας, από τις αρχές του 20ου αιώνα (τα τελευταία χρόνια της βασιλείας του σουλτάνου Αμπντουλ-χαμίτ) μέχρι τις μέρες μας. Ο Τζεβντέτ μπέη, ιδιοκτήτης μικρού εμπορικού καταστήματος κι ένας από τους πρώτους μουσουλμάνους εμπόρους, φιλοδοξεί να γίνει πλούσιος και ν' αποκτήσει μια σύγχρονη οικογένεια "δυτικού" τύπου και νοοτροπίας. Η ιστορία του Τζεβντέτ μπέη και των γιων του είναι, κατά μία έννοια, και η ιστορία της "ιδιωτικής ζωής" στα χρόνια της τουρκικής Δημοκρατίας.
Στο πανοραμικό αυτό μυθιστόρημα περιγράφονται το εσωτερικό των σπιτιών, ο καινούργιος τρόπος ζωής στις πολυκατοικίες, οι ισχυρές εκδυτικισμένες οικογένειες, τα κυριακάτικα απογεύματα δίπλα στο ραδιόφωνο, οι βόλτες για ψώνια στα μαγαζιά του Μπέγιογλου, οι αγάπες και τα πάθη της ανερχόμενης αστικής τάξης της τουρκικής κοινωνίας. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

"Όταν αποφάσισα ότι θα γίνω συγγραφέας", λέει ο Ορχάν Παμούκ στα Άλλα χρώματα ("Η συνέντευξη στο Paris Review"), "δεν ήξερα τι ήθελα να γράψω. Μάλιστα, έκανα κι ένα-δυο λάθος ξεκινήματα. Έχω ακόμη τις σημειώσεις μου. Έπειτα από έξι μήνες όμως είχα ήδη το προσχέδιο του βιβλίου που εκδόθηκε τελικά: Τζεβντέτ μπέη και υιοί. Είναι μια οικογενειακή σάγκα. Όπως η Forsyte saga του Τζον Γκαλσγουόρθι ή οι Μπούντενμπροκ του Τόμας Μαν". (Από την ιστοσελίδα του εκδότη)

"Είναι εύκολο να φαίνεσαι έντιμος, ευτυχισμένος, ηθικός, όταν δεν ανακατεύεσαι με τίποτε". Απ' την άλλη όμως, "αν μπλέξεις, κινδυνεύεις να γίνεις ένας άνθρωπος χωρίς ηθική". Τι να κάνεις λοιπόν όταν οι καιροί αλλάζουν και η χώρα σου μπαίνει σε καινούργια τροχιά; Και κυρίως, πώς να βρεθείς καβάλα στο κύμα διασφαλίζοντας τις ατομικές και συλλογικές ελευθερίες και προπαντός την ελευθερία του πνεύματος;
Ο Ορχάν Παμούκ είναι 26 χρονών όταν συζητά αυτό το ερώτημα στο πρώτο του μυθιστόρημα "Ο Τζεβντέτ Μπέη και οι γιοι του", όπου μέσα από τη σάγκα μιας ανερχόμενης μεσοαστικής οικογένειας της Ιστανμπούλ παρακολουθεί την ακανθώδη πορεία διαμόρφωσης της σύγχρονης Τουρκίας από το 1905 έως τα μέσα του '70. Γραμμένο μεταξύ 1974-1978, το βιβλίο αυτό σκαλίζει ένα ζήτημα που επανέρχεται στα Βαλκάνια και στις χώρες της Ανατολικής Μεσογείου, γι' αυτό είναι επίκαιρο (τηρουμένων των αναλογιών) και για τη σημερινή Ελλάδα. Μιλά για το τίμημα της ανάπτυξης και τις νοοτροπίες που καθορίζουν εντέλει την κατεύθυνση των αλλαγών σε μια χώρα. Ο Παμούκ αναφέρεται έμμεσα στην οικογένειά του και άμεσα στην ελίτ των επιχειρηματιών, των πολιτικών και των διανοούμενων που κλήθηκαν να γίνουν η αιχμή του δόρατος των κεμαλικών μεταρρυθμίσεων.
Ο αναγνώστης θα μπορέσει λοιπόν να δει εδώ, από μέσα και από κάτω, τις συγκρούσεις των αντιλήψεων, τις ψυχικές αμφιταλαντεύσεις, τις αγκυλώσεις, τις εμμονές, τις αντιστάσεις των διαφόρων κοινωνικών ομάδων και κέντρων εξουσίας, που εξηγούν και την όχι πολύ ομαλή πολιτική πορεία της Τουρκίας στη διάρκεια του 20ού αιώνα. (ΜΙΚΕΛΑ ΧΑΡΤΟΥΛΑΡΗ, ΤΑ ΝΕΑ, Βιβλιοδρόμιο, 14/1/2012)