ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΗΤΡΑΚΑΣ

Παρουσίαση

Η λαϊκή τέχνη της ζωγραφικής βάδισε, όπως και η βυζαντινή ζωγραφική, με αργό ρυθμό, ώσπου να φτάσει, και η μια και η άλλη, από την απαξίωση στην αναγνώριση και στην καταξίωση. Η κυρία Χαϊμαλά στην παρούσα εργασία για το ζωγράφο Γιάννη Μητράκα τεκμηριώνει αυτή την πορεία. [...]
Το έργο του Γιάννη Μητράκα, μολονότι έχει γνωρίσει την ευρύτερη αναγνώριση, δεν έχει γίνει και αντικείμενο συστηματικής μελέτης σ' ένα βιβλίο. Το κενό αυτό καλύπτει η εργασία της κυρίας Χαϊμαλά.
Το κύριο, που γίνεται συστηματικά φανερό στα σελίδες του, είναι αυτή η συνάντηση λαϊκού-βυζαντινού.
Η στροφή του Μητράκα στη βυζαντινή ζωγραφική γίνεται αργότερα. Προηγουμένως, εργαζόμενος ως κοινωνικός λειτουργός στον ασφαλιστικό οργανισμό της Δ.Ε.Η. στο Αλιβέρι της Εύβοιας, αφήνει το έμφυτο χάρισμά του στη ζωγραφική να εκδηλωθεί πλούσια με την απεικόνιση κυρίως της σκληρής δουλειάς και ζωής των ανθρακωρύχων της περιοχής. Οι πρώτες του εκθέσεις απαρτίζονται από πίνακες που εκείνους παρουσιάζουν.
Κάποια μικρά πρώτα βήματα επιχειρεί και στην αγιογραφία, παρακινημένος "από κάποιους φίλους του ιερείς στην Εύβοια". [...]
Το βιβλίο της κυρίας Χαϊμαλά είναι μια εργασία άρτια και ίσως η πρώτη που δημοσιεύεται με στόχευση στη μελέτη, μέσω ενός άξιου παραδείγματος, στην επισήμανση μιας κατηγορίας "ενεργών" συνεχιστών της παραδοσιακής λαϊκής τέχνης, ως ενδιάμεσων ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν, οι οποίοι, άλλος περισσότερο άλλος λιγότερο, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο αιμοδοτούν το έργο τους και με τη σύγχρονή τους ζωή. Είχε την καλοσύνη να μνημονεύσει και μια παλαιότερη παρατήρησή μου για το Θεόφιλο, που ακολούθησε τη γραμμή των λαϊκών ζωγράφων, αλλά συνήθιζε να αντιγράφει και καρτ-ποστάλ, ακόμα και με κοσμοπολίτικα θέματα (π.χ. "Ρωσοϊαπωνική ναυμαχία"!), χρησιμοποιώντας κιόλας, ο λαϊκότατος αυτός καλλιτέχνης, την καθαρεύουσα στις λεζάντες του, ίσως όπως την έβλεπε ακόμα στη γλώσσα των αστών (Μερακλής, Ελληνική Λαογραφία, σ. 553-4 )
Ως πρόεδρος της Ελληνικής Λαογραφικής Εταιρείας είμαι ιδιαίτερα χαρούμενος, γιατί στη σειρά των αυτοτελών Παραρτημάτων της παίρνει θέση και η εργασία αυτή, που το θέμα της άπτεται ενός γενικότερου ζητήματος, από τα σοβαρότερα που απασχολούν τη σύγχρονη Λαογραφία εννοώ τις φάσεις μιας μετάβασης από μιαν εποχή σε μιαν άλλη. (Μ.Γ. Μερακλής, από τον πρόλογο της έκδοσης)

