ΑΦΗΓΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ 1940

Παρουσίαση

Η διαδικασία της αφήγησης δομείται, όπως έχει δείξει ο Gerard Genette, στη βάση της θεμελιακής διάκρισης του "χρόνου της ιστορίας", της φυσικής δηλαδή διαδοχής των γεγονότων, και του "χρόνου της αφήγησης", που γίνεται αντιληπτός ως "η ακολουθία των γλωσσικών σημείων που αναπαριστά τα γεγονότα αυτά".
Το κομβικό σημείο για την κατανόηση της αφήγησης ως διαδικασίας είναι η αποκρυπτογράφηση της έννοιας του "λόγου" (discourse). Ως "λόγος" δεν νοείται απλώς η διατύπωση της ομιλίας, αλλά ταυτόχρονα και ένα "σώμα γνώσεων" και επιπλέον ένα "σύστημα στρατηγικών επικοινωνίας", με τις οποίες οι φορείς αυτής της ομιλίας ασκούν εξουσία. Στη βάση αυτή, όμως, ο "λόγος" χάνει την "αντικειμενικότητα" του, χάνει δηλαδή τη δυνατότητα να περιγράψει την πραγματικότητα αδιαμεσολάβητη, καθώς διατυπώνεται "υποκειμενικά" -όρος που εδώ θα πρέπει να εκληφθεί στην κυριολεξία του- ως ομιλία δηλαδή των κοινωνικών υποκειμένων που τον εκφέρουν.
Η ιστοριογραφία ως επιστημονική δραστηριότητα δεν μπορεί να εξαιρεθεί από τη διαδικασία της αφήγησης. Κι αυτό δεν αφορά μόνο τη συγγραφή ως αναπαραστατική διαδικασία του παρελθόντος αφορά πρωτίστως τη συγκρότηση των πηγών ως "λόγων": Είτε πρόκειται για έντυπο αρχειακό υλικό διπλωματικών ή άλλων κρατικών υπηρεσιών, είτε για υλικό που προέρχεται από άλλους επίσημους κοινωνικούς φορείς (π.χ. πολιτικά κόμματα, εφημερίδες κ.λπ.), είτε ακόμη για υλικό προφορικό ή τέλος, για την υλική συγκρότηση του ίδιου του κοινωνικού χώρου (π.χ. τα μνημεία).Το υλικό αυτό συγκροτείται ως αφήγηση μέσω των "λόγων" που διατυπώνουν τα κοινωνικά υποκείμενα. Η ιστοριογραφική αφήγηση, επομένως, είναι δέσμια μιας σειράς διαμεσολαβήσεων που προέρχονται αφενός από το ίδιο ,το "εμπειρικό της υλικό", αφετέρου από την οπτική γωνία θέασης του ιστορικού.
Την προβληματική αυτή σχετικά με τη λειτουργία του "λόγου" σε όλα τα επίπεδα της ιστοριογραφικής αφήγησης επιχειρούν να εξειδικεύσουν και να επεξεργαστούν τα δοκίμια αυτού του τόμου, με αφορμή τους "λόγους" που διατυπώθηκαν -και εξακολουθούν να διατυπώνονται- για την κομβικής σημασίας δεκαετία του 1940. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

