ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

Παρουσίαση

Η Διδακτική της Ιστορίας, στο σημείο σύγκλισης πολλών επιστημονικών πεδίων, χωρίς αυτό να περιορίζει την αυτονομία της, διαμορφώνει ένα ιδιαίτερο βλέμμα. Ακολουθώντας αμφίδρομη πορεία, από τη θεωρία στην εμπειρική έρευνα και το αντίστροφο, μελετά και αναλύει με τρόπο συνεκτικό τη διπλή δραστηριότητα που συντελείται στην τάξη, τη διδασκαλία και τη μάθηση, και επιχειρεί να την κάνει περισσότερο ορατή. Χαρτογραφεί τις διαδρομές της μάθησης, τη σχέση μαθητών/-τριών με την ιστορική γνώση και επιμελείται τον σχεδιασμό των βέλτιστων συνθηκών για τον μετασχηματισμό αυτής της σχέσης σε κριτική και αναστοχαστική διαδικασία. Οι προτάσεις του βιβλίου φέρουν τη σφραγίδα αυτής της διαφορετικής στάσης απέναντι στο σχολικό μάθημα και στοχεύουν να συμβάλουν ώστε να γίνει η ιστορία γοητευτική και ενδιαφέρουσα. Προς την κατεύθυνση αυτή φιλοδοξεί να οδηγήσει το βιβλίο φοιτητές, εκπαιδευτικούς και κάθε αναγνώστη του οποίου θα κεντρίσει το ενδιαφέρον. (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ)

Περιεχόμενα

Εισαγωγή.
ΜΕΡΟΣ Ι. ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΗ ΣΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ
1. Σχολική επιστήμη και επιστήμη αναφοράς
Η σχολική ιστορία: επιστήμη ή εκλαϊκευμένη γνώση;
Η ακαδημαϊκή ιστορία πεδίο αναφοράς
2. Η διδακτική μετατόπιση
Καταγωγή της έννοιας
Η διδακτική υιοθέτηση της έννοιας
Οι παρεμβάσεις της νοόσφαιρας
Αδυναμίες της σχολικής ιστορίας
3. Διαμεσολαβήσεις της ιστορικής γνώσης
Διαμεσολαβήσεις των εκπαιδευτικών
Η διεθνής εμπειρία
Η ελληνική εμπειρία
4. Συμβάσεις και συνήθειες στη σχολική τάξη
Παιδαγωγικό και διδακτικό συμβόλαιο
Το παιδαγωγικό συμβόλαιο
Το διδακτικό συμβόλαιο
Συνήθειες της σχολικής τάξης
5. Κίνητρα και γνώση
Η σχέση με τη γνώση
Η σχέση των μαθητών με την ιστορική γνώση
"Προσωπική" ή "απόμακρη" σχέση με την ιστορία
"Θετική" ή "άκριτη" στάση για την ιστορία και το παρελθόν
6. Κοινωνιο-οικοδομτστική προσέγγιση της γνώσης
Οντολογική θέση
Οικοδομιστική θέση
Η κοινωνική διάσταση του οικοδομισμού
Πληροφορία, γνωριμία, γνώση
Καταστάσεις μάθησης
Δεξιότητες
Σημειώσεις
ΜΕΡΟΣ II. ΕΝΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
1. Διεπιστημονικότητα και αλλαγή παραδείγματος
Ένα παράδειγμα Διδακτικής της ιστορίας
2. Η αφηγηματική φύση της ιστορίας
Η απαξίωση της αφήγησης
Η ανανέωση της συζήτησης
3. Η ιστορία ως αφηγηματική απόκλιση
Το μιμητικό μοντέλο του Ricoeur
Τριπλή θεμελίωση της επιστημολογικής τομής
4. Μορφές αναγνωσιμότητας στην ιστορία
Εξήγηση και κατανόηση
Κατανόηση και αναλογικό επιχείρημα
Η ενσυναισθητική προσέγγιση και η κριτική της
Η ορθολογική προσέγγιση
Η ιστορική εξήγηση στο μεταίχμιο του πιθανού και του δυνατού
Αφηγηματική μορφοποίηση και εξήγηση
5. Η ιστορική αφήγηση στη σχολική τάξη
Η αφήγηση ως διδακτική πρακτική
Οι μαθητές κατανοούν ιστορικές αφηγήσεις
6. Διδακτικές πρακτικές ιστορικοποίησης
Πρακτικές αποστασιοποίησης
Έλεγχος της χρονικής απόστασης
Η ρητορική του ιστορικού και η ρητορική του μάρτυρα
Ιστορικοποίηση μέσω εργασιών ταξινόμησης
Ελεγχόμενες αναλογίες
Αφηγηματικά πρόσωπα και ιστορικοποίηση
Αναδρομικές και πολυπρισματικές αφηγήσεις
7. Οι έννοιες στην ιστορία
Μορφές και λειτουργίες
Μια πρώτη τυπολογία
Έννοιες: ατελείς αφαιρέσεις
Έννοιες και κατηγορίες
Έννοιες: απογραφές των διαφορών
Ιδεότυποι και εννοιολογικά δίκτυα
Έννοιες συμμετοχικού χαρακτήρα
Έννοιες, μεθοδολογικές, επικοινωνιακές, οργανωτικές
Έμφαση στα ιδεολογικά και επιστημολογικά φίλτρα
Η ιστορικότητα των εννοιών
8. Η εννοιολόγηση: Ψυχολογικές θεωρίες
Έννοιες και εννοιολόγηση
Εννοιολόγηση και αφαιρετική σκέψη
9. Ιστορικές έννοιες στα Αναλυτικά Προγράμματα
Αναλυτικά Προγράμματα ιστορίας: κατάλογοι περιεχομένων
Οι αφανείς ιστορικές έννοιες
10. Οι εννοιολογήσεις των μαθητών
Από τα έθνη στο έθνος: κατηγοριοποιήσεις της έννοιας
Θεωρητικές και πρακτικές έννοιες: "επανάσταση" και "κράτος"
Δημοκρατία: μία έννοια, διαφορετικές εννοιολογήσεις
Διδακτική υποστήριξη της εννοιολόγησης
Ανάμεσα στο ειδικό και τη γενίκευση
Ταυτοποίηση εννοιολογικής αλλαγής
Σημειώσεις
Επίλογος
Βιβλιογραφία