Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ «ΜΥΘΙΚΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ»: ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΥΡΙΒΗΛΗΣ - ΣΤΡΑΤΗΣ ΤΣΙΡΚΑΣ

Παρουσίαση

Στον τόμο αυτόν συγκεντρώνονται τέσσερις μελέτες που ανά δύο αναφέρονται σε έργα των Στρατή Μυριβήλη ("Ο Βασίλης ο Αρβανίτης") και Στρατή Τσίρκα ("Ακυβέρνητες Πολιτείες"), και πιο συγκεκριμένα αναφέρονται στον τρόπο και τη σκοπιμότητα της επιχειρούμενης και από τους δύο συγγραφείς μυθικής αναγωγής της ιστορίας των συγκεκριμένων έργων τους - δηλαδή στον τρόπο και τη σκοπιμότητα της χρήσης της "μυθικής μεθόδου". Παρ' όλη τη χρονική απόσταση των είκοσι ετών που χωρίζει τα δύο έργα, τις αντίστοιχες διαφορές ανάμεσα στις αντικειμενικές συνθήκες μέσα στις όποιες αυτά γράφτηκαν, και παρ' όλες τις διαφορές στη χρήση της "μυθικής μεθόδου" από τους δύο συγγραφείς -διαφορές που μας δίνουν τη δυνατότητα να εντάξουμε τη μυθική αναγωγή της ιστορίας του "Βασίλη του Αρβανίτη" μέσα στα πλαίσια μιας μυθογραφικής ηθικής ή ηθικότητας, και εκείνη της ιστορίας των "Ακυβέρνητων Πολιτειών" μέσα στα πλαίσια μιας μυθογραφικής πολιτικής-, η επιλογή και από τους δύο της μεθόδου αυτής οδηγεί στην υπόθεση 1) πως υφίσταται κάποια αναλογία ανάμεσα στις δύο διαφορετικές κατά τη συγγραφή των έργων κυριαρχούσες στην Ελλάδα κοινωνικο-πολιτικές καταστάσεις (ενδοαστική κρίση της δεκαετίας του '30 από το ένα μέρος, και εσωτερικές συγκρούσεις της αριστεράς στη δεκαετία του '60, από το άλλο μέρος), και 2) πως η "μυθική μέθοδος" αποτέλεσε έναν αποτελεσματικό τρόπο αφηγηματικής διαπραγμάτευσης -δηλαδή αφηγηματικής εξήγησης ή και εκλογίκευσης- των καταστάσεων αυτών.

