ΚΡΗΤΙΚΑ ΑΞΕΜΟΥΡΙΣΤΑ

Παρουσίαση

Αρσίζικα, (α)ξετσίπωτα, (α)ξεμούριστα, (ε)ντεψίζικα καταχωρήθηκαν στην κρητική διάλεκτο τα τραγούδια και οι αφηγήσεις που σε άλλες περιοχές της Ελλάδας χαρακτηρίζονται γαμοτράγουδα, μουνάτα, ψωλάτα, πιπεράτα, αδιάντροπα ή ξεδιάντροπα, ως συνώνυμα του είδους εκείνου του λαϊκού λόγου που συλλήβδην στη γλώσσα των επιστημών του λόγου χαρακτηρίζεται άσεμνος, ανίερος, βωμολοχικός, υβριστικός, αισχρολογικός ή αγγλότροπα shocking. Πρόκειται για το τμήμα εκείνο της πολιτιστικής μας κληρονομιάς που αποσιωπήθηκε περισσότερο από όλα τα άλλα, επειδή στην πορεία αιώνων μελέτης του ελληνικού λόγου δεν υπήρχε χώρος γι' αυτό, καθώς απουσίαζε το ενδιαφέρον των ερευνητών, θύματα μιας ακαδημαϊκής αντίληψης που δεν τους επέτρεπε να συνδέσουν το όνομά τους με το συγκεκριμένο είδος. Μολονότι τα τελευταία χρόνια η στάση αυτή έχει αλλάξει, συχνά συναντά κανείς ακόμα και σήμερα μελέτες που αφορούν στον ελευθερόστομο λόγο, στις οποίες διαφαίνεται η αγωνία των μελετητών να μην υπάρξει καμιά αναφορά σε "άσεμνη" λέξη. Μελετούν δηλαδή τον ελευθερόστομο λόγο, χωρίς να τον προσδιορίζουν. Η διακριτική αυτή απόσταση δεν αφορά μόνο στον παραδοσιακό, αλλά και στον σύγχρονο αθυρόστομο λόγο, ακόμα κι όταν αυτός είναι δημιουργία κορυφαίων Ελλήνων ποιητών. Σ' αυτές τις περιπτώσεις οι εκδόσεις κυκλοφορούν σε τόσο μικρό αριθμό αντιτύπων, ώστε ελάχιστοι μπορούν να έχουν πρόσβαση σ' αυτά, και ακόμα λιγότερο ασχολήθηκαν με την ερμηνεία των έργων αυτών. (...) (Από τον πρόλογο της έκδοσης)

Η συλλογή χωρίζεται σε παραδοσιακό ποιητικό ή με ρυθμό απαγγελλόμενο λόγο, σε ελευθερόστομα πεζά αλλά και σε νεότερα στιχουργήματα, τα οποία αποδεικνύουν ότι η παράδοση αυτή συνεχίζεται ως σήμερα. Εδώ θα βρούμε γυμνασιακά, ποδοσφαιρικά, σύγχρονα αλιευμένα από το Διαδίκτυο, ευχετήρια SMS για την Πρωτοχρονιά, το Πάσχα ή την ονομαστική εορτή. Επίσης υπάρχουν πολλά ανέκδοτα, παροιμίες, αινίγματα, παιχνίδια, πετσώματα, παραμύθια, ευτράπελες αφηγήσεις και γενικά όλες οι εκφάνσεις ενός λόγου χωρίς ταμπού. Πολλά από τα καταγεγραμμένα έχουν υπογραφή, έχουν δηλαδή δημιουργηθεί από επώνυμους συνθέτες μαντινάδων και συγγραφείς. Ο συγγραφέας παραθέτει πλούσιο λεξικό, βιβλιογραφία και έναν πολύ κατατοπιστικό πρόλογο για την αξία του ελευθερόστομου λόγου. (ΓΙΑΝΝΗΣ Ν. ΜΠΑΣΚΟΖΟΣ, Το Βήμα της Κυριακής, 4/3/2012)

Περιεχόμενα

Πρόλογος
Εισαγωγή
ΕΝΟΤΗΤΑ Α'
Αιδοίων ονόματα
Εκφράσεις
Κι όμως έτσι λέγεται
ΕΝΟΤΗΤΑ Β'
Αξεμούριστα τραγούδια
Σατιρικά
Υπαινικτικά τραγούδια
Εκκλησιαστικές παρωδίες
Παιδικά αξεμούριστα
Αξεμούριστες μαντινάδες
Υπαινικτικές μαντινάδες
Υπαινικτικά τετράστιχα
Κλήδονας
Παστικά
Κάλαντα
Κηδεία
Τοκετός
Γηθειές
Παροιμίες και γνωμικές φράσεις
Αινίγματα - ανιώματα
Γλωσσοδέτες - Καθαρογλωσσίδια
Σκώμματα για χωριά της Κρήτης
Διάφορα
Ανέκδοτα
Συλλογή Μιχαήλ Καταπότη
Συλλογή Εμμανουήλ Βιανιτάκη
ΕΝΟΤΗΤΑ Γ
Μια ιστορία - μια μαντινάδα κι ένα τραγούδι
Παραμυθικές ευτράπελες διηγήσεις
Εύθυμες κρητικές ιστορίες και ανέκδοτα
ΕΝΟΤΗΤΑ Δ'
Νεότερα υπαινικτικά
Ευχετήρια sms
Σύγχρονα internet-ικά ελευθερόστομα
Γυμνασιακά
Ποδοσφαιρικά συνθήματα
Γλωσσάρι
Βιβλιογραφία