ΦΡΕΓΚΕ

Παρουσίαση

Κατά τον ίδιο τρόπο που ο Ευκλείδης μεταμόρφωσε τη γεωμετρία, αρθρώνοντάς την σε αξιωματική βάση, έτσι και ο Γκόττλομπ Φρέγκε (1848-1925) θέλησε να μεταμορφώσει την αριθμητική, στηρίζοντάς την στον στέρεο βράχο της λογικής αλήθειας. Το σύστημα του Φρέγκε κατέρρευσε η προσπάθειά του, όμως, δεν ήταν μάταιη. Στο πλαίσιο του επιβλητικού μαθηματικού του προγράμματος, ο Φρέγκε ανακάλυψε μιαν εντελώς νέα μορφή λογικής -τη σύγχρονη τυπική λογική- βάζοντας τέλος στην υπερδισχιλιετή κυριαρχία της αριστοτελικής θεωρίας του συλλογισμού. Επιπλέον, δίχως ο ίδιος να το συνειδητοποιεί, ο Φρέγκε αποτέλεσε ιδρυτική μορφή μιας νέας φιλοσοφικής παράδοσης, η οποία δέσποσε στην πνευματική σκηνή του εικοστού αιώνα: της αναλυτικής φιλοσοφίας. Με το έργο του Φρέγκε, η μοίρα των μαθηματικών, της λογικής και της φιλοσοφίας μεταβάλλεται κατά τρόπο αμετάκλητο.
Στην παρούσα μονογραφία του, ο Χανς Σλούγκα αναλαμβάνει να παρουσιάσει ολόπλευρα την πρωτοτυπία της συμβολής του Φρέγκε στη λογική και τη φιλοσοφία, αλλά και να αναδείξει πόσο βαθιά ήταν επηρεασμένη η σκέψη του Φρέγκε από τις πνευματικές εξελίξεις που λάμβαναν χώρα στη Γερμανία του 19ου αιώνα, καθώς και από τη σκέψη του Λάιμπνιτς και του Καντ. Η ιστορική και κριτική προσέγγιση που υιοθετεί ο Σλούγκα στόχο έχει να ανατρέψει τα κρατούντα στερεότυπα για τη σχέση της αναλυτικής φιλοσοφίας με την ευρύτερη παράδοση του δυτικού φιλοσοφικού στοχασμού. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ του Μ. Ν. Θεοδοσίου
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
1. Αναλυτική φιλοσοφία: ένα γενεαλογικό δέντρο
2. Ο μη ιστορικός χαρακτήρας της αναλυτικής φιλοσοφίας
3. Πώς η αναλυτική φιλοσοφία παρερμηνεύει την ίδια της την ιστορία
4. Δύο φιλοσοφικές αντιλήψεις για τη γλώσσα
Ι. Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΣΕ ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΗ ΦΑΣΗ
1. Οι τρεις φάσεις της φιλοσοφίας του δεκάτου ενάτου αιώνα
2. Η λογική στη γερμανική φιλοσοφία
3. Ο θρίαμβος του ιδεαλισμού
4. Η φιλοσοφία σε μεταβατική φάση
5. Η ανάδυση της φυσιοκρατίας
6. Η γλωσσική φυσιοκρατία του Γκρούππε
7. Ο φυσιολογίζων ψυχολογισμός του Τσόλμπε
8. Η παρακμή της φυσιοκρατίας
ΙΙ. ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ
1. Νέα φιλοσοφικά ρεύματα κατά τον ύστερο δέκατο ένατο αιώνα
2. Τα θεμελιωτικά ενδιαφέροντα του Φρέγκε
3. Τα γραπτά του Φρέγκε πριν από το Begriffsschrift
4. Ο Τρεντέλενμπουργκ και η ιδέα για μια λογική γλώσσα
5. Η αντίληψη του Λότσε για μια καθαρή λογική
6. Η επίδραση των Λάιμπνιτς και Καντ στη σκέψη του Φρέγκε
7. Ο λογικός φορμαλισμός ως ρίζα της αναλυτικής παράδοσης
III. ΜΙΑ ΓΛΩΣΣΑ ΤΗΣ ΚΑΘΑΡΗΣ ΣΚΕΨΗΣ
1. Η αντίληψη του Φρέγκε περί μιας Εννοιογραφίας
2. Ο λογικός συμβολισμός και η γλώσσα
3. Η προτασιακή λογική του Φρέγκε
4. Η απόρριψη του σχήματος "υποκείμενο-κατηγόρημα"
5. Η λογική έννοια της συνάρτησης κατά τον Φρέγκε
6. Η ανάλυση των γενικών προτάσεων
7. Η προτεραιότητα των κρίσεων έναντι των εννοιών
IV. ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΛΟΓΙΚΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ
1. Η μεθοδολογική κριτική του Φρέγκε στα μαθηματικά
2. Η στρατηγική του αντιεμπειρισμού του Φρέγκε
3. Η καθολικότητα των λογικών νόμων
4. Οι λογικοί νόμοι ως νόμοι της αλήθειας
5. Η προερχόμενη από τον Λότσε αντίληψη του Φρέγκε για την έννοια της αντικειμενικότητας
6. Η έννοια του αντικειμένου κατά τον Φρέγκε
7. Η λογική ανάλυση των φυσικών αριθμών
V. Η ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ
1. Η εξέλιξη των απόψεων του Φρέγκε τη δεκαετία του 1890
2. Η σχέση ανάμεσα σε μια θεωρία και τις συστατικές της έννοιες
3. Η απόδοση λογικής δομής
4. Οι έννοιες ως συναρτήσεις
5. Οι συναρτήσεις και οι πορείες τιμών
6. Οι πορείες τιμών και η συνολοθεωρία
7. Η λογική δικαιολόγηση των πορειών τιμών
8. Η αλήθεια ως η αναφορά των προτάσεων
VI. ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΛΟΓΙΚΙΣΜΟΥ
1. Η αντίφαση του Ράσσελ
2. Η διέξοδος του Φρέγκε
3. Προς αναζήτηση νέων θεμελίων
4. Ράσσελ
5. Κάρναπ
6. Βίττγκενσταϊν
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΠΡΑΓΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΟΝΟΜΑΤΩΝ