Η ΔΗΜΟΣΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Παρουσίαση

Η κρίση του παρόντος και η αβεβαιότητα του μέλλοντος δημιουργούν επιτακτικά ερωτήματα για το παρελθόν, δηλαδή έντονη ζήτηση ιστορίας. Η ακαδημαϊκή ιστοριογραφία έχει απολέσει πλέον τη μονοπωλιακή θέση της στους μηχανισμούς νοηματοδότησης του παρελθόντος, καθώς η ιστορική κουλτούρα, οι γνωστικές ευαισθησίες και τα ερευνητικά εργαλεία πολλαπλασιάζονται, εκδημοκρατίζονται και ριζοσπαστικοποιούνται. Έτσι, το χάσμα μεταξύ ακαδημαϊκής ιστορίας και αντιλήψεων του μαζικού κοινού για το παρελθόν συνεχώς διευρύνεται.
Η δημόσια ιστορία αποτελεί το πεδίο εκείνο της ιστοριογραφίας που αναπτύσσεται ανεξάρτητα από την ακαδημαϊκή έρευνα. Αποσκοπεί, κατά περίπτωση, στην πληροφόρηση, στην υψηλή εκλαΐκευση, στην καταγραφή της τραυματικής μνήμης, στη συσχέτιση μνήμης και ταυτότητας, στην ιστορική αφύπνιση, στην ψυχαγωγία και την καλλιέργεια ενός κοινού που δεν είχε ποτέ επαφή με την επιστημονική διάσταση της ιστορίας. Σε κάποιες περιπτώσεις εμφανίζεται ως κίνημα που στρέφει τα φώτα της προσοχής στις φωνές εκείνες που δεν βρίσκουν συνήθως θέση στην παραδοσιακή αντίληψη περί ακαδημαϊκής ιστοριογραφίας.
Παρά ταύτα, η ακαδημαϊκή ιστοριογραφία αρθρώνει αναφορικά με το πεδίο της δημόσιας ιστορίας μια δυναμική και αμφιθυμική σχέση, δεδομένου ότι και ακαδημαϊκοί ιστορικοί συμμετέχουν στις διεργασίες παραγωγής ιστορικού νοήματος στον δημόσιο χώρο. Παράλληλα, η επιστημονικοποίηση του πεδίου της δημόσιας ιστορίας σχετίζεται με διεργασίες όπως η παρουσία των σπουδών της μνήμης ή του τραύματος, των πολιτισμικών σπουδών, της κοινωνιολογίας της κουλτούρας και της πολιτισμικής και λογοτεχνικής θεωρίας και την κοινωνική εμβέλεια της προφορικής ιστορίας.
Μολονότι τις τελευταίες δεκαετίες η αυθόρμητη "παραγωγή" δημόσιας ιστορίας υπήρξε συχνά πληθωρική, το επιστημονικό συνέδριο με θέμα "Χρήσεις και καταχρήσεις της ιστορίας: Η δημόσια ιστορία στην Ελλάδα", απ' όπου και τα κείμενα που δημοσιεύονται στον παρόντα τόμο, αποτέλεσε ένα από τα πρώτα που επικεντρώθηκαν στο θέμα της δημόσιας ιστορίας στην Ελλάδα. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

Εισαγωγή
A. Dirk Moses
Πώς και γιατί η χρήση και η κατάχρηση της ιστορίας είναι αναπότρεπτη, αναπόφευκτη και ανεκτίμητη για τη δημόσια ζωή
ΕΝΟΤΗΤΑ 1
Ιστοριογραφία και δημόσια ιστορία
Serge Noiret
Υπάρχει τελικά διεθνής δημόσια ιστορία;
Μήτσος Μπιλάλης
