ΑΡΧΕΙΟ

ΣΥΜΠΟΣΙΑΚΑ
Όπως μαρτυρούν όσοι τον γνώρισαν, ο Κώστας Βάρναλης αγαπούσε πολύ το καφενείο, που το έβλεπε σαν το αντίστοιχο της αγοράς των αρχαίων Αθηναίων, αλλά και την ταβέρνα, σαν χώρο συλλογικής ευωχίας. Τα χρονογραφήματα του τόμου αυτού τοποθετούνται ακριβώς σε αυτούς τους δύο πόλους: την ταβέρνα και το καφενείο, και βέβαια τα συμπαρομαρτούντα: τον καφέ και το τσιγάρο, το πιοτό και το φαγητό, τα συμπόσια και τις παρέες των φίλων. Ο Νίκος Σαραντάκος, επιμελητής και σχολιαστής των Χρονογραφημάτων και των λοιπών άρθρων του Κ. Βάρναλη που αποθησαυρίζο...
Διαβάστε περισσότερα...

Η μάνα και το ψηφιδωτό
Υπάρχουν στιγμές της Αρχαιολογίας, οι οποίες, όση χαρά φέρνουν στον αρχαιολόγο, άλλη τόση θλίψη μπορούν να προκαλέσουν στον απλό πολίτη. Οι εμπειρίες αυτές δεν διδάσκονται στα πανεπιστήμια, όπως πολύ σωστά σχολιάζει ο Παύλος Π. Αντωνάτος, αφηγούμενος την αλησμόνητη πρώτη του ανασκαφική εμπειρία, στη Σάμο του 1997. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΡΙΣΙ
Το 1926 ο Βάρναλης επισκέφτηκε τη Γαλλία ως ανταποκριτής μιας εφημερίδας που δεν υπάρχει πια (Πρόοδος των Αθηνών). Σε μια στήλη που ονομαζόταν "Γράμματα από το Παρίσι" ή "Παρισινά Γράμματα", κατέγραψε τις εντυπώσεις του, όχι μόνο από το Παρίσι, αλλά και από διάφορα άλλα μέρη της χώρας. Είναι οι πρώτες ανταποκρίσεις που έγραψε από κει - άρθρα ευχάριστα, ανάλαφρα, ενδιαφέροντα για όλους, γραμμένα με κέφι και σοβαρότητα, με την ευγενική ειρωνεία και το χιούμορ που χαρακτηρίζει τον ποιητή. Με την έκδοση αυτή, τα "Γράμματα" δημοσιεύονται για πρ...
Διαβάστε περισσότερα...

Φιλολογικά
Τα Φιλολογικά, ο έβδομος τόμος με χρονογραφήματα του Κώστα Βάρναλη από τις εκδόσεις Αρχείο, περιέχει 400 χρονογραφήματα που δημοσιεύτηκαν σε τέσσερις εφημερίδες της Αθήνας από το 1939 έως το 1958. Η μεγαλύτερη θεματική κατηγορία αφορά χρονογραφήματα για τη λογοτεχνία και την πνευματική κίνηση. Μια άλλη κατηγορία είναι η αισθητική, και μια τρίτη η γλώσσα, με ιδιαίτερη έμφαση στους αγώνες για την καθιέρωση της δημοτικής. Υπάρχουν επίσης κείμενα για την εκπαίδευση, για την οποία ο Βάρναλης, ως πρώην εκπαιδευτικός, είχε ιδιαίτερη ευαισθησία, ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΧΑΝΙΑ-ΡΕΘΥΜΝΟ
Γιάννης Τζεδάκις και Κρήτη: ένα μεγάλο κεφάλαιο της ιστορίας των Χανίων και του Ρεθύμνου, όχι μόνο για τις αρχαιολογικές ανασκαφές του στην περιοχή ή την οργάνωση της νέας έκθεσης αρχαιοτήτων στο Μουσείου Χανίων, αλλά και για την σημαντικότατη συμβολή του στην κήρυξη των δυο αυτών πόλεων ως Ιστορικών Διατηρητέων Μνημείων. Στο κείμενο αυτό, αφηγείται την πρώτη δεκαετία της σταδιοδρομίας του. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ ΣΛΗΜΑΝ
Ο Αγαμέμνων, γιος του Ερρίκου και της Σοφίας Σλήμαν, έζησε μια έντονη ζωή μεταξύ Αθήνας, Παρισίων και Νέας Υόρκης, απασχολώντας συχνά την κοινωνία της Ελλάδας και την διεθνή, κυρίως με τον πρώτο γάμο του αλλά και με την ανάμειξή του στα πολιτικά πράγματα. Πολύ λίγα στοιχεία υπάρχουν για να υποστηρίξουν μια βιογραφία του. Η Ελένη Μπόμπου-Πρωτοπαπά, ασχολήθηκε ξανά στο παρελθόν με την διάσημη οικογένεια (Σοφία Εγκαστρωμένου-Σλήμαν, Γράμματα στον Ερρίκο, Καστανιώτης 2005) και αυτή τη φορά, αντλώντας πάλι όλο το υλικό της από το Αρχείο Σλήμαν ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΕΓΕΑ (ΤΕΓΕΑΤΙΚΗ), ΜΑΝΤΙΝΕΙΑ (ΜΑΝΤΙΝΙΚΗ), ΠΑΛΛΑΝΤΙΟΝ (ΠΑΛΛΑΝΤΙΚΟΝ ΠΕΔΙΟΝ)
