ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΓΑΙΟΚΤΗΣΙΑ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΙΑ 1881-1912 (ΣΚΛΗΡΟΔΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ)

Παρουσίαση

Το βιβλίο στο οποίο εισάγουν οι γραμμές αυτές έχει ως πεδίο παρατήρησης τη Θεσσαλία, την αγροτική Θεσσαλία, κατά τα έτη 1881-1912, αλλιώς μια χρονολογία υπόφορη της πολιτικής ιστορίας, όχι όμως, στη συγκεκριμένη περίπτωση, ανοίκεια για μια μελέτη οικονομικής ιστορίας με ισχυρές καταβολές στην ιστορική γεωγραφία και στην ιστορία των αγροτικών θεσμών. Ακόμη, η χρονολογία αυτή δεν είναι δεσμευτική ως προς τα παρατηρούμενα, ως προς τα φαινόμενα που το βιβλίο αυτό διασώζει μέσω μιας ιστοριογραφικής πρόβασης που επιβάλλει και τη γραφή και τη λογική της: πρόκειται για φαινόμενα που ανήκουν στο μεγάλο χρόνο, στο μονότονο χρόνο μιας αγροτικής ιστορίας που, τη στιγμή της παρατήρησης, είναι συγχρόνως μια επάλληλη ιστορία, συγχρόνως συγκυριακή και δομική: πρόκειται για τον εκχρηματισμό της αγροτικής οικονομίας, για ορισμένο τύπο αγροτικής πίστης, για τα εναύσματα της αγοράς, για την επίπτωση όλων αυτών στη σύνθεση των καλλιεργειών. Οι δυο ιστορίες δεν ταυτίζονται, συναντιούνται και καθεμιά θέτει σε κίνηση τους δικούς της μηχανισμούς, ενδογενείς μηχανισμούς, που καταλήγουν όχι σε νέες συνθέσεις αλλά σε προσαρμογές.
Ο χώρος από την πλευρά του παραπέμπει κι αυτός στο μεγάλο χρόνο, όχι απλά και μόνο γιατί στο χρόνο αυτό ανήκουν το οικιστικό του πλέγμα και η ανθρώπινή του σύσταση ή απλά και μόνο γιατί η αγροτική του φυσιογνωμία είναι η μακραίωνη σταθερά του: παραπέμπει στο μεγάλο χρόνο, γιατί ανήκει σε αυτόν η οικονομική λογική που διέπει την κατεξοχήν οικονομία του, αποτυπωμένη όπως είναι στο ανάστημα της γαιοκτησίας και στους τρόπους ιδιοποίησης του αγροτικού εισοδήματος, οικονομική λογική που ο Βαγγέλης Πρόντζας αποδεσμεύει κατά τη στιγμή της παρατήρησης μέσα από ένα πλήθος πηγών, οργανωμένων από τον ίδιο σε κοινωνούντα συστήματα. [...] (Από τον πρόλογο του Σπύρου Ι. Ασδραχά)

