ΒΥΖΑΝΤΙΟ, ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ (ΠΡΩΤΟΣ ΤΟΜΟΣ)

Παρουσίαση

Ο πρώτος αυτός τόμος αποτελεί την αρχή μιας συλλογικής προσπάθειας να αποτυπωθούν όσο γίνεται περισσότερες παράμετροι της βυζαντινής ιστορίας και του πολιτισμού. Και σε αυτή την προσπάθεια συνεργάστηκαν και συνεισέφεραν βυζαντινολόγοι από δεκαπέντε χώρες. Ο πρώτος τόμος περιλαμβάνει τον τομέα της εξουσίας, τη λογοτεχνία και το δίκαιο, μέσα από τα οποία μπορούν να ανιχνευθούν η φύση και ο χαρακτήρας της εξουσίας. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

Ευχαριστήριος πρόλογος
Βυζάντιο. Ιστορία και πολιτισμός. Ερευνητικά πορίσματα (τόμος Α')
Μέρος Α': Εξουσία
Ι. Ο βυζαντινός αυτοκράτορας (Αικατερίνη-Νίκη Κουτράκου)
Το θεσμικό πλαίσιο και η πολιτική θεωρία: πηγές, οι καταβολές της αρχαιότητας απαρχές και βασικά στοιχεία της βυζαντινής αυτοκρατορικής ιδέας - Ο βυζαντινός αυτοκράτορας ως φορέας εξουσίας. Η σχέση με το θείο και η σχέση με τον λαό. Εξωτερική πολιτική, διοίκηση, νομοθεσία: η σχέση του αυτοκράτορα με το θείο, η σχέση του αυτοκράτορα με τον λαό, σχέσεις πολιτικής ισχύος η αυτοκρατορική ισχύς σε συνάρτηση με τρίτους παράγοντες και η δυναστική νομιμότητα - Νομιμοποίηση της εξουσίας του βυζαντινού αυτοκράτορα και αμφισβήτησή της: κυρίαρχη νομιμοποιητική βάση της αυτοκρατορικής εξουσίας, σύμφωνα με τη πολιτική θεωρία, μια ιδιαίτερη πτυχή της σχέσης του αυτοκράτορα με το λαό
II. Ο αυτοκρατορικός θεσμός διαχρονικά (Τηλέμαχος Κ. Λουγγής)
Ο αυτοκρατορικός θεσμός της συγκλητικής αριστοκρατίας (324-695). Ο αυτοκρατορικός θεσμός και ο θεματικός στρατός (695-802). Ο αυτοκρατορικός θεσμός σε δοκιμασία (802-867). Η ισχυροποίηση του αυτοκρατορικού θεσμού (867-1025). Η βαθμιαία άλωση του αυτοκρατορικού θεσμού (1025-1081). Ο αυτοκρατορικός θεσμός των ευγενών οικογενειών (1081-1204). Ο βυζαντινός αυτοκρατορικός θεσμός σε εξορία (1204-1261). Ο αργός θάνατος του αυτοκρατορικού θεσμού (1261-1453)
III. Οι βυζαντινές αυτοκράτειρες (Judith Herin)
4ος-7ος αι.: τίτλοι και εντεταλμένη εξουσία, ανταγωνισμός μεταξύ αυτοκρατορικών αυλών, παραστάσεις αυτοκρατειρών από την ύστερη αρχαιότητα, συμπεράσματα πρώτου μέρους. 8ος-12ος αι.: εξωτερική πολιτική, θρησκευτική πολιτική, φιλανθρωπία και πατρωνεία. 13ος-15ος αιώνες
Μέρος Β': Λογοτεχνία
