Αναζητώντας τη μνήμη

Παρουσίαση

Η μνήμη συνδέει τα συμβάντα της νοητικής ζωής μας. Είμαστε αυτό που είμαστε, σε μεγάλο βαθμό χάρη σε αυτά που μαθαίνουμε και θυμόμαστε. Ανεξάρτητα από το εάν είναι ευχάριστες ή εφιαλτικές, διαρκείς ή εφήμερες, οι αναμνήσεις αποτελούν ένα είδος νοητικού ταξιδιού στον χρόνο, που μας απελευθερώνει από τους περιορισμούς του χρόνου και του χώρου. Μπο­ρούμε να ανακαλέσουμε στη μνήμη μας εκουσίως την πρώτη μας ερωτική εμπειρία -το περιστατικό, το σκηνικό, τις σκέψεις και τις συγκινήσεις που μας δημιούργησε. Πώς, όμως, δημιουργούνται οι αναμνήσεις στον εγκέφαλο; Μέχρι πριν από λίγες δεκαετίες, ακόμη και η ίδια η ιδέα ότι η μνήμη και άλλες όψεις του ανθρώπινου νου ήταν δυνατόν να ερμηνευτούν μέσω της βιολογικής ανάλυσης και να γίνουν κατανοητές μέσω μοριακών αλληλεπιδράσεων ήταν αδιανόητη. Έκτοτε, η βιολογική μελέτη του νου έγινε όχι μόνο μια βιώσιμη πιθανότητα, αλλά και μια πραγματικότητα.
Περιγράφοντας την πνευματική ιστορία της αναδυόμενης βιολογίας του νου, ο νομπελίστας Έρικ Καντέλ εξηγεί τους καθοριστικούς σταθμούς της σύγχρονης βιολογίας και ρίχνει φως στο πώς η συμπεριφορική ψυχολογία, η γνωσιακή ψυχολογία, η νευροεπιστήμη και η μοριακή βιολογία συνέκλιναν σε μια ισχυρή νέα επιστήμη του νου. Τώρα οι επιστήμονες είναι σε θέση να δώσουν λογικές ερμηνείες για τις λειτουργίες του νου -από την αντίληψη, τη σκέψη, τη συγκίνηση και τη μνήμη μέχρι τη σχιζοφρένεια, την κατάθλιψη και την απώλεια μνήμης λόγω ηλικίας. Αυτές οι γνώσεις για τον νου ανοίγουν τον δρόμο για πιο αποτελεσματικές θεραπείες.
Η προσπάθεια του Καντέλ να κατανοήσει τη μνήμη συνδέεται στενά με τη συναρπαστική αυτή πνευματική ιστορία. Αρχίζοντας με τις παιδικές αναμνήσεις των εμπειριών από τη ναζιστική Βιέννη, το βιβλίο καταγράφει την καταπληκτική σταδιοδρομία του συγγραφέα από την αρχική του αγάπη για την ιστορία και την ψυχανάλυση και την εξερεύνηση της νευροβιολογίας, μέχρι τις πρωτοποριακές του έρευνες για τις κυτταρικές και μοριακές διεργασίες της μνήμης που του χάρισαν το Βραβείο Νομπέλ.
Ένα εύστοχο μίγμα απομνημονευμάτων και ιστορίας, το βιβλίο καταγράφει πώς το πνευματικό ταξίδι ενός λαμπρού επιστήμονα διασταυρώνεται με μία από τις μεγάλες επιστημονικές προσπάθειες του εικοστού αιώνα: την αναζήτηση της βιολογικής βάσης της μνήμης. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

Πρόλογος στην ελληνική έκδοση
Σημείωμα του μεταφραστή
Σημείωμα του συγγραφέα για την ελληνική έκδοση
Πρόλογος
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ
1. Η προσωπική μνήμη και η βιολογία της αποθήκευσης της μνήμης
2. Τα παιδικά χρόνια στη Βιέννη
3. Η αμερικανική παιδεία
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ
4. Ένα κύτταρο τη φορά
5. Το νευρικό κύτταρο μιλά
6. Συνομιλία μεταξύ των νευρικών κυττάρων
7. Απλά και σύνθετα νευρωνικά συστήματα
8. Διαφορετικές αναμνήσεις, διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου
9. Αναζητώντας ένα ιδανικό σύστημα για τη μελέτη της μνήμης
10. Νευρωνικά ανάλογα της μάθησης
ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ
11. Η ισχυροποίηση των συναπτικών συνδέσεων
12. Ένα κέντρο νευροβιολογίας και συμπεριφοράς
13. Ακόμη και μια απλή συμπεριφορά μπορεί να τροποποιηθεί με τη μάθηση
14. Οι συνάψεις αλλάζουν με την εμπειρία
15. Η βιολογική βάση της ατομικότητας
16. Μόρια και βραχύχρονη μνήμη
17. Μακρόχρονη μνήμη
18. Γονίδια της μνήμης
19. Διάλογος μεταξύ γονιδίων και συνάψεων
ΜΕΡΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟ
20. Μια επιστροφή στη σύνθετη μνήμη
21. Οι συνάψεις συγκρατούν επίσης τις πιο αγαπημένες αναμνήσεις μας
22. Η εικόνα του εξωτερικού κόσμου στον εγκέφαλο
23. Χρειάζεται η προσοχή!
ΜΕΡΟΣ ΠΕΜΠΤΟ
24. Ένα κόκκινο χαπάκι
25. Ποντίκια, άνθρωποι και νοητικές διαταραχές
26. Ένας τρόπος θεραπείας των νοητικών διαταραχών
27. Η βιολογία και η αναγέννηση της ψυχαναλυτικής σκέψης
28. Συνείδηση
ΜΕΡΟΣ ΕΚΤΟ
29. Ανακαλύπτοντας ξανά τη Βιέννη μέσω Στοκχόλμης
30. Μαθαίνοντας από τη μνήμη: προοπτικές
Γλωσσάριο
Σημειώσεις και πηγές
Ευχαριστίες
Ευρετήριο