Η ΙΔΡΥΣΗ, Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΙΣ ΕΚΛΟΓΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ ΣΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ, ΣΤΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΚΑΙ ΤΗ ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ

Παρουσίαση

Τα πολιτικά κόμματα αναγορεύονται για πρώτη ουσιαστικά φορά σε συνταγματικό θεσμό μόλις το 1975. Στο άρθρο 29 Συντ. κατοχυρώνονται αφενός το (πολιτικό) δικαίωμα των Ελλήνων να ιδρύουν και να συμμετέχουν σε αυτά, αρκεί η οργάνωση και η δράση τους στην κοινωνία και την πολιτεία να εξυπηρετούν την ελεύθερη λειτουργία δημοκρατικού πολιτεύματος (παρ. 1), αφετέρου δε η οικονομική τους ενίσχυση, ορθότερα η χρηματοδότηση, από το κράτος (παρ. 2).
Για τη νομοθετική εξειδίκευση των συνταγματικών ορισμών χρειάστηκε πάντως να περάσουν δέκα σχεδόν έτη. Με το ν. 1443/1984 θεσπίστηκαν οι κανόνες της πρώτης γενιάς του δικαίου των πολιτικών κομμάτων, εντοπισμένοι προνομιακά στα οικονομικά τους. Θα ακολουθήσουν, ανά δεκαετία, δύο ακόμη γενιές, η δεύτερη με το ν. 2429/1996 και η τρίτη με το ν. 3023/2002. Η επόμενη, τέταρτη κατά σειρά, αν και εξαγγέλθηκε στις αρχές του 2011, δυστυχώς ακόμη αναμένεται.
Στον τόμο είναι συγκεντρωμένα άρθρα που γράφτηκαν την περίοδο 1992-2014 και δημοσιεύθηκαν σε νομικά περιοδικά, σε συλλογικούς τόμους και στον ημερήσιο ή στον περιοδικό Τύπο. Πραγματεύονται βασικές πτυχές του κομματικού φαινομένου, δηλαδή ειδικά ζητήματα του δικαίου των πολιτικών κομμάτων. Όλα τους έχουν απασχολήσει, κατά καιρούς, την επικαιρότητα, συγκεντρώνοντας το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης, της νομολογίας, της επιστήμης και, βέβαια, του νομοθέτη.
Η ύλη του τόμου αρθρώνεται συστηματικά σε τρία κεφάλαια. Στο πρώτο περιλαμβάνονται κείμενα για την, κατά καιρούς, αντιμετώπιση των πολιτικών κομμάτων de constitutione lata και ferenda. Το δεύτερο κεφάλαιο είναι αφιερωμένο στην ίδρυση και τη συμμετοχή τους στις εκλογές. Τέλος, στο τρίτο εξετάζονται τα οικονομικά τους, όπως οργανώνονται στις ρυθμίσεις της δεύτερης ή της τρίτης γενιάς και στις σημειακές τροποποιήσεις τους, αλλά και όπως εφαρμόστηκαν στην πράξη, ενώ διατυπώνονται προτάσεις de lege ferenda.
Από τη μελέτη του τόμου ο αναγνώστης προσεγγίζει το οικείο θεσμικό περιβάλλον και γνωρίζει τις συνθήκες στις οποίες κυοφορήθηκαν, αναδείχθηκαν και εξελίχθηκαν τα εξεταζόμενα ζητήματα. Έτσι, μπορεί να συλλάβει το πρόβλημα, στις επιμέρους παραμέτρους του, να εντοπίσει τους λόγους που το προκάλεσαν και, βέβαια, να αξιολογήσει τις λύσεις που προκρίθηκαν τελικά για την αντιμετώπισή του. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
1ο ΚΕΦ.: ΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΚΑΙ ΤΑ ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΜΜΑΤΑ
1. Προτάσεις de constitutione ferenda στην τρίτη αναθεώρηση του Συντάγματος
Ζητήματα με αναθεωρητικό ενδιαφέρον
Οι προτάσεις Αναθεώρησης και η Απόφαση της Βουλής
Η νομικοπολιτική αποτίμηση του αναθεωρητικού εγχειρήματος
Προτεινόμενη διατύπωση της παρ.2 του άρθρου 29 Συντ.
2. Η αναθεωρημένη παρ.2 του άρθρου 29 Συντ.