Περιεχόμενα

ΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ
EYΧΑΡΙΣΤΙΕΣ
ΕΙΣΑΓΩΓH
α) Ζητήματα της έρευνας
β) Οι πηγές
γ) Σχόλιο στη ρυθμιστική επέμβαση των τιμών
ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ Συντελεστές της αγροτικής παραγωγής και οικιστικό πλέγμα
Κεφάλαιο 1: Το έδαφος
1.1. Το φυσικό ανάγλυφο
1.2. Η ατελέσφορη προσπάθεια βελτιώσεων στο ανάγλυφο
1.3. Το δίκτυο επικοινωνιών
Postscriptum
Κεφάλαιο 2: Οι οικισμοί της υπαίθρου
2.1. Γενική θεώρηση του αντικειμένου
2.2. Οι οικιστικές συγκεντρώσεις και τα πληθυσμιακά μεγέθη τους
2.3. Οι μορφές γαιοκτησίας την περίοδο 1881-1912
2.4. Οι οικισμοί που συγκροτούν τη μεγάλη γαιοκτησία
2.5. Η διείσδυση της μικρής εκμετάλλευσης
Postscriptum
Κεφάλαιο 3: Δημογραφία και έγγειος διανομή
3.1. Το διαθέσιμο υλικό και η μέθοδος ανάλυσής του
3.2. Οι οικιστικές και δημογραφικές μεταβολές του αγροτικού τοπίου
3.3. Η έγγειος διανομή και η δημογραφία της
Postscriptum
Κεφάλαιο 4: Ιεραρχίες οικιστικών κέντρων και κυκλοφορία χρήματος
4.1. Στοιχεία από το κοινωνικό και οικονομικό τους πορτρέτο
4.2. Τριβές στην ομογενοποίηση των εγχρήματων ανταλλαγών
POSTSCRIPTUM ΠΡΩΤΟΥ ΜΕΡΟΥΣ
ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ Η μεγάλη γαιοκτησία της Θεσσαλίας. Τα τσιφλίκια
Κεφάλαιο 1: Έγγειος παραγωγή και έκταση των τσιφλικιών
1.1. Μερικές ενδείξεις για το αγροτικό προϊόν τις παραμονές της ενσωμάτωσης
1.2. Το αγροτικό ζήτημα και η έγγειος παραγωγή
1.3. Οι ποσοτικές μαρτυρίες της παραγωγής των τσιφλικιών
1.4. Η έκταση των τσιφλικιών και η κατανομή τους
Postscriptum
Κεφάλαιο 2: Η οργάνωση της παραγωγής
2.1. Το "ζεύγος" και η απόδοση του εδάφους
2.2. Η μορφολογία των εγκατεστημένων οικογενειών και η σχέση τους με την παραγωγή στο τσιφλίκι
2.3. Η οργάνωση της παραγωγής με δείκτες
2.4. Οι κανονισμοί οργάνωσης της παραγωγής
Postscriptum
Κεφάλαιο 3: Η τεχνολογία της παραγωγής
3.1. Η γεωργική παραγωγή
3.2. Η τεχνολογία του αρότρου
Postscriptum
Κεφάλαιο 4: Η διαφοροποίηση των αγρών
4.1. Η φυσιογνωμία του αγροτικού τοπίου
4.2. Οι διαστάσεις των καλλιεργειών
4.3. Η καπνοφυτεία: ένα υπόδειγμα για την επέκτασή της
4.4. Η κτηνοτροφία
Κεφάλαιο 5: Αξία της αγροτικής παραγωγής και του διανεμηθέντος προϊόντος (Προσέγγιση)
ΑΝΤΙ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΩΝ
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
Α' Τα κονιαροχώρια της Θεσσαλίας
Β' Αίτηση των κατοίκων της Αγόριανης προς την Π.Τ.Η.
Γ' Εκθέσεις της Ειδικής Επιτροπής για τη μελέτη του νομοσχεδίου "Περί την παραχώρησιν γης εις τους Θεσσαλούς γεωργούς"
Δ' Τύποι ενοικιαστηρίων και αγροληπτικών συμβολαίων του Χρ. Ζωγράφου (1889)
Ε' Όροι ενοικιαστηρίου εκκλησιαστικού κτήματος (1910)
ς' Στατιστικά στοιχεία (πίνακες)
Πίνακας Π-1: Οι μέσες επιφάνειες και οι αποδόσεις του σιταριού στις θεσσαλικές ιδιοκτησίες
Πίνακας Π-2: Οι τεχνολογικές σχέσεις στις θεσσαλικές ιδιοκτησίες
Πίνακας Π-3: Σχέσεις ιδιοκτησίας του άμεσου παραγωγού στα μέσα καλλιέργειας και επιβίωσης στις μεγαλογαιοκτησίες το 1896
Πίνακας Π-4: Οικιστική και "οικογενειακή" κάλυψη της μεγάλης γαιοκτησίας
Πίνακας Π-5: Διαχρονική εξέλιξη της καπνοκαλλιέργειας και της παραγωγής καπνού κατά διαμέρισμα (1894-1907)
ΠΗΓΕΣ-ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΙΝΑΚΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΩΝ
ΕΥΡΕΤΗΡΙΑ