Ιο-πολιτική και ιστορική κουλτούρα
Έλλη Λεμονίδου
Δημόσια ιστορία: Η διεθνής εμπειρία και το ελληνικό παράδειγμα
Στράτος Δορδανάς
Ο Goldhagen, το "νέο κύμα" και ο "διάλογος για την ιστορία": Όψεις και όροι της δημόσιας ιστορίας στη Γερμανία και στην Ελλάδα
ΕΝΟΤΗΤΑ 2
Συλλογική μνήμη και δημόσια ιστορία
Βασίλης Δαλκαβούκης - Κατερίνα Τσέκου
Χτίζοντας τη δημόσια ιστορία στον χώρο: Η περίπτωση των μνημείων της Κομοτηνής
Αντρέας Ανδρέου - Κώστας Κασβίκης
Θεσσαλονίκη - Bitola: Δημόσιες εκδοχές της μακεδονικής ιστορίας σε δύο αγάλματα του βασιλιά Φιλίππου Β'
ΕΝΟΤΗΤΑ 3
Λογοτεχνία και δημόσια ιστορία
Γιώργος Κόκκινος, Παναγιώτης Κιμουρτζής, Μαρία Ματούση
Ιστορία και λογοτεχνία: Χάδια, χαστούκια και το Χαστουκόδεντρο του Άρη Μαραγκόπουλου
Νίκος Κοκκομέλης
Από τη μαρτυρία στην "απομακρυσμένη μνήμη": ένα νέο αφηγηματικό είδος; Η σύγχρονη λογοτεχνία του Ολοκαυτώματος μεταξύ ιστορίας και μυθοπλασίας
Αφροδίτη Αθανασοπούλου
Η Κύπρος μεταξύ "μητέρας Ελλάδας" και "μητριάς Αγγλίας": Μαρτυρίες λογοτεχνών ή η λογοτεχνία ως δημόσια ιστορία
ΕΝΟΤΗΤΑ 4
Πολιτικός λόγος και δημόσια ιστορία
Ελένη Στριφτόμπολα
Μαθήματα δημόσιας ιστορίας από το ελληνικό Κοινοβούλιο. Η περίπτωση του νόμου 1285/1982 "Για την αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης του Ελληνικού Λαού εναντίον των στρατευμάτων κατοχής 1941 - 1944"
ΕΝΟΤΗΤΑ 5
Κινηματογράφος, θέατρο και δημόσια ιστορία
Γιώργος Ανδρίτσος
Οι διώξεις των ελλήνων Εβραίων στις ελληνικές ταινίες μυθοπλασίας μεγάλου μήκους, 1945 - 1981
Γιώργος Μουρατίδης
Η Δεξιά, η Αριστερά και ο κυρ-Παντελής: Τα Δεκεμβριανά στη σκηνή του δημοφιλούς θεάτρου
Χρήστος Δερμεντζόπουλος
Λαϊκή κουλτούρα, δημόσιος διάλογος και εθνική ταυτότητα με αφορμή την προβολή της ταινίας του Κώστα Γαβρά Παρθενών στο νέο Μουσείο της Ακρόπολης
ΕΝΟΤΗΤΑ 6
Εκπαίδευση και δημόσια ιστορία
Βασιλική Σακκά
"Προσεγγίζοντας κριτικά το παρελθόν": Σε αναζήτηση του οπτικού, μιντιακού και ιστορικού εναλφαβητισμού. Σκέψεις πάνω στα αποτελέσματα του διαγωνισμού παραγωγής ιστορικού ντοκιμαντέρ από μαθητές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης
Κώστας Κασβίκης
Το "άλλο" παρελθόν: Δημόσιες χρήσεις της αρχαιολογίας στην τυπική και άτυπη εκπαίδευση
Ζέτα Παπανδρέου
Η σφαγή του Διστόμου: Ερευνητική προσέγγιση ενός τραυματικού και επίμαχου ιστορικού γεγονότος
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΟΡΩΝ - ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΟΝΟΜΑΤΩΝ - ΤΟΠΩΝΥΜΙΩΝ