Τόπος υμνημένος από τους ποιητές και κατακτημένος από όλους τους εισβολείς, η Αρκαδία υποδέχεται τώρα μόνο ειρηνικούς επισκέπτες ή περιηγητές, που έχουν την περιέργεια να μάθουν τι μαρτυρούν τα υπολείμματα τριών από τις αρχαίες πόλεις της. Οι Αρκάδες καλλιεργούσαν τα ενίοτε δυσπρόσιτα χωράφια τους και διαμόρφωναν τις συνθήκες της ζωής τους εν μέσω ατελείωτων πολιτικών αγώνων και πολέμων. Στο συναρπαστικό φυσικό περιβάλλον τους, ίδρυσαν τις πόλεις-κράτη Μαντινεία, Τεγέα και Παλλάντιον, δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για θαυμαστά έργα τέχνης...
Διαβάστε περισσότερα...

ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗ
Ο αρχαιολόγος Γιάννης Μηλιάδης και η φιλόσοφος Έλλη Λαμπρίδη έζησαν μια έντονη, μακρόβια, αλλά άκαρπη αισθηματική περιπέτεια, η οποία μαρτυρείται στις επιστολές τους. Πρόκειται για μια εξαιρετική αισθηματική αλληλογραφία, με έντονο ποιητικό ύφος, που αφορά έναν μάλλον μονόπλευρο έρωτα. Οι επιστολές, εντελώς άγνωστες μέχρι σήμερα, φωτίζουν την προσωπικότητα του μεγάλου αρχαιολόγου. Ο Γιάννης Μηλιάδης, ιδιαίτερα ευαίσθητος παρατηρητής και καταγραφέας, έγραψε τα περισσότερα γράμματα του παρόντος βιβλίου. Μαζί του ταξιδεύουμε στην Ελλάδα των α...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΟΥ
Το 1967, ο Ευάγγελος Δούσης, γιος του ιερέα Κωνσταντίνου Δούση, δάσκαλος, εξέχον και αγαπητό πρόσωπο του Αμαρουσίου, κατέγραψε σε ένα σχολικό τετράδιο τις αναμνήσεις του. Πρόκειται για εν μέρει άγνωστο ντοκουμέντο της ιστορίας του Μαρουσιού, κοινότητας που, από ένα μικρό χωριό στα όρια του Δήμου Αθηναίων κατά τον 19ο αιώνα, κατάφερε με τους αγώνες των Μαρουσιωτών να γίνει το 1925 ανεξάρτητη. Τα απομνημονεύματα του δασκάλου Δούση είναι επίσης κομμάτι της σύγχρονης ιστορίας της Ελλάδας, από το 1905 έως το 1954. Μέσα από την αφήγησή του αναβι...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΙ ΕΙΔΑ ΕΙΣ ΤΗΝ ΡΩΣΣΙΑΝ ΤΩΝ ΣΟΒΙΕΤ
Ένα ενθουσιώδες πορτρέτο της κομμουνιστικής Ρωσίας του 1934, ενδιαφέρον και για τους γνώστες, αλλά και για όσους, σήμερα ακόμα, δεν γνωρίζουν την πρακτική εφαρμογή του κομμουνισμού στην κοινωνία. Οι εντυπώσεις που κατέγραψε ο Κώστας Βάρναλης στην εφημερίδα "Ελεύθερος Άνθρωπος", μεταφέρουν συνοπτικά όλη την πορεία του κομμουνιστικού οράματος της εποχής. Γραμμένες πριν από τις μεγάλες εκκαθαρίσεις του Στάλιν, από έναν λογοτέχνη που τον χαρακτήριζε η χαρά για τη ζωή, αναδίνουν απόλυτα τον κομμουνιστικό οπτιμισμό. Παιδεία, εκκλησία, έρωτας, πο...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΙΚΕΛΙΑ
Αρχαιοελληνικές επιγραφές και νόμοι, ορθογραφικά λάθη, ο Λουκάνικος, η Άρτεμις Αγροτέρα, ο Παγκράτης, η Σικελία, ο Μέγας Αλέξανδρος, γουρουνάκια, σκύλοι, αρκούδες, ο Φαίδρος, ένας καταρράκτης της Ελβετίας κι άλλα κι άλλα, συμπαρατάσσονται στα άρθρα της αρχαιολόγου Δέσποινας Παπακωνσταντίνου - Διαμαντούρου για να ξορκίσουν την επαναληπτικότητα της ανθρώπινης επίγειας πορείας, καθώς και της ελληνικής και της αθηναϊκής, αποτυπώνοντας την διαφορετική αυτή Μνήμη της συγγραφέως. Στα άρθρα που παρουσιάζονται εδώ, η "Ντέπη" είχε, μακριά από τις α...