"Η πολιτική διάσταση της "μυθικής μεθόδου"", αποτελεί τον πέμπτο τόμο μιας σειράς κριτικών μονογραφιών του Βαγγέλη Αθανασόπουλου, με τον γενικό τίτλο "Δοκιμές ερμηνείας και κριτικής. Στη σειρά αυτή έχουν κυκλοφορήσει έως αυτή τη στιγμή τα παρακάτω έργα:
Τόμ. Α': Η Ιεροτελεστία της Επανάστασης: Χρονικές σχέσεις και χρονική υπέρβαση στίς "Ωδές" του Κάλβου.
Τόμ. Β': Η θεωρία και η πράξη της αφηγηματικής τέχνης του Φώτη Κόντογλου.
Τόμ. Γ': Ο λογοτέχνης ως πρότυπο δημιουργικής δράσης (Θ. Πετσάλης-Διομήδης: Πως ένας συγγραφέας συγκρότησε το πρόσωπο και το έργο του)
Τόμ. Δ': Οι μύθοι της ζωής και του έργου του Γ. Βιζυηνού.
Τόμ. Ε': Η πολιτική διάσταση της "μυθικής μεθόδου": Στρατής Μυριβήλης - Στρατής Τσίρκας. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ "ΜΥΘΙΚΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ"
1.0 Τί ζητεί μέσα στον ίδιο τόμο ένας "αριστερός" με ένα "δεξιό" λογοτέχνη;
1.1 Ποιά είναι η "μυθική μέθοδος";
1.2 Ο πολιτικός χαρακτήρας της επιλογής της "μυθικής μεθόδου"
Ο ΒΑΣΙΛΗΣ Ο ΑΡΒΑΝΙΤΗΣ
ΜΙΑ ΑΡΧΕΤΥΠΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
1.0 Η αναζήτηση οδηγών ανάγνωσης στο έργο του Μυριβήλη
1.1 Η Αρχετυπική Κριτική
1.1.2 Η αξιολόγηση της Αρχετυπικής Κριτικής
2.0 Ο Βασίλης ο Αρβανίτης και οι δυσκολίες ερμηνείας
3.0 Η αρχετυπική προσέγγιση του Βασίλη του Αρβανίτη
3.1 Τα μυθικά στοιχεία
3.1.1 Άγνωστη καταγωγή και παιδική ηλικία
3.1.2 Το τυπικό κατόρθωμα της παιδικής ηλικίας
3.1.3 Η "αποδημία"
3.1.3.1 "Αποδημία" - "Εφηβεία" - "Κρυπτεία"
3.1.3.2 Ο γενέθλιος τόπος ως ομφαλός
3.1.4 Η ύβρις, η πτώση και ο παράδοξος θάνατος
3.2 Τελετουργικά στοιχεία
3.2.1 Ο τελετουργικός θάνατος
3.2.1.1 Το πραγματικό νόημα της άσκοπης παλληκαριάς
3.2.2 Το θέμα του αποδιοπομπαίου τράγου ή του εξιλαστήριου θύματος
3.2.3 Η αποδημία-μεταμφίεση και η ξαφνική αποκάλυψη
3.2.4 Ο "καιρός" του θανάτου
3.3 Το στοιχείο του πρωτογόνου και η κριτική του διάσταση
3.4 Συνάντηση τελετουργίας και μύθου
3.4.1 Το ιστορικό και το τελετουργικό παρελθόν
4.0 Η επικαιρότητα του Βασίλη: η άλογη άρνηση
5.0 Τα νιτσεϊκά χαρακτηριστικά του Βασίλη
5.1 Ο συνεχής αγώνας ως ύψιστη μορφή υγείας
5.2 Η εργασία ως μια ψευδοδραστηριότητα
5.3 Bellum omnium contra omnes
5.4 H λογική και η ηθική του ήρωα
5.5 Ο φυσικός θάνατος είναι ανελεύθερος θάνατος
5.6 Η βούληση για δύναμη και η αιώνια επαναφορά
6.0 Τεκμήρια εγκυρότητας της αρχετυπικής προσέγγισης του Βασίλη του Αρβανίτη
7.0 Η αρχετυπική διάσταση του Βασίλη ως κριτική λειτουργία
Η ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ ΜΙΑΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ
1.0 Μορφές σχέσης ανάμεσα στις τρεις εκδοχές του Βασίλη του Αρβανίτη
2.0 Ο χωρισμός του έργου σε μέρη
3.0 Η πρώτη παράγραφος του πρώτου μέρους
3.1 Η πρώτη πρόταση της πρώτης παραγράφου
3.2 Η δεύτερη πρόταση της πρώτης παραγράφου
3.3 Η τρίτη πρόταση της πρώτης παραγράφου
4.0 Η δεύτερη παράγραφος του κεφαλαίου Ι της (Γ)
4.1 Οι έξι παρεμβαλλόμενες παράγραφοι του κεφαλαίου Ι της (Γ)
4.2 Οι τελευταίες τρεις παράγραφοι του κεφαλαίου Ι της (Γ)
5.0 Συμπέρασμα
ΑΠΟ ΤΟ ΔΙΗΓΗΜΑ ΣΤΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ
1.0 Ο μυθικός χρόνος στα Διηγήματα
1.1 Αλλόκοτοι άνθρωποι
1.2 Ο ύπνος του θεριστή
1.3 Ένα πορτοκαλί φεγγάρι
1.4 Νουρεντίν Μπόμπα
1.5 Στον κάβο
2.0 Από το διήγημα στο μυθιστόρημα
2.1 Συνεργασία του μυθιστορηματικού με τον ιστορικό χρόνο
2.2 Οι χαρακτήρες ως πυρήνας της μυθοπλασίας
3.0 Η συνθετική και αναγωγική λειτουργία του μυθικού χρόνου
4.0 Η ιδεολογική διάσταση της λειτουργίας του μυθικού χρόνου
ΜΥΘΙΚΟΣ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΧΡΟΝΟΣ: ΜΙΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΝΑΡΤΗΣΗ
1.0 Ο μυθικός χρόνος στα Διηγήματα
1.1 Αλλόκοτοι άνθρωποι
1.2 Ο ύπνος του θεριστή
1.3 Ένα πορτοκαλί φεγγάρι
1.4 Νουρεντίν Μπόμπα
1.5 Στον κάβο
2.0 Από το διήγημα στο μυθιστόρημα
2.1 Εξάρτηση της μικροαφηγηματικής από την μακροαφηγηματική χρονική λειτουργία
2.2 Οι χαρακτήρες ως πυρήνας της μυθοπλασίας
3.0 Ο μυθικός και ο ιστορικός χρόνος στις Ακυβέρνητες Πολιτείες
3.1 Η αξίωση για διαπρακτική λειτουργία
3.2 Η παράλληλη ανάπτυξη της ποιητικής με την ιστορική αλήθεια
3.3 Αφηγηματικοί τρόποι που υπηρετούν την παράλληλη ανάπτυξη της ποιητικής με την ιστορική αλήθεια
3.3.1 Η καθολίκευση του αισθήματος και η χρονική εμβάθυνση
3.4 Ο μυθικός χρόνος μέσα σε ένα μυθιστόρημα
3.4.1 Προσπάθεια υπέρβασης της αποσπασματικότητας του χρόνου
3.5 Το σχήμα της κυκλικής κίνησης
3.5.1 Η εικονοποιία της εσωτερικής οδύσσειας
3.5.2 Η περιπλάνηση μέσα στον Λαβύρινθο
3.5.3 Άλλα παραδείγματα παρεμβολής του μυθικού χρόνου