Τα γνωρίσματα της αναθεώρησης
Η διαφάνεια: Μια νέα(;) συνταγματική αρχή
Η "κρατική οικονομική ενίσχυση": ένα νέο δικαίωμα(;)
Η συνταγματική κατοχύρωση της αρχής της διαφάνειας
Η δημοσιότητα της οικονομικής διαχείρισης
Ο έλεγχος της οικονομικής διαχείρισης
Η μείωση των εκλογικών δαπανών
Η έκπτωση από το βουλευτικό αξίωμα
3. Προτάσεις de constitutione ferenda στην τέταρτη αναθεώρηση του Συντάγματος
Οι εκφάνσεις του πολιτικού χρήματος και η αντιμετώπισή τους στην έννομη τάξη μας
Το πολιτικό χρήμα στην πρόταση αναθεώρησης της Νέας Δημοκρατίας
Από το δικαίωμα στην υποχρέωση κρατικής χρηματοδότησης
Ο κρατικός προϋπολογισμός βασική και πρωτεύουσα πηγή χρηματοδότησης των πολιτικών κομμάτων και ο περιορισμός της ιδιωτικής χρηματοδότησής τους
Ο έλεγχος του πολιτικού χρήματος
Η επάνοδος στο σχετικό επαγγελματικό ασυμβίβαστο
2ο ΚΕΦ.: Η ΙΔΡΥΣΗ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΚΟΜΜΑΤΟΣ ΚΑΙ Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΣΤΙΣ ΕΚΛΟΓΕΣ
1. Η ιδρυτική και η εκλογική δήλωση
Η δήλωση του ονόματος και του εμβλήματος
Η διαπλοκή των δύο δηλώσεων
Η διαφωνία ως προς το όνομα και το έμβλημα
Η πραγματική χρήση τους
Η επιβεβαιωτική λειτουργία της κοινής αντίληψης
Η φύση της απόφασης
2. Η "δήλωση νομιμοφροσύνης"
Η απόφαση 869/1994
Η απόφαση 903/1994
3. Η νομική προσωπικότητα και η συνταγματική αποστολή
Το πραγματικό
Τα ερωτήματα
Η ίδρυση πολιτικού κόμματος και η απόκτηση νομικής προσωπικότητας
Το πολιτικό κόμμα ως νομικό πρόσωπο και η συνταγματική του αποστολή
Ο σκοπός της αστικής εταιρείας
Η εκπλήρωση της συνταγματικής αποστολής
Οι απαντήσεις
4. Ο δικαιούχος του ονόματος και του εμβλήματος
Η αναγνώριση του δικαιούχου
Η διαφωνία για την ιδιότητα μέλους της Διευθύνουσας Επιτροπής
5. Ο δικαστικός έλεγχος των αποφάσεων της Επιτροπής
Η διαφωνία για το όνομα και το έμβλημα
Η απόφαση 1/1999
Η απόφαση 2/1999
Η εκούσια αποχώρηση του δεύτερου συνδυασμού
Η ΣτΕ 3077/2002 (Δ' Τμ.)
6. Η αναστολή λειτουργίας και ο δικαστικός έλεγχος της απόφασης
Η απόφαση, οι συνταγματικές αρχές και τα όρια του κοινού νομοθέτη
Η νόμιμη εκπροσώπηση
3ο ΚΕΦ.: ΤΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ
1. Η δεύτερη γενιά του δικαίου των οικονομικών των πολιτικών κομμάτων (ν. 2429/1996)
Η πορεία προς τη νέα ρύθμιση
Η χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων
Η χρηματοδότηση των υποψηφίων βουλευτών
Όριο εκλογικών δαπανών
Η δημοσιότητα
Ο έλεγχος
Οι κυρώσεις
Η Διακομματική Επιτροπή Εκλογών
Η εκλογική προβολή
2. Η τρίτη γενιά του δικαίου των οικονομικών των πολιτικών κομμάτων (ν. 3023/2002)
Το άρθρο 29 παρ.2 Συντ.
Ο εκτελεστικός νόμος
Η διάρκεια του εκλογικού αγώνα
Η εκλογική προβολή
Η ιδιωτική χρηματοδότηση
Η δημοσιότητα
Ο έλεγχος
Οι κυρώσεις
3. Διαφάνεια και πολιτικό χρήμα
Πολιτικό χρήμα και Σύνταγμα
Κρατική και ιδιωτική χρηματοδότηση
Ο έλεγχος του πολιτικού χρήματος
4. Η κατανομή της κρατικής χρηματοδότησης σε συνασπισμούς πολιτικών κομμάτων
Το ζήτημα
Οι δύο απόψεις
Η απόπειρα νομοθετικής ρύθμισης
Τα πραγματικά δεδομένα
5. Κριθέντα και ανοικτά ζητήματα στην κρατική χρηματοδότηση
Ο καθορισμός των δικαιούχων της τακτικής χρηματοδότησης
Δύο ακόμη ανοικτά ζητήματα
Οι δικαιούχοι της εκλογικής χρηματοδότησης
Η κατανομή της κρατικής χρηματοδότησης
6. Η στέρηση της κρατικής χρηματοδότησης
Ο αποκλεισμός από τις δημόσιες ενισχύσεις και επιχορηγήσεις
Η αναστολή στην καταβολή της κρατικής χρηματοδότησης
Το πολιτικό δικαίωμα στην κρατική χρηματοδότηση, οι φορείς του και οι δικαιούχοι της
Η νομική φύση του αποκλεισμού από την κρατική χρηματοδότηση και της αναστολής στην καταβολή της [...]
7. Πρόσφατες εξελίξεις και προτάσεις νομοθετικής ή συνταγματικής πολιτικής