ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

Παρουσίαση

Από μία Εισαγωγή στη φιλοσοφία περιμένει κανείς εύλογα να μυηθεί στη φιλοσοφία. Αλλά η φιλοσοφία δεν είναι ένας κλάδος της γνώσης όπως άλλοι θεσμοθετημένοι κλάδοι στο σύστημα της παιδείας μας. Όταν έχουμε να σπουδάσουμε, για παράδειγμα, Φυσική, Χημεία ή Βιολογία προσφεύγουμε σε σύγχρονα εγχειρίδια των επιστημών αυτών όπου βρίσκουμε κωδικοποιημένες όλες τις σχετικές αλήθειες. Αλλά για τη φιλοσοφία δεν υπάρχει εγχειρίδιο. Δεν υπάρχει το "κανονικό" κείμενο της φιλοσοφίας, αλλά πολλά κείμενα: το πλατωνικό, το αριστοτελικό, το καντιανό κ.ά., υπάρχουν δηλαδή πολλά εγχειρήματα πραγμάτωσης της Ιδέας της φιλοσοφίας στην ιστορική της πορεία αλλά κανένα από αυτά δεν μπορεί να ταυτιστεί με αυτήν. Η εγγενής δυσχέρεια μίας "Εισαγωγής στη φιλοσοφία" είναι εν προκειμένω προφανής: δεν μπορεί να υλοποιήσει ό,τι υπόσχεται στον αναγνώστη ή στο μαθητευόμενό της, μία απάντηση δηλαδή στο ερώτημα "τι είναι η φιλοσοφία;". Όσο η Ιδέα της φιλοσοφίας δεν υλοποιείται, "δεν μπορούμε, -υπογραμμίζει ο Kant,- να διδάξουμε τη φιλοσοφία, αλλά το φιλοσοφείν". Η ρήση αυτή του Kant ισχύει -θα λέγαμε- ακόμη περισσότερο στην εποχή μας, η οποία δεν πιστεύει πια στη δυνατότητα μιας συστηματικής ενότητας της γνώσης.
Αν υπήρχε ένα σύστημα φιλοσοφικής γνώσης, τότε η Εισαγωγή στη φιλοσοφία θα ήταν ένα εύκολο έργο: θα είχε το χαρακτήρα μιας οικειοποίησης ή κωδικοποίησης του καθολικού αυτού δόγματος. Αλλά επειδή δεν υπάρχει το καθολικό σύστημα της φιλοσοφίας, αλλά υπάρχουν διάφορες απόπειρες πραγμάτωσης στον ιστορικό χρόνο της Ιδέας της φιλοσοφίας, ο Kant θεωρεί ότι δεν μπορεί να γίνει μια Εισαγωγή στη φιλοσοφία αλλά στο φιλοσοφείν. [...] (Από τον πρόλογο της έκδοσης)