Διαβάστε περισσότερα...

ΙΣΤΟΡΙΚΑ
Τα Ιστορικά, ο έκτος τόμος με χρονογραφήματα του Βάρναλη που εκδίδεται από τις Εκδόσεις Αρχείο, περιέχουν 153 χρονογραφήματα που δημοσιεύτηκαν σε τέσσερις εφημερίδες της Αθήνας, από το 1939 έως το 1958. Πρόκειται για 43 προπολεμικά χρονογραφήματα, 4 πολεμικά ή κατοχικά και 96 της μεταπολεμικής περιόδου 1950-58. Στα κείμενα αυτά πραγματοποιούνται ευθείες συγκρίσεις και αντιδιαστολές με την τρέχουσα πολιτική κατάσταση στη μεταπολεμική Ελλάδα. Πολλά από τα χρονογραφήματα είναι εμμέσως ή και ευθέως πολιτικά, καθότι ο Βάρναλης χρησιμοποιεί τα ι...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΟΛΕΜΙΚΑ
Η κήρυξη του πολέμου στις 28 Οκτωβρίου 1940 βρήκε τον Κώστα Βάρναλη να γράφει χρονογράφημα στην Πρωία. Παρόλο που η πολεμική προσπάθεια δινόταν από ένα καθεστώς που είχε κυνηγήσει τους αριστερούς και του είχε απαγορεύσει να δημοσιεύει με το όνομά του, ο Βάρναλης στρατεύθηκε στον αγώνα με την πένα, εμψυχώνοντας τους αναγνώστες του και ανατέμνοντας με σοφία αλλά και ειρωνεία τον ιταλικό φασισμό και την προσωπικότητα του Μουσολίνι. Μετά τη γερμανική επίθεση, η ευφορία εξατμίζεται αλλά και πάλι ο ποιητής προσπαθεί να διατηρήσει ψηλά το φρόνημα...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΛΛΗΛΟΓΡΑΦΙΑ 1939-1944
Τον θάνατο ακολουθεί η σιωπή. Αντηχούν μόνο, ξανά και ξανά, τα λόγια που ειπώθηκαν πριν. Κι αν αυτά βρίσκονται για δεκαετίες κλεισμένα μέσα σε ένα συρτάρι, ο ψίθυρός τους ίσως επιμείνει, μέχρι να βγουν και να ακουστούν και πάλι. Μετά από εβδομήντα χρόνια, οι Εκδόσεις Αρχείο παρουσιάζουν την αλληλογραφία της ξενιτεμένης Έλλης Λαμπρίδη με την κόρη της Νίκη, που έμεινε πίσω στην Ελλάδα στις μαύρες μέρες της Κατοχής και των Δεκεμβριανών, με αποτέλεσμα να χάσει τόσο άδικα τη ζωή της. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΖΩΗ ΣΤΗΝ ΚΕΡΚΥΡΑ, 1961-1962
Στη σειρά αυτή φιλοδοξούμε να συγκεντρώσουμε αναμνήσεις των αρχαιολόγων που εργάστηκαν στον ελληνικό χώρο, οι οποίες σχετίζονται με τα πρώτα χρόνια της επαφής τους με την Αρχαιολογία. Πρόκειται για μια άποψη της Αρχαιολογίας την οποία μάλλον αγνοεί το ευρύτερο κοινό και την οποία θεωρούμε ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα. Κείμενα ανάλαφρα, μη αμιγώς αρχαιολογικά, με προσωπικό ύφος, με ντοκουμέντα από το παρελθόν, φωτογραφίες από τόπους, πρόσωπα και πράγματα που αλλιώς θα παρέμεναν άγνωστα. Πρόκειται για την "Αρχαιολογία της Αρχαιολογίας". Στο δεύτερ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΠΑΓΙΑΤΗΔΕΣ ΚΑΙ ΧΑΜΟΥΤΖΗΔΕΣ
