Η ΠΑΙΔΕΙΑ ΣΤΗ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

Παρουσίαση

Από καταβολής κόσμου, τρία πράγματα κυριαρχούν στη σκέψη των ανθρώπων και βρίσκονται, συνεχώς, στο προσκήνιο του ενδιαφέροντός τους: ο πόλεμος, η οικονομία και η παιδεία - η τελευταία, με όποια σημασία της δίνουν σε κάθε τόπο και χρόνο.
Τα δύο πρώτα συνθέτουν ένα αδιάσπαστο υλικό δίδυμο, αφού, τις περισσότερες φορές, την ανάγκη του πολέμου υπαγορεύουν οι ανάγκες της οικονομίας. Το τρίτο οφείλει το ενδιαφέρον που προκαλεί σε μια διαφορετική ανάγκη, άυλη αυτή και συνυφασμένη με την έμφυτη έφεση του ανθρώπου για γνώση. Αν και τα τρία τοποθετηθούν στην πλάστιγγα, για τον υπολογισμό του πραγματικού τους βάρους, ένα προκαταβολικό ερώτημα μπορεί ν' αποβεί καθοριστικό για την τελική απάντηση: σε τι, άραγε, ωφελεί ο πόλεμος τους νικητές και ο πλούτος τους πλούσιους, αν υποτεθεί ότι διαγράφουν την τροχιά της μιας και μόνης ζωής τους βυθισμένοι στο σκοτάδι της άγνοιας, ανυποψίαστοι για την ουσία των όσων συμβαίνουν γύρω τους, ανίκανοι να σκεφτούν οτιδήποτε άλλο εκτός από την εξόντωση συνανθρώπων και τη συσσώρευση υλικών αγαθών; Είναι ένα ερώτημα που έχει βασανίσει πολλούς στη διάρκεια των αιώνων, με χαρακτηριστικό μάλιστα παράδειγμα τους νικητές και πλούσιους Ρωμαίους, οι οποίοι του έδωσαν μιαν ανενδοίαστη απάντηση, με την εκούσια πολιτισμική υποταγή τους στους ηττημένους δούλους τους Έλληνες. Άλλωστε, ένας Έλληνας φίλος των Ρωμαίων, ο Πλούταρχος, δεν κουραζόταν να τους συμβουλεύει: «Απ' όλα τα αγαθά μας, η παιδεία είναι το μόνο θεϊκό κι αθάνατο». [...] (Από την εισαγωγή της έκδοσης)

Περιεχόμενα

Εισαγωγή
ΒΙΒΛΙΟ Α': ΤΑ ΘΕΜΕΛΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ: Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΤΟΥ ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ
α. Οι χιλιετίες των προφορικών πολιτισμών
β. Οι Αχαιοί και τα ομηρικά έπη
γ. Πέρσες, Κέλτες, Αζτέκοι
δ. Σπάρτη η ανεπανάληπτη
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ: Η ΜΕΓΑΛΗ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΓΡΑΦΗΣ
α. Το θαυματουργό ρήμα "γράφω"
β. Από την πικτογραφία στο αλφάβητο
γ. Οι γραφείς και το ιερατείο
δ. Εργαλεία και υλικά γραφής
ε. Βιβλία και βιβλιοθήκες
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ: Η ΠΑΙΔΕΙΑ ΣΤΟΥΣ ΣΟΥΜΕΡΙΟΥΣ, ΑΙΓΥΠΤΙΟΥΣ, ΚΙΝΕΖΟΥΣ, ΙΝΔΟΥΣ
α. Σουμερία, η κοιτίδα του πολιτισμού
β. Η ιερατική παιδεία στην Αίγυπτο
γ. Η κομφουκιανική παιδεία της Κίνας
δ. Η παιδεία στις κάστες των Ινδιών
ΒΙΒΛΙΟ Β': Η ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ: Η ΕΛΛΑΔΑ ΣΕ ΡΟΛΟ ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΥ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ
α. Η πρώτη φάση του "ελληνικού θαύματος"
β. Οι μεγάλοι δάσκαλοι της Ιωνίας-Αιολίας
γ. Ιστορία και ποίηση: η Σαπφώ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ: ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΠΑΙΔΕΙΑ ΣΤΗΝ ΚΛΑΣΙΚΗ ΑΘΗΝΑ
α. Η κοινωνία και η μόρφωση
β. Γράμματα, μουσική, γυμναστική
γ. Καλοκαγαθία και παιδεραστία
δ. Εγγράμματοι και μορφωμένοι
ε. Σοφιστές και ανώτατη παιδεία
στ. Παιδεία και πολιτική
ΒΙΒΛΙΟ Γ': Η ΡΩΜΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ: ΟΙ ΑΞΕΣΤΟΙ ΛΑΤΙΝΟΙ ΜΑΘΑΙΝΟΥΝ ΓΡΑΜΜΑΤΑ
α. Τα πρώτα σχολεία στη Ρώμη
β. Δάσκαλοι, σχολικές αίθουσες, μαθήματα
γ. Η δευτεροβάθμια εκπαίδευση
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ: Η "ΕΠΙΔΡΟΜΗ" ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΣΤΗ ΡΩΜΗ
α. Η σύγκρουση φιλελλήνων-ανθελλήνων
β. Οι Έλληνες και η ανώτατη παιδεία
γ. Το "ελληνικό ύφος" της αυτοκρατορίας
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓΔΟΟ: Η ΠΑΙΔΕΙΑ ΣΤΟΥΣ ΧΡΟΝΟΥΣ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ ΤΩΝ ΘΡΗΣΚΕΙΩΝ
α. Παρακμή και πτώση της Ρώμης
β. Οι απαρχές της χριστιανικής παιδείας
γ. Η θρησκεία εκπορθεί το κράτος
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΟΝΟΜΑΤΩΝ