ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΓΝΩΣΗ

Παρουσίαση

Το βιβλίο αυτό του διακεκριμένου Βέλγου φιλοσόφου Diderik Batens μιλάει για τη γνώση και τη δυναμική της, για την αιτιολόγηση και την ορθολογικότητα. Οι αντιλήψεις μας πηγάζουν από μια παραδοσιακή γνωσιολογία που συχνά τείνει είτε προς τον απόλυτο ορθολογισμό είτε προς την απόλυτη άρνησή του. Δεν είναι περίεργο λοιπόν που σε πολλές χώρες, κυρίως της Ευρώπης και της Αμερικής, ανθούν ο φονταμενταλισμός, ο ρατσισμός και η μισαλλοδοξία, καθώς και μια τάση προς εξάρτηση από παρα-επιστήμες και ψευδο-μυστικισμούς -ένα φαινόμενο που αποσιωπάται αλλά δεν πρέπει να υποτιμηθεί. Στόχος του συγγραφέα είναι να καταδείξει ότι η θεώρηση της γνώσης και της ιδεολογίας δεν μπορεί να είναι απόλυτη. H ανθρώπινη ορθολογικότητα συνίσταται ακριβώς σε αυτό: να στηριζόμαστε στο ημι-διαρθρωμένο σύνολο των παραδοσιακών αντιλήψεων και θεωριών μας με σκοπό να το βελτιώσουμε και, όπου είναι δυνατόν, να το δομήσουμε με καλύτερο τρόπο. Ένα βιβλίο πρωτότυπο, με απόψεις και επιχειρήματα διαυγή, ώστε να είναι κατανοητό από το ευρύ κοινό. (Από την παρουσίαση της έκδοσης)

Περιεχόμενα

1. EIΣAΓΩΓH
1.1 Σε τι χρησιμεύει η γνωσιολογία;
1.2 Μια κωδικοποίηση συγκλινουσών εξελίξεων
1.3 Γνώση: κάποιες κεντρικές απόψεις και αντιλήψεις
1.4 H δομή του βιβλίου και κάποιες γενικές τοποθετήσεις
2. H ΣHMEPINH KATAΣTAΣH THΣ ΓNΩΣIOΛOΓIAΣ
2.1 H άνθηση της φιλοσοφίας των επιστημών
2.2 H παραδοσιακή εικόνα της γνώσης
2.3 H παράδοξη διάσταση ανάμεσα στη γνωσιολογία και τις ανθρωπιστικές επιστήμες
2.4 Κάποιες σκέψεις αναφορικά με τον Κύκλο της Βιέννης
2.5 H ανάδυση της δυναμικής των θεωριών
3. OPΘOΛOΓIKOTHTA
3.1 Αιτιολογημένες αποφάσεις
3.2 H επονομαζόμενη αντίθεση μεταξύ λόγου και συναισθήματος
3.3 Tι έχουμε ενάντια στον ανορθολογισμό;
3.4 Λίγα σχόλια για έναν ανορθολογιστή
3.5 Απόλυτη και σχετική σύλληψη της ορθολογικότητας
3.6 Ειδικές μορφές ορθολογικότητας
3.7 Τελικές επιλογές
4. H ANYΠAPΞIA AΠOΛYTΩN BEBAIOTHTΩN-EIΣAΓΩΓΗ
4.1 Επιστημονική αιτιολόγηση: τρεις ιστορικές φάσεις
4.2 Ιντερμέτζο σχετικά με τις πολιτισμικές αλληλεπιδράσεις
4.3 Τρεις πιθανές παρεξηγήσεις
5. H ANYΠAPΞIA AΠOΛYTΩN BEBAIOTHTΩN
5.1 Βεβαιότητες αναφορικά με τα αισθητηριακά δεδομένα
5.2 Βεβαιότητες αναφορικά με μεθόδους, με κανόνες και με αξίες εν γένει
5.3 Βεβαιότητες μαθηματικής και λογικής υφής
6. ΣXETIKH OPΘOΛOΓIKOTHTA
6.1 Ένα πρώτο ξεκίνημα
6.2 Πραγματολογικοί παράγοντες
6.3 O ιδιαίτερος ρόλος των παρατηρήσεων και των θεωριών
6.4 H "φυσική" σκέψη
6.5 Αποτελούν αυτά που προτείνονται εδώ όντως μια μορφή αιτιολόγησης;
6.6 Κριτήριο δεν είναι το αποτέλεσμα, αλλά η διαδικασία
7. H ΠΛAIΣIAKH ANTIMETΩΠIΣΗ
7.1 Εισαγωγικές παρατηρήσεις
7.2 Τοπική ή καθολική επίλυση προβλημάτων;
7.3 Τα πλαίσια και τα συστατικά τους
7.4 Δύο μύθοι περί νοήματος
7.5 Πλαισιακά νοήματα και λογικές αλήθειες
7.6 Ορισμός της επικοινωνίας
7.7 Επικοινωνία: περαιτέρω επεξεργασία
7.8 Δυνατές καταστάσεις, εμπειρικά κριτήρια, νοήματα
8. H AΠOΔOXH KAI H ΔYNAMIKH THΣ
8.1 Πιθανοκρατικές προσεγγίσεις
8.2 H πλαισιακή προσέγγιση της αποδοχής
8.3 Τοπικές βεβαιότητες
8.4 Αμφισβητώντας τις αντιλήψεις μας
8.5 Προβλήματα και λόγοι για να τα θέτουμε
8.6 Πλαισιακές μεθοδολογικές επιλογές
8.7 H απόρριψη ενός σώματος αποδεκτών ισχυρισμών
9. H ΔOMH TOY ΓNΩΣIAKOY MAΣ ΣYΣTHMATOΣ
9.1 Ιεραρχικά και ολιστικά μοντέλα
9.2 Γνωσιακά συστήματα και πλαίσια
9.3 Ένα διαρθρωμένο γνωσιακό σύστημα
9.4 H σύνδεση ανάμεσα στα επιμέρους συστήματα
9.5 Ένα μη μονολιθικό γνωσιακό σύστημα
9.6 H απουσία επιπέδων στο γνωσιακό μας σύστημα
9.7 H ανοικτότητα του μοντέλου
10. MEPIKEΣ EΦAPMOΓEΣ KAI ΣYMΠEPAΣMATA
10.1 O θεωρητικός εμποτισμός δεν αποκλείει τη δυνατότητα σύγκρισης
10.2 Γνωσιολογία, ανθρωπιστικές επιστήμες και επικοινωνιακές μέθοδοι
10.3 Διάφορα σχετικά με τη φιλοσοφία των επιστημών και τη λογική
10.4 Αξίες και κανόνες, και ειδικότερα στην ηθική
10.5 Μια έκκληση κατά της ακρότητας