ΟΙ ΔΥΟ ΣΟΝΑΤΕΣ ΓΙΑ ΠΙΑΝΟ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΥ

Παρουσίαση

Πολλά χρόνια μετά τον θάνατο του δημιουργού του, το συνθετικό έργο του Δημήτρη Μητρόπουλου γνωρίζει μιαν επιτυχημένη αναβίωση, με σειρά εκτελέσεων, δισκογραφήσεων, εκδόσεων αλλά και μουσικολογικών μελετών. Ο άνθρωπος που μέχρι πρότινος μνημονευόταν -σχεδόν αποκλειστικά- ως ένας από τους μεγαλύτερους αρχιμουσικούς του 20ου αιώνος, τα τελευταία χρόνια αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο ως ο συνθέτης Δημήτρης Μητρόπουλος, καθώς η -άλλοτε παραγνωρισμένη, πλην όμως εξόχως σημαντική- συνεισφορά του στην έντεχνη ελληνική μουσική δημιουργία υπόκειται πλέον σε ριζική επαναξιολόγηση και αρχίζει να κατακτά εκ των υστέρων την περίοπτη θέση που της αρμόζει. Κινούμενη σε αυτό το πλαίσιο, η παρούσα μελέτη αποτελεί την πρώτη μονογραφία που αφιερώνεται στο συνθετικό έργο του Μητρόπουλου και ειδικότερα στις δύο σονάτες του για πιάνο: την νεανική και ολότελα παραγνωρισμένη "Σονάτα για πιάνο σε Μι-ύφεση-μείζονα", η οποία φέρει επιπροσθέτως τον προγραμματικό υπότιτλο "Η ψυχή μου", και την "Ελληνική σονάτα", που συνιστά το επιστέγασμα της πρώτης δημιουργικής περιόδου του συνθέτη. Η έρευνα εστιάζει στην κριτική ανακατασκευή του ιστορικού της δημιουργίας και της αρχικής πρόσληψης αμφοτέρων των έργων, προβαίνει στην αποκατάσταση και την συμπλήρωση του μουσικού κειμένου της πρώτης από τις δύο σονάτες, καταγίνεται ενδελεχώς με την ανάλυση των δύο έργων και, τέλος, αποφαίνεται όσον αφορά τις πιθανές προγραμματικές συνδηλώσεις της παλαιότερης από τις δύο αυτές συνθέσεις αλλά και την γνησιότητα του προβαλλόμενου εθνικού χαρακτήρος της μεταγενέστερης "Ελληνικής σονάτας". Έτσι, με την βοήθεια μιας πολυδιάστατης και εμβριθούς αναλυτικής προσέγγισης, τεκμηριώνεται η αλματώδης εξέλιξη του συνθετικού ύφους του Μητρόπουλου κατά την δεύτερη δεκαετία του 20ου αιώνος, ενώ παράλληλα αναδεικνύεται η περίβλεπτη, ιστορικά εξέχουσα αλλά και υφολογικά εντελώς ξεχωριστή θέση του στο πολύπτυχο φαινόμενο της Ελληνικής Εθνικής Σχολής Μουσικής. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΠΡΩΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ
-Το είδος της σονάτας για πιάνο στην έντεχνη ελληνική μουσική έως την αυγή της τρίτης δεκαετίας του 20ου αιώνος
ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ
Η ΣΟΝΑΤΑ ΣΕ ΜΙ-ΥΦΕΣΗ-ΜΕΙΖΟΝΑ, "Η ΨΥΧΗ ΜΟΥ"
-Η ιστορία ενός παραγνωρισμένου έργου
Γύρω από την πρώτη εκτέλεση της σονάτας
Επανεκτελέσεις
Μεταθανάτιες μαρτυρίες και εκτιμήσεις
Το σωζόμενο χειρόγραφο και η προσπάθεια αποκατάστασης του έργου
Από την "Αγάπη" της Σονάτας "Η ψυχή μου" στην Βεατρίκη για πιάνο
-Αναλυτική προσέγγιση της Σονάτας "Η ψυχή μου"
Ι. "Αγάπη" (Andante/Lendo)
ΙΙ. "Πόνος" (Allegro con fuoco)
ΙΙΙ. "Πίστις" (Lento e religioso)
-Σε αναζήτηση του προγραμματικού περιεχομένου της σονάτας
Η "Αγάπη" στην Αδελφή Βεατρίκη
Ο "Πόνος" στην Αδελφή Βεατρίκη
Η "Πίστις" στην Αδελφή Βεατρίκη
Απόπειρα ανακατασκευής του προγραμματικού περιεχομένου της Σονάτας "Η ψυχή μου"
ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ
INTERMEZZO
-Ορισμένες παρατηρήσεις επί των υπολοίπων έργων της συναυλίας της 18ης Φεβρουαρίου 1917
ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ
Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΟΝΑΤΑ
-Το ιστορικό της δημιουργίας και των πρώτων εκτελέσεων του έργου
Πηγές και μαρτυρίες για την Ελληνική σονάτα
Γύρω από την δημιουργία του έργου
Η πρώτη δημόσια παρουσίαση της σονάτας
Αναφορικά με τις επανεκτελέσεις του έργου στο εξωτερικό
-Η υποδοχή του έργου στην Ελλάδα και η μετέπειτα τύχη του
Η πρώτη δημόσια παρουσίαση της Ελληνικής σονάτας στην Αθήνα το 1926
Η υποδοχή του έργου από τους έλληνες μουσικοκριτικούς
Αναβιώσεις και ηχογραφήσεις του έργου
-Αναλυτική προσέγγιση της Ελληνικής σονάτας
I. Allegro non troppo (ma con passione)
II. Allegretto - Presto
III. (Allegretto) - Lento
IV. Maestoso - Allegro (non troppo)
-Για την κυκλική σύλληψη και την "ελληνικότητα" της σονάτας
ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ
-Καταληκτικές διαπιστώσεις και συμπεράσματα
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι
ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΚΡΙΤΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΣΟΝΑΤΑΣ ΣΕ ΜΙ-ΥΦΕΣΗ-ΜΕΙΖΟΝΑ, "Η ΨΥΧΗ ΜΟΥ"
-Παρτιτούρα
-Κριτικό σημείωμα
I.["Amour" Αγάπη]
II."Souffrance!" [Πόνος]
III."Foi" [Πίστις]
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ
-Πίνακες αντιστοιχιών σελίδων με μέτρα στις αυτόγραφες παρτιτούρες της "Αδελφής Βεατρίκης" και της "Ελληνικής σονάτας"
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙΙ
Συνοπτικός κατάλογος έργων Δημήτρη Μητρόπουλου
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