"Ζάντα έγινα πάλι χτες, και μετά χτύπησα κι έναν ντουζλαμά για να στανιάρω, ζίνγκα στο κόκκινο και στο μπούκοβο, κουρσούμι μ' έκατσε... Άσε... μεγάλη τόνγκα έφαγα..." Αν δεν είστε από τη Θεσσαλονίκη κι έχετε απορία για το τι σημαίνει αυτή η φράση ή αν απλώς δεν ξέρετε κάποιες λέξεις, το βιβλίο αυτό το χρειάζεστε.. Κι αν είστε από πάνω και αναρωτιέστε από πού βγαίνουν λέξεις όπως "ντουζλαμάς" και "μπούκοβο" που είναι αρκετά συνηθισμένες στη Θεσσαλονίκη αλλά και τι σημαίνουν λέξεις που σιγά σιγά χάνονται όπως "τόνγκα" και "κουρσούμι", τότε κ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΑ
Το καθημερινό αστυνομικό δελτίο καταχωρεί εφήμερα περιστατικά, αλλά ο αναγνώστης σπάνια τους ρίχνει δεύτερη ματιά. Ο ποιητής Κώστας Βάρναλης, τα χρόνια που έγραφε καθημερινό χρονογράφημα για τις εφημερίδες Πρωία, Προοδευτικός Φιλελεύθερος, Προοδευτική Αλλαγή και Αυγή (1939-1957) αφιέρωσε αρκετά κείμενά του σε μικροειδήσεις του αστυνομικού δελτίου. Ο Νίκος Σαραντάκος, επιμελητής και σχολιαστής των ( Χρονογραφημάτων και των λοιπών άρθρων του Κ. Βάρναλη που αποθησαυρίζονται από το 2013 στις Εκδόσεις Αρχείο, επέλεξε για την παρούσα έκδοση 265 ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΑ ΔΕΚΕΜΒΡΙΑΝΑ
Τα Δεκεμβριανά που, κατά τον συγγραφέα, καθόρισαν την ιστορία της νεότερης Ελλάδας, διαχωρίζοντας το μέλλον της από αυτό των Βαλκανίων, άφησαν πίσω τους πολύ πόνο και μεγάλα ερωτηματικά. Ο συγγραφέας περιγράφει συνοπτικά και όσο πιο αντικειμενικά μπορεί αυτή την εποχή. Δεν είναι ιστορικός, αλλά δίνει μια ζωηρή αφήγηση, εμπλουτισμένη με υποσημειώσεις και με έναν πίνακα -για όσους νεότερους δεν ξέρουν τις λεπτομέρειες. Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου υπάρχει αρχειακό υλικό ιδιαίτερης σημασίας: πρόκειται για μια ανέκδοτη μαρτυρία της εποχής και...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΔΟΙΡΑΝΗΣ
Ο Μιλτιάδης Π. Αργυρόπουλος, τηλεφωνητής στη Μάχη της Δοϊράνης (1913), αμέσως μετά το αίσιο, υπέρ των ελληνικών δυνάμεων, τέλος της μάχης, συνέγραψε ένα συναρπαστικό και λεπτομερέστατο Χρονικό, εμπλουτίζοντάς το με συγκινητικά περιστατικά από το μέτωπο. Το κείμενο συνοδεύεται από τα επίσημα τηλεγραφήματα, καθώς και από έναν πρωτότυπο χάρτη των Εκδόσεων Αρχείο, επί του οποίου αποτυπώνονται όλες οι κινήσεις των ελληνικών και των βουλγαρικών δυνάμεων. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΤΤΙΚΑ
Η Αθήνα του 2016 γεννά συναισθήματα μίσους και αγάπης στους κατοίκους της. Είναι πόλη με τόσο τεράστιο ιστορικό βάρος, όσο και σημαντικά προβλήματα - πολλά από τα οποία παραμένουν μάλλον αναλλοίωτα από δεκαετία σε δεκαετία. Το γνωρίζαμε αυτό, από αφηγήσεις λογοτεχνών όπως ο Μητσάκης, ο Ροΐδης και άλλοι. Όταν όμως διαβάζουμε συγκεντρωμένα 400 χρονογραφήματα για την Αθήνα και την Αττική, γραμμένα μεταξύ 1939 και 1958 από τον απολαυστικά καυστικό Κώστα Βάρναλη, βιώνουμε το σήμερα λες και ήταν χθες. Παρόλες τις πικρές διαπιστώσεις, αυτή η επι...
Διαβάστε περισσότερα...