ΑΘΑΝΑΤΗ ΛΑΙΚΗ ΣΟΦΙΑ

Παρουσίαση

Το περιεχόμενο του βιβλίου πλουτίζουν προφορικές αφηγήσεις ανθρώπων, που οι πληροφορίες τους και οι εμπειρίες τους φτάνουν μέχρι την εποχή, που το χωριό Παχτούρι, μετά την καταστροφή του παληού χωριού, ιδρύθηκε για δεύτερη φορά στη θέση, που βρίσκεται σήμερα. Η πρακτική νοημοσύνη των κατοίκων, καρπός μεγάλης ανάγκης για την επιβίωσή τους, τους οδήγησε να κατοικήσουν σε μέρος ασφαλέστερο από το πρώτο. Και η σταθερή λειτουργία της σκέψης τους διαφαίνεται στις πρώτες κατοικίες και στην εφεύρεση των μέσων της υλικής ζωής τους. Οι άνθρωποι με τον νου και τη σκέψη σε προστάτες τους "αγίους" ζουν σχεδόν μαζί με τους Τούρκους, αλλά ουσιαστικά τους αποστρέφονται. Πυξίδα στην πρακτική τους ζωή πορεύεται η λογική. Με το κυνήγι και το ψάρεμα συμπληρώνουν τα γεωργικο-κτηνοτροφικά τους εφόδια για τη ζωή.
Η ιδιόχειρη ενδυμασία, προνοητική για την προφύλαξη από καιρικές συνθήκες, φτάνει σύντομα σε στολισμό και ιδιόρρυθμο καλλωπισμό.
Η επικοινωνία με κατοίκους γειτονικών χωριών ανεβάζει τα καλλιτεχνικά τους ενδιαφέροντα αρχικά στα υλικά μέσα και σιγά-σιγά στα καθαρά πνευματικά. Παραδοσιακά δημοτικά τραγούδια συνοδεύουν τις κοινωνικές τους εκδηλώσεις. Γύρω από τις μεγάλες γιορτές, τα πανηγύρια και τους παραδοσιακούς γάμους σταθεροποιείται ιδιόρρυθμη εθιμοτυπία. Οι δαίμονες και άλλα "κακά πνεύματα" κυριαρχούν στις δοξασίες πολλών απλοϊκών. Γύρω από αυτά και άλλες γοητευτικές ιστορίες περνούσαν τις ώρες τους τα πολύωρα χειμωνιάτικα βράδια οι κάτοικοι. Οι παροιμίες, τα ρητά και τα γνωμικά, προειδοποιητικά μηνύματα του λαού για τον καθένα μας, κατέχουν ένα μεγάλο μέρος του βιβλίου.
Πολλοί μέχρι τώρα συμπατριώτες ασχολήθηκαν με το χωριό τούτο, την προέλευση και τη "μοίρα" του: Ο Κων/νος Νικ. Κόγκος και άλλοι σύγχρονοί του. Ο Λεωνίδας Κ. Παπαρράπτης αργότερα, οι σύγχρονοι συνταξιούχοι σήμερα δημοδιδάσκαλοι Απόστολος Κων. Οικονόμου και Κώστας Αν. Ζιούτος, πολλοί διανοούμενοι συγχωριανοί, άλλοι λάτρεις της παράδοσης και της πέννας αφιέρωσαν πολλές σελίδες στην προβολή της παραδοσιακής κληρονομιάς και τη διατήρησή της.
Λίγα από τα πάρα πολλά "διαμάντια", που περιμένουν σε κάποιο αρχείο να ξαναδιαβαστούν κάποτε από τους φιλομαθείς, φιλοξενεί σε σελίδες "αθάνατες" το βιβλίο μου τούτο. Τελειώνω με πολύ μεγάλες ευχαριστίες σε όσους, με τις γραπτές και προφορικές τους πληροφορίες και με τις πολύτιμες εμπειρίες τους, πλούτισαν σελίδα με σελίδα το πολυσύνθετο περιεχόμενο του βιβλίου "Αθάνατη λαϊκή σοφία". (Βάγια Κ. Παπακόγκου, από την παρουσίαση της έκδοσης)

