ΤΟ ΗΘΙΚΟΠΟΛΙΤΙΚΟ ΘΕΜΕΛΙΟ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ

Παρουσίαση

Ο σχηματισμός έλλογης βούλησης συνιστά βασική ηθικοπολιτική δυνατότητα του ανθρώπου, την οποία η συνταγματική παράδοση επιχειρεί να αξιοποιήσει και να ενισχύσει, στο πεδίο των πολιτικών θεσμών. Στη μελέτη αυτή, η βούληση και ο λόγος εκλαμβάνονται περισσότερο ως "τόποι", οι οποίοι επιτρέπουν τη διαλεκτική ανάπτυξη του θέματος και λιγότερο ως έννοιες μείζονος προτάσεως αποδεικτικού συλλογισμού. Τη σπουδαιότητα της σχέσης μεταξύ βούλησης και λόγου στην ιστορία της φιλοσοφίας του δικαίου, αλλά και την αξία της τοπικής μεθόδου για τη νομική σκέψη, κατανόησα από το πρώτο έτος των μεταπτυχιακών μου σπουδών χάρη στη διδασκαλία του καθηγητή George C. Christie.
Ο καθηγητής Γιώργος Παπαδημητρίου μου προσέφερε πολύτιμες ευκαιρίες επιστημονικού διαλόγου και ανεκτίμητους προβληματισμούς στο σύγχρονο συνταγματικό δίκαιο, πάντα με αμέριστη και εγκάρδια συμπαράσταση. Ο καθηγητής Πασχάλης Κιτρομηλίδης, πέραν της πλούσιας ηθικής υποστήριξης, έθεσε στη διάθεσή μου αναγκαία, αλλά δυσεύρετη βιβλιογραφία. Ο αναπληρωτής καθηγητής Χαράλαμπος Χρυσανθάκης στάθηκε γενναιόδωρος και ακούραστος φίλος, όποτε αναζήτησα την επιστημονική του άποψη μέχρι το στάδιο της δημοσίευσης. Χωρίς τις νηφάλιες τοποθετήσεις του, η μελέτη θα αντιμετώπιζε πολύ μεγαλύτερα εμπόδια. [...] (Από τον πρόλογο της έκδοσης)

Περιεχόμενα

ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
1. Το συνταγματικό δίκαιο των πολιτικών δυνάμεων
2. Η ηθικοπολιτική ανάγνωση του Συντάγματος
3. Η ηθικοπολιτική ανάγνωση του Συντάγματος ως νομική θεωρία
Κεφάλαιο Πρώτο Ο ΑΥΤΟΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΣΩΠΟΥ
1. Ο αυτοκαθορισμός του προσώπου ως ενότητα βούλησης και λόγου
1.1. Η βούληση
1.2. Ο λόγος
1.3. Εξωτερικές προϋποθέσεις αυτοκαθορισμού
2. Η κριτική του Sandel στην πρωτοκαθεδρία της βούλησης. Γνωστικός αυτοκαθορισμός
3. Το ηθικοπολιτικό πρόβλημα του αυτοκαθορισμού
4. Αυτοκαθορισμός σύμφωνα με ηθικούς λόγους και αξίες
5. Η θεσμική διάσταση του αυτοκαθορισμού
6. Η θεσμική αξία του αυτοκαθορισμού: ανεκτικότητα
7. Πρόσωπο και πολιτική κοινότητα Κεφάλαιο Δεύτερο ΠΟΛΙΤΕΙΑΚΟΣ ΑΥΤΟΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ, ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΚΑΙ ΛΑΟΣ
1. Το κοινωνικό συμβόλαιο και η ηθικοπολιτική διαπλοκή της βούλησης και του λόγου
1.1. Το κλασικό φυσικό δίκαιο
1.2. Οι θεωρίες του κοινωνικού συμβολαίου
Hobbes
Locke
Rousseau
Kant-Rawls
2. Έλλογος πολιτειακός αυτοκαθορισμός και Σύνταγμα
3. Εφαρμογές του λόγου στο Σύνταγμα
3.1. Τυπικό Σύνταγμα και πολίτευμα
3.2. Αρχή της διάκρισης των λειτουργιών
3.3. Συνταγματικά δικαιώματα
3.4. Η αντιπροσώπευση
4. Το Σύνταγμα ως έκφραση της κυρίαρχης βούλησης
5. Ο λαός, η δημοκρατική κοινωνία
6. Ο πολιτειακός αυτοκαθορισμός των μελλοντικών γενεών και το αυστηρό Σύνταγμα
Κεφάλαιο Τρίτο Η ΑΞΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ
1. Η αξία του ανθρώπου ως αυτοκαθορισμός του προσώπου
2. Φορείς της αξίας του ανθρώπου: πρόσωπα και πολίτες
3. Αξία του ανθρώπου και έλλογη κρατική δράση
4. Ο αντιπατερναλιστικός χαρακτήρας της αξίας του ανθρώπου και το αδιαίρετο των δικαιωμάτων του αυτοκαθορισμού
5. Η αξία του ανθρώπου ως θεμέλιο των συνταγματικών ελευθεριών
Κεφάλαιο Τέταρτο Η ΣΥΝΤΑΓΜΑΉΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΑΥΤΟΚΑΘΟΡΙΣΜΟΥ
1. Η νομικοπολιτική αποσύνδεση της ιδιωτικής βούλησης από τον λόγο
2. Η θεμελίωση της ελευθερίας της έκφρασης στον αυτοκαθορισμό του προσώπου
3. Ελευθερία της έκφρασης και εξουσιαστική σχέση
4. Η κριτική λειτουργία της ελευθερίας της έκφρασης και οι κοινωνικές προϋποθέσεις του αυτοκαθορισμού
5. Η ηθικοπολιτική ανασύνδεση της βούλησης με τον λόγο: διαβουλευτική δημοκρατία
6. Συλλογικός αυτοκαθορισμός: και πάλι για το συνταγματικό δίκαιο των πολιτικών δυνάμεων
7. Γνωστική διάσταση του αυτοκαθορισμού: ειδικές ρυθμίσεις του νόμου με βάση τις θρησκευτικές πεποιθήσεις;
8. Η δικαιοπολιτική επικράτηση του λόγου: έλεγχος συνταγματικότητας των νόμων
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΞΕΝΟΓΛΩΣΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