Περιεχόμενα

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Μ. Γ. ΜΕΡΑΚΛΗ
ΑΝΤΙ ΠΡΟΛΟΓΟΥ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Τα παιδικά χρόνια του καλλιτέχνη
Σπουδές
Επαγγελματική δραστηριότητα-γάμος
Η ενασχόληση με τη ζωγραφική
Η πρώτη έκθεση
Οι πρώτες απόπειρες στο χώρο της αγιογραφίας
Οι Λιγνιτωρύχοι
Η πρώτη έκθεση στην Αθήνα
Η πρώτη βράβευση
Η ζωγραφική παραγωγή της δεκαετίας του '70
Η ανοδική πορεία
Η εγγραφή στο Ε.Ε.Τ.Ε.
Η εγκατάσταση στην Αθήνα
Η έκθεση στη γκαλερί "Όραμα"
Η 1η Διεθνής Έκθεση Σύγχρονης Ορθόδοξης Εικονογραφίας
Ένας σύγχρονος καλλιτέχνης
Η γνωριμία με το Μητροπολίτη Ηλιουπόλεως και Θείρων
Ο Μητράκας Άρχων Αγιογράφος
Οι τοιχογραφίες στο ναό του Σαμπεζύ στη Γενεύη
ΕΙΔΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΤΩΝ ΕΡΓΩΝ ΤΟΥ ΜΗΤΡΑΚΑ
Α. Θρησκευτική ζωγραφική
1. Τοιχογραφίες στο Σαμπεζύ
Η παράσταση της Γέννησης
Η παράσταση της Βάπτισης
Η παράσταση της Σταύρωσης
Η παράσταση της Ανάστασης
Τα προσχέδια των παραστάσεων της Κοίμησης και της Ευλογίας του Κυρίου
2. Φορητές εικόνες
Εικόνες για την επετειακή σειρά γραμματοσήμων του Οικουμενικού Πατριαρχείου
Β. Κοσμική ζωγραφική
1. Τοιχογραφίες
2. Οροφογραφίες
Η "ουρανία" της οδού Δαφνομήλη 5
Ζωγραφική σε πόρτες και σε φύλλα ντουλάπας
Φορητοί πίνακες
α. Έργα με θέμα την ανθρώπινη μορφή
i. Λιγνιτωρύχοι
ii. Ακρίτες
iii. Θεματοφύλακες
iv. Προσωπογραφίες
Απλοί άνθρωποι - πρόσωπα του περιβάλλοντός του
"Ο μπαρμπα-Κωνσταντής απ' τους Ραπταίους της Εύβοιας"
"Θρασύβουλος, ο πατέρας του λιγνιτωρύχου"
Πρόσωπα της οικογένειάς του
Η μητέρα του
Η σύζυγος του
Η κόρη του
Ο γιος του
Οι πρόγονοί του
Αυτοπροσωπογραφίες
Σημαντικές προσωπικότητες - ιστορικά πρόσωπα
Ο Αθανάσιος Διάκος
Ο Φώτης Κόντογλου
Ο πρόεδρος Clinton
Οι Ολυμπιονίκες της Ατλάντα
β. Ηθογραφικές σκηνές
i. Έθιμα
Έθιμα σχετικά με το γάμο
"Στις χαμένες πατρίδες Αρραβωνιάσματα"
"Τάξε κουμπάρε"
"Η χαρά"
Αναστενάρια
"Μύηση εις το Μυστήριο της Πυροβασίας"
"Μύηση εις το Μυστήριο των Αναστεναρίων"
ii. Αγροτικές σκηνές
"Λουλουδόκαμπος"
iii. Διασκέδαση
"Μέθεξη"
γ. Ιστορικά
i. Έργα εμπνευσμένα από την αρχαιότητα
ii. Έργα εμπνευσμένα από το Βυζάντιο
Αυτοκράτορες του Βυζαντίου
"Η θυσία της Αυτοκρατορούδας στο Διδυμότειχο"
iii. Έργα εμπνευσμένα από τη νεότερη ιστορία
Θέματα σχετιζόμενα με τη Θράκη και τις χαμένες πατρίδες
Θέματα σχετιζόμενα με την ιστορική πορεία και τη σύγχρονη παρουσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως
δ. Μυθολογικά
Έργα με θέμα τον Ορφέα
ε. Αλληγορικά
i. Μυθολογικά - αλληγορικά
"Η ανακάλυψη της Αφροδίτης από τους εφήβους"
"Ο Ήφαιστος σφυρηλατεί τα εργαλεία των ανδρών"
"Η Σφιγξ οδηγεί τους αρίστους των αρίστων μαθητών στην απόλυτη γνώση, στο απόλυτο φως"
ii. Αλληγορίες εννοιών του χρόνου
"Ο Αιώνας"
"Οι τέσσερεις Εποχές"
Οι μήνες
Οι ημέρες
iii. Διάφορα άλλα θέματα με αλληγορικό περιεχόμενο
"Προσφορά 2"
"Θερισμός του καρπού του ήλιου από τους πυρηνικούς επιστήμονες"
"Ο Σαλιγκαροταξιδευτής"
Πουλιά
Άνθη
στ. Φιλοσοφικά
ζ. Σύγχρονα Κοινωνικά
i. Αθλητισμός
"Άξιον εστί Ολυμπισμού"
ii. Παιδεία - Επιστήμη
iii. Κοινωνική κριτική
5. Εικονογράφηση βιβλίων
"Μικρές Ιστορίες και Παραμύθια"
"Σαμοθράκη Μυριαγαπημένη Ουρανόεσσα"
6. Ζωγραφική διακόσμηση κρεβατιών
7. Ζωγραφική σε βότσαλα
ΤΕΧΝΟΤΡΟΠΙΑ
Η ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ ΤΟΥ ΜΗΤΡΑΚΑ ΩΣ ΕΚΦΡΑΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ
ΑΝΑΚΕΦΑΛΑΙΩΣΗ
ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΤΩΝ ΕΡΓΩΝ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