ΛΑΙΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ

Παρουσίαση

Σεβασμός, εκτίμηση και δέος είναι τα συναισθήματα, που γεμίζουν κατανυκτικά την ψυχή μου την ώρα που γράφω αυτές τις αράδες για το έργο ενός ανθρώπου, που τίμησε όσο ελάχιστοι την επιστήμη του.
Όταν πριν χρόνια γνώρισα τη Μαρία Ζαγορησίου δε μου ήταν άγνωστη. Ήξερα τη δουλειά της πρωτοπόρου αυτής αρχιτεκτόνισσας μέσα από την περιγραφή του Γιώργου Γιαννουλέλλη, του Μυτιληνιού αρχιτέκτονα και ιστοριοδίφη, και θαύμαζα την αντοχή και το πείσμα της. Όταν όμως την επισκέφθηκα στο σπίτι της και είδα με τα μάτια μου το θησαυρό που έκλεινε επί μισό αιώνα στα συρτάρια της, με πλημμύρισε δέος. Ο ανεκτίμητος πλούτος της λαϊκής αρχιτεκτονικής ενός θαυμάσιου τόπου σε μια ιστορική στιγμή ανεπανάληπτη είχε καταγραφεί με όλη τη συγκλονιστική του λεπτομέρεια και είχε διαφυλαχθεί με ευλάβεια σε κιτρινισμένες σελίδες για τις επόμενες γενιές, προσφέροντας τους μια μοναδική συλλογή αρχιτεκτονικών κοσμημάτων.
Αυτό που κάνει σπουδαίο αυτό το βιβλίο, που καλούμαι να προλογίσω, είναι το γεγονός ότι, πέρα από μια αρχιτεκτονική καταγραφή, αποτελεί ουσιαστικά μια ιστορική μαρτυρία. Λίγο μετά τον πόλεμο, το 1945, η Ζαγορησίου, νεαρή αρχιτεκτόνισσα τότε και υπάλληλος του Υπουργείου Δημοσίων Έργων, ξεκίνησε ένα οδοιπορικό στον τόπο που υπέφερε περισσότερο από τη θηριωδία της ναζιστικής κατοχής, στην Κρήτη, για να καταγράψει την καταστροφή που άφησε πίσω του ο κατακτητής. Όμως στην πραγματικότητα -χωρίς να το ξέρει ίσως εκείνη την περίοδο- αποτυπώνει στο χαρτί ολόκληρη την αρχιτεκτονική κληρονομιά ενός μεγάλου μέρους της Κρήτης: Μια κληρονομιά που γεννήθηκε από τη σοφία της παράδοσης, την αρμονία της φύσης, την απλότητα των ψυχών και την ιστορία.
Γι' αυτό, το βιβλίο αυτό είναι κατά βάση ιστορικό. Γιατί, όπως ο ιστορικός αποτυπώνει τις δραστηριότητες των ανθρώπων, τις νόρμες μιας κοινωνίας, την πορεία των λαών σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή, έτσι και η Ζαγορησίου αποτύπωσε την ιστορία ενός τόπου μέσα από τα κτίσματά του. [...] Νίκος Σηφουνάκης (Από τον πρόλογο της έκδοσης)

As I am writing these lines on the work of a person who honoured her profession as much as anyone, my heart is filled with veneration, appreciation and awe.
I knew Maria Zagorissiou long before I met her, some years ago. I knew the work of this pioneer architect through the accounts of George Giannoulellis, the Mytilene architect and history researcher, and I revered her strength and courage. But when Ι visited her at her home and saw with my own eyes the treasure she had kept in her drawers for half a century, I was filled with awe. The invaluable wealth of the folk architecture of a wonderful land in a unique moment of its history had been recorded in all its stirring detail and had been preserved with extreme care on sheets of paper turned yellow by time for the sake of coming generations, an exquisite collection of architectural gems.
In addition to its architectural record, this volume is made valuable by the fact that, in effect, it constitutes a historical evidence. Soon after the war, Zagorissiou, then a young architect employed by the Ministry of Public Works, embarked on a trekking across Crete, the land that had suffered most from the savagery of the nazi occupation, with the purpose of recording the devastation left behind by the occupation army. In fact, and without being aware of it, the young architect plotted down on paper the complete architectural heritage of a large part of Crete. A heritage wrought by the wisdom of tradition, the harmony of nature, the simplicity of the human souls and history.
This is why I consider this volume to be basically a historical account. Zagorissiou has recorded the history of a land through its structures, same as a historian writes down of the activities of men, the rules of society, the course of the people at a specific period of time. [...] Nikos Sifounakis (From the publisher)

Περιεχόμενα

ΠΡΟΛΟΓΟΙ:
Νίκος Σηφουνάκης
Άγγελος Δεληβορριάς
Μαρία Ζαγορησίου
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
ΜΙΕΡΙΚΑ ΚΟΙΝΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΕΡΕΥΝΑΣ
ΝΟΜΟΣ ΡΕΘΥΜΝΗΣ
Επαρχία Αγίου Βασιλείου
Επαρχία Αμαρίου
Επαρχία Μυλοποτάμου
ΝΟΜΟΣ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ
Επαρχία Πυργιωτίσσης
Επαρχία Καινουρίου
Επαρχία Βιάννου
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

FOREWORDS:
Nikos Sifounakis
Angelos Delivorrias
Maria Zagorissiou
INTRODUCTORY NOTES
SOME COMMON FEATURES OF THE SURVEY AREAS
PREFECTURE OF RETHYMNA
Province of Agios Vasilios
Province of Amari
Province of Mylopotamos
PREFECTURE OF IRAKLIO
Province of Pyrgiotissa
Province of Kainourio
Province of Viannos
APPENDIX