Πρόλογος
Εισαγωγή
Ενότητα 1
Το διακύβευμα της Κατοχής: "λόγοι" και αντίλογοι μιας ρευστής εξουσίας
Αργύρης Μαμαρέλης - Ερευνώντας έναν εχθρό που δεν υπήρξε. Η στάση της μουσουλμανικής μειονότητας της Θράκης κατά τη βουλγαρική κατοχή 1941-1944
Βασίλης Ριτζαλέος - Η εβραϊκή κοινότητα Καβάλας στον έλεγχο των Βουλγαρικών Αρχών Κατοχής: οργάνωση, εκμετάλλευση, διάλυση (1942-1944)
Αντώνης Κλάψης - Η βρετανική πολιτική και το ελληνικό αντιστασιακό κίνημα: η αποστολή της SOE στην Ελλάδα (1943-1944)
Μενέλαος Χαραλαμπίδης - Πτυχές της εμφύλιας σύγκρουσης στην κατοχική Αθήνα
Ενότητα 2
Διερευνώντας τους "λόγους" του εμφυλιακού κράτους
Ιωάννης Κ. Φίλανδρος - Κοινοβουλευτικός λόγος στην "ξεχασμένη Βουλή" και Εμφύλιος (1946-1949). Ο Π. Κανελλόπουλος και το Εθνικό Ενωτικό Κόμμα
Γεώργιος Νιάρχος - Πολιτικές προσέγγισης της ελληνικής πολιτείας απέναντι στη μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης κατά τον Εμφύλιο πόλεμο 1946-49
Βασιλική Λάζου - Οι δημόσιες τελετές και η πολιτική τους σημασία στην πόλη της Λαμίας κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου πολέμου: το παράδειγμα της διαπόμπευσης αιχμαλώτων
Πέτρος Παπαπολυβίου - Αρχειακά κατάλοιπα του "Εθνικού Αγροτικού Κόμματος Χιτών" Νομού Θεσσαλονίκης (1948-1954). Μια πρώτη παρουσίαση
Ενότητα 3
Αφηγήσεις από τη σκοπιά του μετεμφυλιακού κράτους
Peter Siani-Davies & Στέφανος Κατσίκας - Ο Καπνικός Νόμος του 1953: πολιτικό μέτρο απομάκρυνσης της κομμουνιστικής απειλής από ένα εργατικό δυναμικό με έντονη συνδικαλιστική δράση;
Χρύσα Γιαννόπουλου & Θοδωρής Κούρος - Τοπία άμυνας απέναντι σε ένα "διπλό εχθρό". Μνημεία του στρατού για τη δεκαετία του 1940 στην περιοχή της Κόνιτσας
Γιώργος Ανδρίτσος - Η Κατοχή και η Αντίσταση στις ελληνικές ταινίες μυθοπλασίας μεγάλου μήκους από το 1967 μέχρι το 1974
Βασίλης Δαλκαβούκης & Αριάδνη Αντωνιάδου - Ανάμεσα σε δύο πολέμους. Επίσημη και ανεπίσημη μνήμη της δεκαετίας του 1940 σε μια ορεινή κοινότητα της Βόρειας Πίνδου
Ενότητα 4
Όψεις από τις αφηγήσεις των ηττημένων του Εμφυλίου
Κώστας Τσίβος - Από το ΝΟΦ στην Ήλιντεν και μετά στη Γιουγκοσλαβία του Τίτο. Η περίπτωση των Σλαβομακεδόνων προσφύγων της Τσεχοσλοβακίας
Κατερίνα Τσέκου - Επιλεκτικές μνήμες - επιλεκτικές αφηγήσεις: η διαγενεακή μνήμη για τις βουλγαρικές κατοχές στους Έλληνες πολιτικούς πρόσφυγες στη "Λαϊκή Δημοκρατία της Βουλγαρίας"
Παναγιώτης Π. Σπυρόπουλος - Ο θίασος του Θόδωρου Αγγελόπουλου: τόποι και τρόποι μιας κινηματογραφικής μαρτυρίας
Ενότητα 5
Αποδομώντας τις αφηγήσεις για τη δεκαετία του 1940: η μετανεωτερική ιστοριογραφία και τα όρια της
Ελένη Πασχαλούδη - Ο εμφύλιος πόλεμος στις εθνικές αφηγήσεις: Η ενσωμάτωση των εμφυλίων στον επετειακό χάρτη των ΗΠΑ, της Ισπανίας και της Ελλάδας
Λουκιανός Χασιώτης - Η πολιτική για τα παιδιά στον ισπανικό και τον ελληνικό εμφύλιο πόλεμο: ένας ιστορικός παραλληλισμός
Ηλίας Γ. Σκουλίδας - "Η δύσκολη γειτονία;": Ελλάδα και Αλβανία στη δεκαετία του 1940. Μία ιστοριογραφική προσέγγιση
Βαγγέλης Τζούκας - "Ο Εμφύλιος μέσα τους". Σύγχρονες ερμηνείες για τη δεκαετία 1940-1950 και πολιτικές διαμάχες στην ελληνική μετανεωτερικότητα
Ευρετήριο ονομάτων
Ευρετήριο όρων
Ευρετήριο τοπωνυμίων