ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΩΝ ΦΙΛΩΝ

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΩΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
Αυτές οι, σημειώσεις είναι οι άτακτοι στοχασμοί ενός σχετικά νέου, αρκετά μπερδεμένου, δυτικού ανθρώπου γύρω από ορισμένα μεταφυσικά ζητήματα, με κυριότερα την ύπαρξη του Θεού και τη θρησκευτική πίστη. Ενός ανθρώπου, του οποίου η αγωνία πολύ πιθανό να είναι περιττή κι έτσι, όσα γι' αυτόν αποτελούν σχεδόν αποκλειστική μέριμνα, για κάποιον παραδίπλα που ξέρει ή κατάλαβε να συνιστούν ευκαταφρόνητη και αξιολύπητη ματαιοπονία. Θα ήταν, συνεπώς, ανειλικρινές εκ μέρος του γράφοντος να μην ομολογήσει και απεριφράστως ότι η σύνταξη των κειμένων συν...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΥΘΟΣ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΣ ΤΗΣ ΑΣΤΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ
Εις την σειράν τριών ιστορικών κοινωνικών συστημάτων και πολιτικών καθεστώτων καταλαμβάνει σημαίνουσα θέσιν η επαναστατική, η κυριαρχική, η δραματική και η προβληματική φυσιογνωμία του αστού: Επαναστατική υπό την φεουδαρχίαν κυριαρχική εις την αστικήν κοινωνίαν δραματική εις την συνδικαλιστικήν κοινωνίαν. Και τέλος προβληματική ως προς το υπόλοιπον του βίου του. Εις την φεουδαρχικήν κοινωνίαν ο αστός συνεσώρευσε τας αρετάς του. Εις την επαναστατικήν του περίοδον τας επωφελήθη. Εις την αστικήν κοινωνίαν τας ελησμόνησε. Και εις την συνδικα...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ ΣΤΟ ΚΑΙΡΟ ΜΑΣ (ΔΟΚΙΜΙΑ)
Πολύ μεγάλες ζυμώσεις, που θα τις λέγαμε χτες ακόμα απίστευτες, πραγματώνονται, τα τελευταία χρόνια, στους κόλπους των χριστιανικών Εκκλησιών. Παντού γίνονται εκδηλώσεις, συναντήσεις και συσκέψεις με σκοπό να προετοιμάσουν πλατύτερες ενότητες αναμεταξύ τους. Ο οικουμενισμός, από την περιοχή της θεωρίας, αρχίζει να περνά στην πράξη. Προαιώνιες δυσπιστίες, προκαταλήψεις και εχθρότητες, βαθιά ριζωμένες στην ψυχή των λαών, υποχωρούν για πρώτη φορά και αφήνουν να εξωτερικευθούν διαθέσεις για την προσέγγιση, την κατανόηση, τη συμφιλίωση των χωρι...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗ ΜΑΖΑ
(...) «Ο αγών περί την "ορθοδοξίαν" ενός δόγματος, μεταξύ των "ορθοδόξων" θεωρητικών, αποτελεί πάντοτε τυπικόν φαινόμενο αποσυνθέσεως, επαναλαμβανόμενον αείποτε εις την ιστορία του πνεύματος, οσάκις μια θεωρία κλονισθή. Ο ενιαίος μαρξισμός διηρέθη εις δύο κατευθύνσεις: την "ορθόδοξον" και την επαναστατικήν, εξ εκατέρας των οποίων εκάτερα τα μαρξιστικά δόγματα -δηλαδή ο μαρξισμός εν συνόλω- ετέθησαν υπό διαλυτικήν κριτικήν. (...) Υπό τας συνθήκας ταύτας ο μυστικισμός και τα άλογα στοιχεία του ανθρώπου, εκβληθέντα διά του ρασιοναλισμού (...)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΜΑΣ
Οι στοχαζόμενοι άνθρωποι, του σύγχρονου κόσμου ψάχνουν με πάθος κι αγωνία να βρούνε τα κύρια, βαθύτερα χαρακτηριστικά της περιπλοκής που κρύβεται πίσω από τη λαμπρή πρόσοψη της τεχνοκρατούμενης εποχής μας. Ο μέσος άνθρωπος, μόλο που κι αυτός πληρώνει την κρίση, θαμπώνεται από την πρόσοψη. Σχεδόν αυτή του αρκεί. Δεν είναι λόγος και για να τον αφήσει κανένας στη λικνιστική του πλάνη. Όπως γράφει στο τελευταίο, σημαντικό βιβλίο του ο Γάλλος καθηγητής της φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου της Ντιζόν κ. Jean Brun (μερικά ξένα ονόματα κακοπαθαίνουν τ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΘΕΟΤΟΚΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ
Η προσωπικότητα του Κωνσταντίνου Θεοτόκη συνδέεται με μια πολυδύναμη ιστορική στιγμή, όταν στην εθνική συνείδηση έπεφτε γόνιμος σπόρος το κοινωνικό ιδεώδες σαν ηθική αξία αναμορφωτική, ενώ το έργο του, κινημένο από το ιδεώδες τούτο, ξεκόβοντας βίαια από την καθιερωμένη ως την ώρα του παράδοση στην ελληνική πεζογραφία, σημαδεύει την αποφασιστικώτερη καμπή στο νεοελληνικό μυθιστόρημα. Από τον Κωνσταντίνο Θεοτόκη αρχίζει - και με πόσην ένταση και με πόσο πάθος ψυχής! - το "κοινωνιστικό" μυθιστόρημα στην Ελλάδα. Η διαπίστωση δεν είναι νέα, μα ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΡΗΜΗΝ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
