Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΑΣΤΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ ΣΤΗ ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΗ ΑΘΗΝΑ

Παρουσίαση

Η παρούσα εργασία είναι μια εθνογραφική μελέτη των διαδικασιών της παραγωγής του χώρου στην προαστιακή περιφέρεια της Αθήνας κατά τη μεταπολεμική περίοδο. Ειδικότερα, η μελέτη εστιάζεται και αναλύει εις βάθος τις διαδικασίες της οικοπεδοποίησης και του αστικού σχεδιασμού ενός αγροκτήματος 5.500 στρεμμάτων καλλιεργήσιμης γης, βοσκοτόπων και δάσους στη Βούλα Αττικής κατά τη μεταπολεμική περίοδο.
Το άλλοτε πευκόφυτο και παραθαλάσσιο θέρετρο της Βούλας μετατράπηκε, ειδικά μετά το 1980, σε ένα πολυπληθές και πυκνά δομημένο προάστιο. Ολόκληρη σχεδόν η έκταση του Δήμου, μαζί και το ορεινό δάσος που κάηκε το 1974, οικοδομήθηκε, και η οικολογική φυσιογνωμία της περιοχής επλήγη βάναυσα.
Η σύγχρονη μορφή της Βούλας καθορίστηκε σε μεγάλο βαθμό από διαδικασίες που έλαβαν χώρα στις δεκαετίες του 1950 και του 1960, όταν τα αγροκτήματα, τα βοσκοτόπια και τα δάση, που καταλάμβαναν μεγάλο μέρος της περιοχής, οικοπεδοποιήθηκαν και εντάχθηκαν στο σχέδιο της πόλης.
Ο κύριος στόχος του βιβλίου δεν είναι η τοπική ιστορία. Η μελέτη επιδιώκει κατά κύριο λόγο να συμβάλει στην κατανόηση της μεταπολεμικής αστικοποίησης και γενικότερα στην ελληνική εθνογραφία και ανθρωπολογία. Έτσι, το βιβλίο επικεντρώνεται στις εν λόγω διαδικασίες με εθνογραφικό τρόπο και εξετάζει σε βάθος τις ιδέες και τις πρακτικές των ατόμων, των ομάδων και των φορέων που συμμετείχαν σε αυτές. Αναδεικνύει την πολύπλευρη συμμετοχή των πολιτών στην παραγωγή του χώρου, τον ενεργό ρόλο του κράτους στην παράκαμψη της νομοθεσίας και στην οργάνωση άτυπων ημιπαράνομων πρακτικών, αλλά και μια χωρική ιδεολογία που δίνει έμφαση στην ιδιοκτησία της κατοικίας και ταυτίζει την ανάπτυξη με την οικοδόμηση. Η εστίαση στην παραγωγή του χώρου φωτίζει, έτσι, από μια νέα σκοπιά τον ελληνικό πολιτισμό, υπογραμμίζοντας τις νεωτερικές και ατομικιστικές διαστάσεις του. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

Κατάλογος χαρτών
Ευχαριστίες
Εισαγωγή
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΑΣΤΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ ΚΑΙ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ
Η ανθρωπολογική μελέτη της κοινωνικής παραγωγής του αστικού χώρου
Από την πατρωνία στην ανθρωπολογία του κράτους
Διακυβέρνηση, κρατικές διαδικασίες και η ιδέα του κράτους
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
ΚΟΙΝΩΝΙΑ, ΧΩΡΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗ ΒΟΥΛΑ, 1920-1970
Η Βούλα στο Μεσοπόλεμο
Σανατοριακή θεραπεία της φυματίωσης και χωρική ταυτότητα
Παραθερισμός, προαστιακός σχεδιασμός και κερδοσκοπική οικοπεδοποίηση
Παραθαλάσσια αναψυχή, φτωχός πληθυσμός και η δημιουργία ενός μεθοριακού τοπίου
Η αγροτική αποκατάσταση Μικρασιατών προσφύγων στη Βούλα
Η Κατοχή και ο Εμφύλιος στη Βούλα
Προαστιοποίηση και το έθος της ανοικοδόμησης (Κάτω Βούλα, 1945-1960)
Εμπόριο οικοπέδων και μικροαστικοποίηση (Άνω Βούλα, 1945-1960)
Η Βούλα τη δεκαετία του 1960
Τα θεμέλια της τοπικής εξουσίας και ένα σύντομο χρονικό της Κοινότητας Βούλας (1936-1967)
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3
Η ΟΙΚΟΠΕΔΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΧΡΗΣΤΗΣ ΕΚΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟΥ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΒΟΥΛΑΣ
Οργανωτικές πρακτικές και πεδία δύναμης
Το χρονικό της διαδικασίας
Η μεταμόρφωση του προσφυγικού συνεταιρισμού και η εξίσωση ανάπτυξης και οικοδόμησης
Συνεταιριστές, επιχειρηματίες και εθνικόφρονες: η διαχείριση του δικαιώματος στην αστική ιδιοκτησία
Ο ρόλος της Κοινότητας Βούλας και η παρακμή του προαστιακού λόγου
Η χωρική πολιτική στη μεταπολεμική περίοδο
Το κράτος από τα μέσα: γραφειοκράτες και οικοπεδοποίηση
Οι μεταμορφώσεις του κρατικού λόγου: υψηλές διακηρύξεις, ανεφάρμοστος σχεδιασμός και η λατρεία της οικοδόμησης
Οικόπεδα και πολιτική εξουσία: η οικοδόμηση της ηγεμονίας
Νομική αμφισημία και χειραγώγηση στη ρύθμιση του χώρου
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4
Ο ΑΣΤΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟΥ ΑΓΡΟΚΤΗΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΒΟΥΛΑΣ
Ο αστικός σχεδιασμός της Άνω Βούλας: δέκα χρόνια ενστάσεις, διαμαρτυρίες και αναθεωρήσεις
Η πρόταση του Υπουργείου Δημοσίων Έργων για το σχέδιο της Άνω Βούλας και οι αντιδράσεις των ιδιοκτητών
και της Κοινότητας
Η «σωτηρία» των οικοπέδων και η ντόπια αντίληψη για το σχεδιασμό
Το πεδίο δύναμης των τροποποιήσεων και ο ρόλος της Κοινότητας
Η κρατική πολιτική αστικού σχεδιασμού: αποσπασματικές εντάξεις και προσαρμογή στην ιδιοκτησία
Ο σχεδιασμός της έκτασης του συνεταιρισμού των Καλυμνίων: το μέγεθος των οικοπέδων και η αλλοίωση του προαστιακού σχεδιασμού
Ο σχεδιασμός της έκτασης του συνεταιρισμού των δικηγόρων: το προάστιο χωρίς κοινόχρηστους χώρους
Το σχέδιο του συνεταιρισμού των Τραυματιών: η γενεαλογία μιας δασικής πυρκαγιάς
Η ασυλία των συνεταιρισμών και το νόημα του προαστιακού χώρου
Ηγεμονικός σχεδιασμός και ιδιοκτήτες: η επίμονη διαπραγμάτευση
Επίλογος
Βιβλιογραφία