IV. Οι τελευταίοι εθνικοί συγγραφείς (Στυλιανός Λαμπάκης)
V. Η κοσμική ιστοριογραφία από την ύστερη αρχαιότητα στην πρωτοβυζαντινή εποχή (Στ. Λαμπάκης)
VI. Θεολογικά συγγράμματα και εκκλησιαστική ιστοριογραφία κατά την πρωτοβυζαντινή περίοδο (Στ. Λαμπάκης)
VII. Οι λιγότερο γνωστοί ιστοριογράφοι του 6ου και του 7ου αι. και η χρονογραφία (Στ. Λαμπάκης)
VIII. Προκόπιος (Αντώνιος Ε. Καλδέλλης)
ΧΙΧ. Αγαθίας (Α. Ε. Καλδέλλης)
Χ. Η ιστοριογραφία από τα μέσα του 7ου έως τον 11ο αιώνα (Στ. Λαμπάκης)
7ος, 8ος και 9ος αι. Ο 10ος αι. Ο 11ος αι.
XI. Οι ιδιομορφίες της ιστοριογραφίας του 11ου αιώνα (Ειρήνη-Σοφία Κιαπίδου)
XII. Μιχαήλ Ψελλός: στα όρια της ρητορικής και της λογοτεχνίας (Στρατής Παπαϊωάννου)
XIII. Η βυζαντινή ποίηση (Στ. Λαμπάκης)
Η ιερά ποίηση. Η λειτουργική ποίηση: το κοντάκιο, ο Ακάθιστος Ύμνος, ο κανόνας. Η θρησκευτική ποίηση. Η κοσμική ποίηση.
XIV. Βυζάντιο, ισλάμ και αντιϊσλαμική γραμματεία (7ος-15ος αι.) (Δανιήλ Ι. Σαχάς)
XV. Λόγιοι της αυτοκρατορίας της Νικαίας (Α. Ε. Καλδέλλης)
XVI. Γεώργιος Ακροπολίτης (Α. Ε. Καλδέλλης)
XVII. Δημήτριος Χωματηνός: εξέχων κανονολόγος και αρχιεπίσκοπος της αυτοκέφαλης βυζαντινής εκκλησιαστικής επαρχίας της "Βουλγαρίας"/Αχρίδας (1216-1236) (Gunter Prinzing)
Βιογραφικά στοιχεία. Ο Χωματηνός ως αρχιεπισκοπική εξουσία και ως εκκλησιαστικός πολιτικός. Τα Πονήματα διάφορα: η σημασία και η αξία τους ως πηγή. Η αποδοχή και η επιβίωση του έργου του Δημητρίου Χωματηνού στη βυζαντινή εποχή
XVIII. Οι λόγιοι του δεσποτάτου της Ηπείρου (Στ. Λαμπάκης)
Ιωάννης Απόκαυκος - Γεώργιος Βαρδάνης. Ιάκωβος Αχρίδος. Κων/νος Ερμονιακός. Τα ηπειρωτικά χειρόγραφα
XIX. Η ιστοριογραφία της εποχής των Κομνηνών και των Παλαιολόγων (Στ. Λαμπάκης)
Τα ιστοριογραφικά κείμενα της εποχής των Κομνηνών: ο Νικηφόρος Βρυέννιος, η Άννα η Κομνηνή, ο Ιωάννης Κίνναμος, ο Νικήτας Χωνιάτης, η Άλωσις της Θεσσαλονίκης του Ευσταθίου, οι χρονογραφίες. Η ιστοριογραφία της εποχής των Παλαιολόγων: ο Γεώργιος Παχυμέρης, ο Νικηφόρος Κάλλιστος Ξανθόπουλος [...]
XX. Η γεωγραφία στο Βυζάντιο (Andreas Kulzer)
XXI. Οι θετικές επιστήμες στο ύστερο Βυζάντιο (13ος-15ος αι.) (Ιωάννης Τελέλης)
XXII. Τα γράμματα, η πνευματική ακμή, η παιδεία και ο πολιτισμός στον Βυζαντινό Πόντο (Στ. Λαμπάκης)
Μέρος Γ': Δίκαιο
XXIII. Βυζαντινό δίκαιο (Σπύρος Ν. Τρωιάνος)