Περιεχόμενα

ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ
ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Ι. Η ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΟΡΟΥ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ
ΙΙ. Η ΠΗΓΗ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
ΙΙΙ. Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
IV. Η ΙΣΤΟΡΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΚΑΙ Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
1. Η ιστορία της φιλοσοφίας ως φιλοσοφία στον Kant
2. Φιλοσοφία και ιστορία της φιλοσοφίας στον Hegl
3. Τυπολογία των φιλοσοφιών: Dilthey
4. Η σχέση φιλοσοφίας και ιστορίας της φιλοσοφίας στους Νεο-καντιανούς
5. Ιστορικότητα της φιλοσοφίας και ιστορία της φιλοσοφίας στον Gadamer
6. Το πρόβλημα της ιστορικότητας της φιλοσοφίας στον M. Schlick
V. ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
1. Φιλοσοφία και Επιστήμη
2. Φιλοσοφία και Ιδεολογία
α) Η μαρξιστική έννοια της ιδεολογίας
β) Η νεο-θετικιστική έννοια της ιδεολογίας
γ) Η ουδέτερη έννοια της ιδεολογίας
3. Φιλοσοφία και Θρησκεία
VI. Η ΔΙΑΙΡΕΣΗ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ
ΠΡΩΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ: Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΩΣ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ Ή ΟΝΤΟΛΟΓΙΑ
Ι. ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΓΙΓΝΕΣΘΑΙ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΩΚΡΑΤΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
1. Η Σχολή της Μιλήτου
2. Ηράκλειτος
3. Οι Πυθαγόρειοι
4. Ο Παρμενίδης και η Ελεατική Σχολή
Παρμενίδης
Ζήνων
Μέλισσος
5. Η μετα-παρμενίδεια φιλοσοφία: Εμπεδοκλής, Αναξαγόρας, οι ατομικοί Λεύκιππος και Δημόκριτος
ΙΙ. Η ΣΟΦΙΣΤΙΚΗ
Γοργίας
Πρωταγόρας
ΙΙΙ. ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Η ΜΕΤΑ-ΚΡΙΤΙΚΗ ΤΗΣ ΣΟΦΙΣΤΙΚΗΣ
IV. Η ΟΝΤΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΑ
1. Η θεωρία των ιδεών ως θεωρία των δυο κόσμων
2. Η γνώση των ιδεών
3. Η Ιδέα του Αγαθού
4. Ιδέα και φύση
V. Η ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΙΚΗ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ
1. Η Μεταφυσική ως επιστήμη των πρώτων αρχών
2. Η Μεταφυσική ως επιστήμη της ουσίας
3. Η Μεταφυσική ως θεολογία
VI. ΘΕΜΕΛΙΩΔΗ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ: Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΩΣ ΓΝΩΣΙΟΘΕΩΡΙΑ
I. ΑΠΟ ΤΗ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ ΣΤΗ ΝΕΟΤΕΡΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
ΙΙ. Ο ΟΡΘΟΛΟΓΙΣΜΟΣ
RENE DESCARTES
ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΓΝΩΣΙΟΘΕΩΡΙΑ
Η αναζήτηση ενός νέου θεμελίου της γνώσης
Η μεθοδική αμφιβολία
Οι βαθμίδες της μεθοδολογικής αμφιβολίας
Η ύπαρξη του θεού ως αντικειμενικό κριτήριο της αλήθειας
Το υποκείμενο ως fundamentum veritatis
Η ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ ΤΟΥ DESCARTES
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ
Κριτική του αριστοτελικού υλομορφισμού και της ατομικής θεωρίας
Σώμα και κίνηση
Η ΣΧΕΣΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑΣ ΚΑΙ ΛΟΓΟΥ
BARUCH SPINOZA
ΤΟ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
Μεθοδολογικές προϋποθέσεις
Θεός και κόσμος
Εμπειρία και λόγος
Η θεωρία των παθών
G.W. LEIBNIZ
ΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ
Η αναλυτική θεωρία της κρίσης
Η Μεταφυσική της ατομικής ουσίας
ΓΝΩΣΙΟΘΕΩΡΙΑ
Οι βαθμοί της γνώσης
Γνώση a priori και γνώση a posteriori
Οι a priori αρχές της εμπειρικής γνώσης
ΙΙΙ. Ο ΕΜΠΕΙΡΙΣΜΟΣ
J. LOCKE
Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΩΝ ΙΔΕΩΝ
Η έννοια της ιδέας στον Locke
Η διάκριση του νοείν και της γνώσης
Η ανάλυση της εμπειρίας
Οι δύο βασικές κατηγορίες των ιδεών
Η ταξινόμηση των απλών ιδεών
Η ταξινόμηση των σύνθετων ιδεών
Ο νομιναλισμός του Locke
Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ
Τα διάφορα είδη της γνώσης
Οι βαθμίδες της γνώσης
Η έννοια της ουσίας
G. BERKELEY
Η θεωρία της αφαίρεσης και ο ρόλος της γλώσσας
Πρωτεύουσες και δευτερεύουσες ιδιότητες
Esse est percipi
Η μεταφυσική της γνώσης
D. HUME
ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΚΡΙΤΙΚΗ ΤΗΣ ΥΛΗΣ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ [...]
Η ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ
ΙV. Η ΚΡΙΤΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΚΑΝΤ
V. Ο ΓΕΡΜΑΝΙΚΟΣ ΙΔΕΑΛΙΣΜΟΣ
J.G. FICHTE
Ο ΑΠΟΛΥΤΟΣ ΙΔΕΑΛΙΣΜΟΣ
F.W.J. SCHELLING
GEORGE WILHELM FRIEDRICH HEGEL
VI. Ο ΘΕΤΙΚΙΣΜΟΣ: Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΩΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΛΟΓΙΑ
VII. ARTHUR SCHOPENHAUER: Ο ΚΟΣΜΟΣ ΩΣ ΒΟΥΛΗΣΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ
VIII. Ο NIETZSCHE ΚΑΙ Η ΜΕΤΑ-ΚΡΙΤΙΚΗ ΤΗΣ ΚΡΙΤΙΚΗΣ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ
IX. Ο ΠΡΑΓΜΑΤΙΣΜΟΣ
CHARLES SANDERS PEIRCE
WILLIAM JAMES
ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ: Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΩΣ ΚΡΙΤΙΚΗ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
ΠΙΝΑΚΑΣ ΟΝΟΜΑΤΩΝ