Η ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ

Παρουσίαση

"Γεννήθηκα πριν από αιώνες αιώνων, σε έναν Χώρο όπου δεν υπήρχε χώρος, και σε έναν Χρόνο όπου δεν υπήρχε χρόνος. Με ένα περίεργο ωστόσο τρόπο, αισθάνομαι ότι προϋπήρχα της γενέσεώς μου. Κι ενώ από τότε όλα έχουν αλλάξει, εγώ αισθάνομαι ότι τίποτε δεν αλλάζει. Η παρουσία μου μετρά το αιώνιο.
Δεν αξίζει άλλωστε να συζητά κανείς για πράγματα -την γένεσή μου και την γένεση του Κόσμου- που προκαλούσαν ανέκαθεν διαμάχες. Αυτό που ενισχύει την αυτοπεποίθησή μου είναι ότι η παρουσία μου έμοιαζε πάντοτε πρωταρχική: στους μύθους ή σε ό,τι ονομάζεται επιστήμη, στα έργα των θνητών αλλά και στις θρησκείες, το φως έπαιζε πάντοτε ρόλο ιδιαίτερο. Κατά καιρούς πολλοί διερωτήθηκαν για την φύση του, και άλλοι πάλι έμειναν απλώς στον θαυμασμό και την αποδοχή... Εγώ λοιπόν, που είμαι το παλαιότερο, το αρχέγονο φως, ήρθε η ώρα να μιλήσω λίγο για τον εαυτό μου".
Με αυτά τα λόγια αρχίζει την αυτοβιογραφία του το αρχέγονο φως, που η ανακάλυψή του το 1965 υπήρξε από τις σημαντικότερες στην ιστορία της κοσμολογίας. Πριν δώσει τον λόγο στο ίδιο το φως, ο γνωστός συγγραφέας της "Κόμης της Βερενίκης" και των "Κοσμογραφημάτων" παρουσιάζει τους θαυμαστούς τρόπους που μέσω του φωτός η επιστήμη οδηγήθηκε στις πιο σπουδαίες κατακτήσεις της: την θεωρία της σχετικότητας, την κβαντική συμπεριφορά του μικροκόσμου, τις σύγχρονες απόψεις για την γένεση και την εξέλιξη του Σύμπαντος. Δεν παραλείπει ακόμη να υπογραμμίσει την σημασία του φωτός για την ίδια την ζωή αλλά και την Τέχνη, ενώ αναφέρεται και στις φιλοσοφικές ή θρησκευτικές αντιλήψεις που συνοδεύουν το φως από τους αρχαίους χρόνους. Βιβλίο εύληπτο και πολυσήμαντο, η "Αυτοβιογραφία του φωτός" περιγράφει με απλά λόγια την συναρπαστική περιπέτεια της σύγχρονης επιστήμης, και απλώς ζητά από τον αναγνώστη να διαβαστεί "πρώτα με τον νου και, ύστερα ή παράλληλα, με την ψυχή".
Στο εξώφυλλο: Ρενέ Μαγκρίτ, Η αυτοκρατορία του φωτός, 1954.
Η αρχική αίσθηση που αφήνει αυτός ο έξοχος πίνακας είναι ρεαλιστική και οικεία. Σε δεύτερη όμως ματιά, συνειδητοποιεί κανείς τον παράλογο χαρακτήρα του: Ένα φωτισμένο νυκτερινό σπίτι και οι αντικατοπτρισμοί του συνυπάρχουν με το γαλάζιο του ουρανού και το φως της ημέρας! Ο ίδιος ο Μαγκρίτ έδωσε την ακόλουθη ερμηνεία:
"Το τοπίο μας κάνει να σκεφτούμε τη νύχτα, ο ουρανός την ημέρα. Κατά τη γνώμη μου, αυτή η ταυτόχρονη παρουσία της ημέρας και της νύχτας έχει την δύναμη να εκπλήσσει και να γοητεύει. Αυτή τη δύναμη την ονομάζω ποίηση".
Η επιλογή του εξωφύλλου στηρίχθηκε λοιπόν στην σχέση που έχει ο πίνακας με το φως, αλλά και στην έλξη που ασκούσε πάντα στον συγγραφέα ο ζωγράφος του. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Μαγκρίτ ζωγράφισε τρεις παραλλαγές της "Αυτοκρατορίας του φωτός". Φαίνεται ότι πάλευε με το φως και προσπαθούσε να δαμάσει με τον χρωστήρα την αυτοκρατορία του... (Από την παρουσίαση της έκδοσης)