Περιεχόμενα

Εισαγωγή
Ι. Φυσική (υλική) ζωή
-Μετά την καταστροφή του παληού χωριού
αφήγηση Μαρίας Παπαχρήστου (θεια-Γιαννάκαινα)
-Μεταγενέστερη παραδοσιακή κατοικία
αφήγηση Νίκου Σταμούλη
-Επαγγελματικός βίος Ι
-Επαγγελματικός βίος II - Η κτηνοτροφία
αφήγηση Νίκου Γώγου Μάστορα
-Η τσελιγκοπούλα Φώτω από το χωριό Γρεβενό
-Η νοικοκυροπούλα Βασίλω από το χωριό Μηλιά
II. Κοινωνική και Πνευματική ζωή
-Κουβέντα με τη θεια-Γιαννάκαινα
-Κουβέντα με τη θεια-Παναγιώταινα
-Ολυμπιάδα Δημήτρη Παπαχρήστου -σύζυγος Παναγιώτη Χρ. Οικονόμου-
-Αγγελική Κων/νου Κόγκου -σύζυγος Φώτη Κ. Κατσαρού-
-Ελένη Παναγιώτη Κατσιλάμπρου -σύζυγος Αριστείδου Σωτ. Λύτρα-
-Βάγια Κων/νου Κατσαρού -σύζυγος Λάμπρου Ευαγγ. Παπακώστα-
III. Ο λαός προειδοποιεί και διδάσκει
Εισαγωγή
Έννοια των παροιμιών
Μερικές άλλες παροιμίες
IV. Κωσταντίνος Αναστασίου Ζιούτος
Πτυχές από την ανέκδοτη λαογραφική συλλογή του
Πρόλογος
Χωριό Παχτούρι
Καταγωγή και γενεαλογία -του Κων/νου Ζιούτου
V. Για τη διατήρηση της παραδοσιακής κληρονομιάς -Συντοπίτικα δημοσιεύματα-
-Απόστολος Κων. Οικονόμου
Σχολείο και Εκπαίδευση του χωριού
Εκκλησίες του χωριού
Εξωκλήσια του χωριού. Η Παναγία
Η Αγία Παρασκευή
Ο Άη-Λιας
...Και επί γης ειρήνη
Τα Χριστούγεννα στο χωριό
Αγυρμοί των παιδιών. Ο Λάζαρος
Το Παληοχώρι
Η απόκρυψη των θησαυρών
Καταστροφή του χωριού από σεισμό και η ανοικοδόμησή του
-Αθηνά Οικονόμου-Βαλατσού
Λαϊκή τέχνη
-Χρήστος Κ. Λύτρας
Ιστορίες του χωριού
Χριστούγεννα ήθη και έθιμα του χωριού μας
Πως περνούσαμε εκείνα τα χρόνια τις Απόκριες
Απλοϊκοί στίχοι
-Νίκος Γ. Κουτσουμπέλας
Ιστορικά γεγονότα του Παχτουρίου
-Γιώργος Ε. Ζιούτος
Ήθη και έθιμα των Χριστουγέννων
-Κώστας Παπαχρήστος
Τα εθίματα του χωριού μας που χάθηκαν
Δημοτικά Τραγούδια
-Παύλος Παππάς
Το Πανηγύρι στο χωριό και το Δημοτικό Τραγούδι
-Στράτος Κατσιλάμπρος
Πρακτικοί γιατροί στο χωριό μας
Ο μπάρμπα Νίκος
Παχτουριώτικη ποίηση
-Εύα Γερογιαννοπούλου
Το Άγιο Πάσχα
-Παναγιώτης Κων. Μπόλλης
Πασχαλινές εντυπώσεις
-Βούλα Βασιλάρα
Τα βουνά και η λαογραφική τους φυσιογνωμία
-Γρηγόρης Δημουλάς
Ο Γέννος
Ο τσοπάνης, το κοπάδι και τα σύνεργά τους
-Βασίλης Ζάχος
Η παντρειά του κοριτσιού στο χωριό
-Βάγια Κ. Παπακόγκου
Απλή επέτειος
Τι είδα στην εκκλησία
Στο νεκροταφείο
-Από το καταστατικό του Παχτουριώτικου Συλλόγου του 1920
-Ελένη Γώγολου
Η πατροπαράδοτη "μαγειρίτσα"
Γιορτή πρωτοχρονιάτικης πίττας για τα 60 χρόνια του Συλλόγου
-Εφημερίδα "Η Φωνή"
Το εκκλησάκι της Αγίας Σοφίας στην είσοδο του χωριού μας
-Βούλα Ζιούτου-Αρσενοπούλου
Πρώτη γνωριμία μου με το Παχτούρι
-Νίκος Παπακόγκος
Χειμωνιάτικες νύχτες στο χωριό
-Δημοσθένης Κόκκινος
Μήτσιος Ούζος
-Λούκια Καρακώστα-Μαντέλου
Ο Έρωτας
-Ηλίας Τσιακοβής
Το χωριό συνδετικός κρίκος ανάμεσα στο παρελθόν και στο μέλλον
-Αρετή Παπακόγκου-Βαρβάκη
Ένα παληό τραγούδι
-Αλεξ. Κ. Χατζηγάκη
Προφητείες του Πάτερ Κοσμά
Η Αρχινεράιδα τ' Ασπροποτάμου
-Η έννοια της ονομασίας του χωριού Παχτούρι
-Απόστολος Κων. Οικονόμου
Το Παχτούρι. Γεωγραφική θέση και όνομα του χωριού
-Φίλιππος Δ. Κολοβός
Το Παχτούρι και η ονομασία του
-Βάγια Κ. Παπακόγκου
Θρύλοι και ιστορία
-Κωστής Παπακόγκος
Παχτούρι, το χωριό της ευτυχίας
-Κώστας Καραούλης
Παχτούρι: μια άλλη εκδοχή για την ονομασία του χωριού μας