ΛΑΙΚΗ ΠΙΣΤΗ ΚΑΙ ΛΑΤΡΕΙΑ ΣΤΗ ΘΡΑΚΗ

Παρουσίαση

...Οι σημερινοί καλόγεροι και ο Κιοπέκ-μπέης είναι μια πρωτόγονη αυτοσχεδιαστική μορφή θεάτρου, που έχει όλα τα στοιχεία του αρχαϊκού σατυρικού δράματος και σπέρματα της νεότερης κωμωδίας.
Στις παρεμφερείς προαισθητικές λαϊκές εκδηλώσεις (πρωτόγονες μορφές του θεατρικού είδους) όπως εκφράζονται στη Θράκη και γενικά στα εθιμικά πανηγύρια όλων των λαών, που διέσωσαν και σήμερα σε τροποποιημένη μορφή τον τελετουργικό μαγικό χαρακτήρα του διονυσιασμού, παρουσιάζονται στην τέλεσή τους, γενικά τρία βασικά στάδια:
α) Μια οργιαστική έξοδος στην εξοχή για τη λατρεία του Θεού (πομπή),
β) Μια ανακάλυψη του θύματος για τη θυσία (άγων) και
γ) ένας θριαμβικός γυρισμός των πιστών με την ανάσταση του Θεού (κώμος).
Αυτά τα τρία στάδια αντιστοιχούν στα τρία βασικά μέρη που χαρακτηρίζουν τη γενική διάρθρωση του δράματος και που είναι:
α) η πάροδος,
β) η περιπέτεια και
γ) η έξοδος.
Αξιοσημείωτη είναι η ομοιότητα που υπάρχει στη θεατρική μορφή των Καλόγερων και του Κιοπέκ-μπέη, με το αντίστοιχό του, το σατυρικό δράμα του Σοφοκλή, Ιχνευτές. Στην εμφάνιση των χορευτών σατύρων - ιχνευτών, που αναζητούν τα χνάρια του κλέφτη των βοδιών του Απόλλωνα, δεν είναι δύσκολο ν' αναγνωρίσεις το παρδαλό και πολυθόρυβο λεφούσι των οπαδών - συντρόφων του Κιοπέκ-μπέη-Καλόγερου.
Ύστερα ερχόμαστε στο δεύτερο σκέλος του μύθου των Ιχνευτών, που είναι και μια απ' τις κυριότερες σκηνές της "περιπέτειάς του". Πρόκειται για την αποκάλυψη που κάνει η νεράιδα Κυλλήνη στους Σάτυρους, όταν τους εμπιστεύεται το μυστικό που κατέχει. Είναι η υπερφυσική ανάπτυξη του Θεού Ερμή, που από νήπιο, σε έξι μέρες, έγινε σωστός άνδρας.
Η περίπτωση της γέννησης του Καλόγερου, είναι σαν τον Ερμή που γεννήθηκε από τη νεράιδα, κόρη του Άτλαντα, τη Μαία και τον Δία, σύμφωνα με το μύθο των Ιχνευτών, με μόνη τη διαφορά, πως εδώ τη μητρότητα του ήρωα, "επί το κωμικότερον", τη διεκδικεί ένα πανάθλιο γραΐδιο. Κατά τα άλλα η σκηνή διασώζει την αρχαία παράδοση, μαζί και με την άλλη παρόμοια γέννηση του Διονύσου, από τον Δία και Σεμέλη.
Η σκωπτική διάθεση του σατυρικού δράματος και η διακωμώδησή του, διασώζεται κατά τον καλύτερο τρόπο στο θρακικό έθιμο. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ
Α. Βασικά στοιχεία της λατρείας των Αναστεναρίων και περιγραφή
Β. Σχόλια στ' Αναστενάρια
Γ. Καλόγεροι - Κιοπέκ-Μπέης - Κούκεροι - Χούχουτοι
Δ. Σχόλια στους Καλόγερους - Κιοπέκ-Μπέη
Ε. Η προαισθητική θεατρική μορφή των Καλόγερων - Κιοπέκ-Μπέη - Αναστεναρίων
ΣΤ. Κι άλλες πολυσήμαντες εκδηλώσεις των Θρακών
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ
Ζ. Η Παναγία και οι Άγιοι στη λαϊκή λατρεία
Η. Άλλα λατρευτικά έθιμα
Θ. Κοινωνικός Βίος
Ι. Μαγεία - Προλήψεις - Δεισιδαιμονίες
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