Περιεχόμενα

Πρόλογος. Ο συγγραφέας και το φως
1. ΤΑ ΦΩΤΕΙΝΑ ΣΚΙΡΤΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
H ψευδαίσθηση της οικειότητας
Φωτεινές αναλαμπές στην αρχαιότητα
Η πλατωνική θέαση του κόσμου
Η φωτεινή κυριαρχία του Αριστοτέλη
Το γεωμετρικό φως
Φως στις χίλιες και μία νύχτες
Φωτεινές λάμψεις στον Μεσαίωνα
Τα παραλειπόμενα ενός αστρονόμου
Ένας αγγελιαφόρος των άστρων
Η ορθολογική αναδόμηση της γνώσης
Το ανέσπερο φως
Οι φωτεινές παράλληλοι συγκλίνουν
2. ΟΙ ΑΡΕΤΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΠΑΘΗ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ
Ένα επιστημονικό πρελούδιο
Οι φανερές και κρυφές χάρες του φωτός
Ο θαυμαστός κόσμος των χρωμάτων
Χρωματικές και φιλοσοφικές ακροβασίες
Μια ταχύτητα αλλιώτικη από τις άλλες
Οι φωτεινές ιδέες του Iσαάκ Nεύτωνα
Το φως συμβάλλει στην κατανόησή του
Αιθέρια κύματα και ψευδαισθήσεις
Μια αποτυχία με σημασία
Η παιδεία και τα πεδία ενός αυτοδίδακτου
Ένας κεραυνός εν αιθρία
Ορατό και αόρατο φως
H αρχή και το τέλος του ονείρου
3. Η ΦΩΤΕΙΝΗ ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ
Το μαγικό χαλί του Aϊνστάιν
Ένας μοναχικός του Σύμπαντος
Απλά αξιώματα με μεγάλες συνέπειες
Φωτεινές απαντήσεις σε παλιά ερωτήματα
Η συγχώνευση του χώρου και του χρόνου
Η ηλικία του φωτός
Η εξωγήινή μας μοναξιά
Μηχανές του χρόνου και χρονοποιοί
Μήκη που συστέλλονται και μάζες που αυξάνονται
H επιβεβαίωση ενός παράδοξου κόσμου
H χαρακτηριστική εξίσωση της εποχής μας
O Θεός υπήρξε γεωμέτρης
Η Βίβλος του Σύμπαντος
4. ΤΟ ΚΒΑΝΤΙΚΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΤΟΥ ΜΙΚΡΟΚΟΣΜΟΥ
Ο δρόμος προς την κβαντική θεωρία
Τα φωτόνια ήρθαν για να μείνουν
Κβαντικά άλματα στο άτομο
H διττή φύση των πραγμάτων
Ο Θεός παίζει ζάρια με τον κόσμο
H βεβαιότητα της άγνοιας
Κβαντικές ακροβασίες
O ερωτικός δεσμός των φωτονίων
Μια εποχή δημιουργίας και ανατροπών
5. ΤΟ ΦΩΤΕΙΝΟ ΟΝΕΙΡΟ ΤΗΣ ΕΝΟΠΟΙΗΣΗΣ
Μια προαιώνια αναζήτηση
Ο αναπάντεχος δρόμος προς την αντιύλη
Ένας γλωσσοδέτης με σημασία
Ο χορογράφος του φωτός
Δυνάμεις και αδυναμίες
Eμπρός, στο δρόμο που χάραξε το φως
Το βαρύ φως
Xρώματα και αρώματα
Tο όνειρο για μια τελική θεωρία
Xορδές, η μουσική του κόσμου
6. ΟΙ ΧΕΙΡΑΨΙΕΣ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ ΜΕ ΤΗΝ ΖΩΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ
Φως, η κινητήρια δύναμη της ζωής
Η φωτοσύνθεση στο μικροσκόπιο
Έμβιο φως στις θάλασσες και στην στεριά
Tο εκπληκτικό θαύμα της οράσεως
Η μηχανή και η αμηχανία του νου
Άλλα τα μάτια του λαγού
Και είπεν ο άνθρωπος: γεννηθήτω φως
Ο άνθρωπος τιθασεύει το φως
Η αποκαλυπτική αιχμαλωσία του φωτός
Μια φωτεινή συνεργασία στον μικρόκοσμο
Φως που καίει και φως που δημιουργεί
Οι περιπλανήσεις του φωτός στην Τέχνη
Η φωτεινή σύζευξη της Επιστήμης με την Τέχνη
7. ΤΟ ΣΥΜΠΑΝ, Η ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ
Το φως προδίδει το μυστικό των γαλαξιών
Η Μεγάλη Έκρηξη: Μια μέρα δίχως χθες
Ένα απολίθωμα φωτός
Η γλώσσα των άστρων
Μας περιβάλλει το παρελθόν
Πυρηνικά εργοστάσια στα άστρα
Βίος και πολιτεία των αστέρων
Η σκοτεινή προοπτική ενός μεγάλου άστρου
Το χαμόγελο του Σύμπαντος
Το μυστήριο της σκοτεινής ύλης
Μια σκοτεινή θάλασσα ενέργειας
Οι συμπαντικές προοπτικές μας
Ο λυγμός του ανθρώπου και το τέλος του φωτός
Επίλογος. Ο αποχαιρετισμός του φωτός
Η αυτοβιογραφία του φωτός
Βιβλιογραφικά