ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΓΝΩΣΗΣ ΤΩΝ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΩΝ ΕΓΓΡΑΦΩΝ

Παρουσίαση

Μετά την εισαγωγή του ΚΔΔ/σίας και την αναθεώρηση του άρθρου 10 παρ. 3 του Συντάγματος το 2001, η πρόσβαση του πολίτη στα διοικητικά έγγραφα και η δυνατότητα γνώσης αυτών αποτελεί πλέον ένα κατοχυρωμένο συνταγματικό ατομικό δικαίωμα. Το δικαίωμα της πρόσβασης, όπως εμφανίζεται στην έννομη τάξη, περιέχει δύο βασικά στοιχεία, το πρώτο είναι η γνώση των στοιχείων από την πλευρά του διοικούμενου και το δεύτερο η υποχρέωση της διοίκησης να προσφέρει με τον αποτελεσματικότερο τη γνώση αυτή.
Η σχέση μεταξύ διοίκησης και πολίτη πηγάζει από την αρχή της φανερής και ανοικτής δράσης της διοίκησης, σε συνδυασμό με την συμμετοχή του διοικούμενου στην διοικητική διαδικασία. Πρακτικά όμως, πως παρατηρείται, η σχέση αυτή δεν εξελίσσεται πάντα με τον τρόπο, που ο νομοθέτης, αναθεωρητικός ή κοινός, θέλησε. Η δυσκαμψία της αρχής σε συνάρτηση με την εξέλιξη της κοινωνίας, ο ενδεχόμενος κίνδυνος της καταχρηστικής άσκησης του δικαιώματος εκ μέρους του ιδιώτη και η δυσκολία εξειδίκευσης των θεσπισμένοι γενικών κανόνων γύρω από το δικαίωμα πρόσβασης του πολίτη στα διοικητικά στοιχεία, είχε σαν αποτέλεσμα την δημιουργία πολλών προβλημάτων κατά την εφαρμογή των σχετικών διατάξεων.
Με την παρούσα γίνεται μία προσπάθεια ώστε να δοθούν, όσο το δυνατόν περισσότερες απαντήσεις γύρω από τα ζητήματα που αφορούν την εφαρμογή του δικαιώματος στα πλαίσια του αναθεωρημένου νομικού πλαισίου. Με αφετηρία τη νέα συνταγματική διάταξη, τις νομολογιακές προσεγγίσεις, τα νέα δεδομένα στο χώρο του κοινοτικού δικαίου και κυρίως τις διάφορες απόψεις που έχουν γραφεί γύρω από το θέμα, η μελέτη αποπειράται να παρουσιάσει το δικαίωμα και τις πτυχές άσκησής του. Αν οι σκέψεις που παρουσιάζονται στη μελέτη προβληματίσουν τον εφαρμοστή του δικαίου και εμπλουτίσουν την σκέψη των επιστημόνων, αυτό θα αποτελέσει δικαίωση για τον συγγραφέα.
Με την ευκαιρία που μου δίδεται θα ήθελα να εκφράσω τις ιδιαίτερες ευχαριστίες μου στο Καθηγητή Κ. Ρέμελη, για την πολύτιμη και ποικιλότροπη βοήθειά του, καθώς και τη δικηγόρο Βικτωρία Κοτίνη για τη συμβολή της στη συλλογή του νομολογιακού υλικού. Επίσης αισθάνομαι την ανάγκη να ευχαριστήσω θερμά τον εκδοτικό οίκο του Π. Η. Σάκκουλα για την εμπιστοσύνη που επέδειξε στο πρόσωπό μου, εκδίδοντας την παρούσα μελέτη, καθώς και τον Δημ. Λάιο για την ιδιαίτερη φροντίδα του και επιμέλεια στην έκδοση της παρούσας. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΜΕΡΟΣ 1ο ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΓΝΩΣΗΣ ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΗΣ ΕΝΝΟΜΗΣ ΤΑΞΗΣ
Α. ΚΕΦΑΛΑΙΟ Η δογματική θεμελίωση του δικαιώματος
Γενικά
Το δικαίωμα γνώσης των διοικητικών στοιχείων ως γενική αρχή του διοικητικού δικαίου
Το δικαίωμα γνώσης των διοικητικών στοιχείων και η αρχή του κράτους δικαίου
Συμπέρασμα
Β. ΚΕΦΑΛΑΙΟ Το νομοθετικό πλαίσιο
Γενικά
Το Σύνταγμα
Το δικαίωμα πρόσβασης ως ατομικό - κοινωνικό - πολιτικό συνταγματικό δικαίωμα
Το δικαίωμα πρόσβασης και το άρθρο 10 παρ.3 Σ
Το δικαίωμα πρόσβασης και το άρθρο 20 παρ. 1 και 2 Σ
Ο ΚΔΔ/σίας
Ο Ν. 1599/1986
Λοιπές νομοθετικές διατάξεις
Το δικαίωμα πρόσβασης σε διάφορα νομοθετήματα
Το δικαίωμα πρόσβασης σε διατάξεις σχετικές με το περιβάλλον
Η ΕΣΔΑ και το ΔΣΑΠ
Το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Συμπέρασμα
Γ. ΚΕΦΑΛΑΙΟ Η αντιμετώπιση του θέματος στη Γαλλία
Γενικά - άλλες χώρες
Η γαλλική νομοθεσία
Η έννοια του εγγράφου
Η άρνηση της διοίκησης και η προστασία του διοικούμενου
Συμπέρασμα
ΜΕΡΟΣ 2ο ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ ΚΑΙ Η ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΙΚΗ ΤΟΥ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ
Α. ΚΕΦΑΛΑΙΟ Το περιεχόμενο του δικαιώματος
Γενικά
-Οι φορείς του δικαιώματος
Τα φυσικά πρόσωπα
Τα νομικά πρόσωπα
Οι έχοντες εύλογο ενδιαφέρον
-Το αντικείμενο του δικαιώματος
Η έννοια του εγγράφου
Τα δημόσια έγγραφα
Τα ιδιωτικά έγγραφα "φυλασσόμενα" στη διοίκηση
Τα ιδιωτικά έγγραφα
-Το έννομο συμφέρον
Το εύλογο ενδιαφέρον ως προϋπόθεση του δικαιώματος
Το έννομο συμφέρον ως προϋπόθεση του δικαιώματος
Συμπέρασμα
-Η υποχρέωση της διοίκησης
Η αίτηση του πολίτη
Οι αποδέκτες της αίτησης
Η υποχρέωση της διοίκησης
-Ο περιορισμός του δικαιώματος
Γενικά
Η άρνηση της διοίκησης
Περιορισμοί του δικαιώματος και η επίκληση λόγων δημοσίου συμφέροντος
Περιορισμός: στοιχείο της ιδιωτικής - οικογενειακής ζωής
Περιορισμός: απόρρητα στοιχεία
Ειδικότερα για το ιατρικό και φορολογικό απόρρητο
Περιορισμός: τα προσωπικά δεδομένα
Οι συνταγματικές διατάξεις
Τα προσωπικά δεδομένα και το δικαίωμα πρόσβασης
Συμπέρασμα
Β. ΚΕΦΑΛΑΙΟ
Η προστασία του διοικούμενου
Γενικά
Ο ρόλος του Εισαγγελέα
Διοικητικός έλεγχος
Δικαστική προστασία
Στα πλαίσια των διοικητικών Δικαστηρίων
Στα πλαίσια των πολιτικών Δικαστηρίων (άρθρο 902 ΑΚ)
Συμπέρασμα
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