Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ

Παρουσίαση

Το Βυζάντιο είναι ταυτόχρονα μια πόλη και μια αυτοκρατορία. Η περίεργη τύχη τής άλλοτε ταπεινής πόλης του Βοσπόρου δημιούργησε γρήγορα το θρύλο. Το Βυζάντιο-Κωνσταντινούπολη, προορισμένο να γίνει η έδρα της πρώτης χριστιανικής αυτοκρατορίας, θεωρήθηκε εξαρχής έργο θείας έμπνευσης [...] και η ίδρυση της πόλης που διάλεξε ο Θεός θεωρήθηκε ότι συμβόλιζε και την ίδρυση της χριστιανικής αυτοκρατορίας. Η χριστιανική ιστοριογραφία δημιούργησε το θρύλο της ιερής πόλης της Κωνσταντινούπολης σαν απάντηση θα έλεγε κανείς στον ειδωλολατρικό θρύλο για την ίδρυση της Ρώμης [...] Έτσι με την Κωνσταντινούπολη ένας νέος κόσμος μπαίνει στην Ιστορία...
Το βιβλίο της Ελένης Γλύκατζη-Αρβελέρ "Η πολιτική ιδεολογία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας" έχει αποσπάσει ομόφωνα τον έπαινο της διεθνούς κριτικής.

«Το βιβλίο αυτό θα έπρεπε να αποτελεί αναπόσπαστο βοήθημα κάθε ανθρώπου που προβληματίζεται για την νεοελληνική ιστορία και τον πολιτισμό» (Το Βήμα)

[...] Τα προβλήματα με τα οποία θ' ασχοληθώ, χωρίς ωστόσο να μπορώ να βρω ικανοποιητικές λύσεις είναι: οι σχέσεις των πολιτών με το κράτος και την εξουσία, ο ρόλος τους και οι αντιδράσεις τους μπροστά στα προβλήματα τα λεγόμενα εθνικού ενδιαφέροντος ή, απλούστερα, δημόσια. Τα αποσπασματικά και διασκορπισμένα στοιχεία που τεκμηριώνουν την εργασία μου, εμποδίζουν συχνά τη συγκέντρωση της προσοχής στη μελέτη προβλημάτων, το ενδιαφέρον τους είναι εντούτοις φανερό. Αναφέρομαι, ανάμεσα σε άλλα, στο μηχανισμό της διαμόρφωσης της νοοτροπίας, στις μεταστροφές της κοινής γνώμης, στις αντιστάσεις τέλος των πνευματικών δομών μπροστά στις μεταβαλλόμενες πραγματικότητες. Τα προβλήματα αυτά δεν μπορούν να τεθούν και να αναλυθούν σωστά, χωρίς μια προηγούμενη εξέταση της σημασιολογικής εξέλιξης των όρων που χρησιμοποιούνται στις συγκεκριμένες περιπτώσεις. Η μελέτη μας λοιπόν θα είναι ελλιπής, από το γεγονός ότι δεν έχει ακόμα γίνει ούτε καν αναληφθεί αυτή η έρευνα. [...] (Από τον πρόλογο της συγγραφέως)

Περιεχόμενα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
1. Η ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΤΗΤΑ
Η ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ. ΘΡΥΛΟΣ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ
Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΩΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΙΔΕΟΛΟΓΙΩΝ. ΕΞΑΡΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΘΕΣΕΙΣ
ΤΑ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΑ ΟΝΕΙΡΑ: ΟΙ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ ΤΟΥ ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΥ Α΄ ΚΑΙ ΤΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ
2. Ο ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΣ
ΤΟ ΒΑΡΟΣ ΤΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ: Η ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑ
Ο ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΣ ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΣ
3. Ο ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΣ ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΜΟΣ
Η PAX BYZANTINA
ΤΟ ΣΥΜΠΛΕΓΜΑ ΑΝΩΤΕΡΟΤΗΤΑΣ: ΜΙΑ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΜΟΥ
4. Ο ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΣ ΠΑΤΡΙΩΤΙΣΜΟΣ
Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΒΥΖΑΝΤΙΝΟΥ ΠΑΤΡΙΩΤΙΣΜΟΥ
Η ΠΟΛΩΣΗ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ
Ο ΑΡΙΣΤΟΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΩΤΙΣΜΟΣ
5. ΣΕ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΝΕΩΝ ΑΞΙΩΝ
Η ΔΥΤΙΚΗ ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΚΑΙ ΤΟ ΑΝΤΙΛΑΤΙΝΙΚΟ ΑΙΣΘΗΜΑ
ΕΠΑΡΧΙΑΚΟΣ ΠΑΤΡΙΩΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ
6. Ο ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΠΑΤΡΙΩΤΙΣΜΟΣ
Ο «ΙΕΡΟΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ»: ΤΟ ΠΑΘΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ
ΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΑΝΙΚΑΝΟΠΟΙΗΤΟ ΚΑΙ Η ΔΥΝΑΜΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ. Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΗΣ «ΜΕΓΑΛΗΣ ΙΔΕΑΣ»
7. Η ΕΘΝΙΚΗ ΟΥΤΟΠΙΑ
Η ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΝΤΕΚΔΙΚΗΣΗ ΚΑΙ Ο ΟΥΤΟΠΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΩΤΙΣΜΟΣ
Η ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΟΥΤΟΠΙΑ, Η ΜΟΙΡΟΛΑΤΡΙΚΗ ΕΣΧΑΤΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ Η ΠΙΣΤΗ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΡΟΣ ΕΡΕΥΝΑ
ΟΙ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ
1. «ΤΑΞΙΣ» ΚΑΙ «ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ» ΚΑΙ ΟΙ ΣΧΕΣΕΙΣ ΤΟΥΣ ΜΕ ΤΗΝ ΚΟΣΜΙΚΗ ΚΑΙ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΕΞΟΥΣΙΑ
2. «ΤΑΞΙΣ» ΚΑΙ «ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ»: ΘΕΜΕΛΙΑ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ
3. «ΤΑΞΙΣ» ΚΑΙ «ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ» ΚΑΙ Η ΤΕΧΝΗ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΤΩΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΩΝ
ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