ΦΥΣΙΣ ΚΑΙ ΠΝΕΥΜΑ

Παρουσίαση

Το έργο αυτό εγράφη στο Freiburg im Br. κατά τη διάρκεια του ακαδημαϊκού έτους 2002/2003 υπό δυσμενέστατες συνθήκες, ακριβώς στη δυσκολότερη καμπή της προσωπικής ιστορικής μου διαδρομής, δίδοντάς μου ελπίδα για έναν καλύτερο κόσμο, για μια κοινωνία με ανθρώπινο πρόσωπο, κρατώντας άσβεστο το όραμά μου για μια κοινωνία της ελευθερίας, της δικαιοσύνης, της αλληλεγγύης και της ευδαιμονίας. Εξεδόθη το 2004 ως πρώτος τόμος της καινούργιας σειράς "Grundfragen der Philosophie" (Θεμελιώδη ζητήματα της Φιλοσοφίας) του ακαδημαϊκού εκδοτικού οίκου Wissenschaftliche Buchgesellschaft, στην Darmstadt της Γερμανίας, υπό τον τίτλο "Geist und Natur. Von den Vorsokratikern zur Kritischen Theorie" (Πνεύμα και Φύσις. Από τους Προσωκρατικούς στην Κριτική Θεωρία). Η απήχηση του έργου όχι μόνον στην επιστημονική κοινότητα αλλά ευρύτερα -το έργο κυκλοφορεί στα γερμανικά και στο διαδίκτυο- με παρακίνησε παρ' όλες τις δυσκολίες του εγχειρήματος να το αποδώσω ο ίδιος στα ελληνικά. Ότι το γερμανικό πρωτότυπο δεν βρίσκει πάντοτε την ακριβή του έκφραση στη σημερινή μας γλώσσα είναι πλέον κοινός τόπος και δεν αφορά μόνον ό,τι διατύπωσαν λ.χ. ο Έγελος και ο Marx στην επιστημονικοφιλοσοφική τους γλώσσα κατά τον 19ο αιώνα, αλλά ακόμη και αυτή την αρχαιοελληνική φιλοσοφία.
Στο τέλος του βιβλίου υπάρχει ένα χαρακτηριστικό μεταφραστικό υπόμνημα, το οποίο αναφέρεται στη δυσκολία κατάλληλης απόδοσης επιστημονικοφιλοσοφικών όρων της νεότερης φιλοσοφίας και της κριτικής κοινωνικής θεωρίας στα ελληνικά. Επίσης, αποκαταστάθηκε ο αρχικός τίτλος του έργου που ήταν "Φύσις και Πνεύμα" και όχι "Πνεύμα και Φύσις". Ο πρώτος τίτλος λαμβάνει ως αφετηρία την ιστορικοφιλοσοφική εμφάνιση των όρων, ενώ ο δεύτερος επικεντρώνεται στη νεότερη φιλοσοφία και δη στην εγελιανή, η οποία είναι η απαρχή της νεότερης και σύγχρονης φιλοσοφίας και κοινωνικής θεωρίας. [...] (Από τον πρόλογο της έκδοσης)

Περιεχόμενα

ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΟΙ ΠΡΟΣΩΚΡΑΤΙΚΟΙ
Η γένεση της φιλοσοφίας
Η εξωτερική φύση
Η εσωτερική φύση
Ο μονοθεϊσμός
Το πρόβλημα της κίνησης και ο ιδεαλισμός
Έκπτυξη της ταυτότητας και αχώριστη ενότητα είναι και νοείν: Παρμενίδης
Οι πλουραλιστικές θεωρίες
Ο δυϊσμός πνεύματος και ύλης: Αναξαγόρας
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ
Η γενική σύλληψη της φιλοσοφίας του Αριστοτέλη
Η εξωτερική διαμεσολάβηση ύλης και μορφής
Το πρώτον κινούν ακίνητον και ο κόσμος
Το προφαίνεσθαι της εσωτερικής διαμεσολάβησης
Προσωρινός απολογισμός
ΕΓΕΛΟΣ
Η αποκατάσταση της ολότητας
Το εγελιανό συνολικό σύστημα
Η εγελιανή ιδέα της φιλοσοφίας της φύσεως
Η έννοια της φύσεως
Η έννοια του πνεύματος
Η εσωτερική διαμεσολάβηση και η προτεραιότητα του υποκειμένου
MARX
Η πρόσληψη από τον Marx της κριτικής του Feuerbach στον Έγελο
Διάσωση των κριτικών στοιχείων της εγελιανής διαλεκτικής
Άρνηση της εγελιανής οντολογίας
Άρνηση ή πραγμάτωση της φιλοσοφίας
HORKHEIMER ΚΑΙ ADORNO
Η δεύτερη απώθηση
Το πρώτο πρόγραμμα της "Ιδέας της Φυσικής Ιστορίας" του Adorno
Η "δεύτερη φύση" αποκαλύπτεται ως η "πρώτη"
Η "φυσική ιστορία" στην Αρνητική Διαλεκτική
ΤΕΛΙΚΟΣ ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
Μεταφραστικό υπόμνημα
ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΟ ΓΛΩΣΣΑΡΙ
ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΩΝ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