«Τα κείμενα που δημοσιεύω εδώ, πρωτοτυπωμένα στην εφημερίδα "Ελευθερία" τους πρώτους μήνες του 1967, θα μπορούσε να τα χαρακτηρίσει κανείς προορατικά. Εξαιρώ το πρώτο που το έγραψα σε ανύποπτο χρόνο. Εκφράζει κι εκείνο την ίδια οργή και την ίδια ανησυχία, που με γέμισε αργότερα, και κατά τούτο κατέχει το δικαίωμα να συνδεθεί μαζί τους και να πάρει τη θέση ενός προοιμίου σε μιαν ασυντέλεστη ακόμη σειρά στοχασμών. (...) Δεν αναγνωρίζω στον καταναγκασμό και στο δικαίωμα του ανθρώπου να επιβάλλει τον πόνο στον άλλον άνθρωπο καμία σκοπιμότητα ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΟ ΤΡΙΠΤΥΧΟ
[...] Πρέπει επίσης να προσθέσω ότι το κείμενο που ακολουθεί δεν εξαντλεί, φυσικά, το θέμα της εξωτερικής πολιτικής, στην ιστορική του εξέλιξη και στην μελλοντική του διαμόρφωση. Θέμα ευρύτατο που θα μπορούσε να αναπτυχθεί σε πολύτομο έργο. Διαγράφει όμως τα σύνορα και την ουσία της εξωτερικής πολιτικής και επισημαίνει ορισμένα σημεία που αναφέρονται στη σημερινή πραγματικότητα και που ενδιαφέρουν ειδικότερα την Ελλάδα. Θα μπορούσε να αποτελέσει την αφετηρία ή και απλώς την αφορμή μιας περισσότερο διεξοδικής θεωρητικής αναπτύξεως. Ας πούμε...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΣΙΓΓΑΝΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙΣΤΑΡΙ
Δεν έχω τη φιλοδοξία να προσθέσω εδώ ένα δοκίμιο για την ποίηση του Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα - ανάμεσα σε τόσα κείμενα, υπεύθυνα κι ανεύθυνα, που είδαν το φως στον τόπο μας για τον μεγάλο Ισπανό ποιητή. Οφείλω όμως να επισημάνω το ήθος της ποίησής του, όπως γαλβανίστηκε στο "Τσιγγάνικο τραγουδιστάρι". Το ήθος αυτό, όπως κι ολάκερης της λορκιανής δημιουργίας, είναι ήθος μεσογειακό, του ανοιχτού ουρανού, του γεμάτου δριμεία δύναμη ήλιου, του καρπερού περιβολιού, του γυμνού τοπίου, όπου η αίσθηση κι η χαρά του νερού δραματοποιούνται, της ομορφι...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΑΡΕΛΛΗ: ΤΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ (ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Τ΄είν' αυτά, τα μαύρα περιστέρια που στα χέρια κρατάς, Κασσάνδρα; Ποια θυσία τοιμάζεις περίεργη, ανήκουστη; Θα γίνουν κοράκια τα πένθιμα τούτα πουλιά και θα σου ξεσχίσουν σε λίγο τα σωθικά σου, τα βλέμματα. Διώξ' τα να φύγουν απ' την αγκαλιά σου, διώξ' τα να φύγουν μακρυά. Τίποτα καλό, χαρούμενο δεν προμηνούν στην ανήσυχη τόσο ψυχή μας. Σπρώξ' τα από πάνω σου, κόρη του βασιληά, να μη σκαλώνουν απάνω σου, τ΄άγρια μαύρα πουλιά. [...] [Από την έκδοση]...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΝΗΣΥΧΑ ΧΡΟΝΙΑ
Οι καιροί δημιουργούν την ανάγκη των απολογισμών. Τώρα δα, που η εκδοτική κίνηση έχει καταλαγιάσει, που τα τυπώματα δεν έρχονται κοπαδιαστά και που τα ολοένα καινούργια βιβλία δεν αποσκεπάζουν με τον πάταγό τους όσα μονοστιγμίς θα πάλιωναν άλλοτε, στο σημάδι τούτο που στεκόμαστε και που με κάπως αθόλωτο μάτι μπορούμε να κοιτάξουμε ό,τι ανάμεσα σε φουρτούνες και ταραχές συγκομίσαμε, το νηφάλιο εξέτασμα της μεσοπολεμικής μας παραγωγής του πεζού λόγου μετουσιώνεται σε χρέος από τα χρησιμότερα. Κοινός τόπος είναι -κ' έχει τόσες φορές ειπωθεί- ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΑ ΤΗΣ ΜΟΝΑΞΙΑΣ
Έσβησα και ξανάσβησα την αρχή, πριν αποφασίσω να μπω οριστικά στα χειρόγραφα τούτα - άσπρο σωρό χαρτιού μπροστά μου, που μπορεί, με τον καιρό, να καταντήσει ξανάσασμα ή εφιάλτης. Η πρώτη μου σκέψη στάθηκε στον τύπο του "ημερολόγιου". Μα θυμήθηκα τα κατάστιχα της χαμοζωής και τα λευκώματα των ρομαντικών κοριτσιών. Η "επιστολογραφία" θα δυνόταν πιο πολλά στην περίσταση. Γράμματα στον εαυτό μου, γράμματα σ' ένα φανταστικό πρόσωπο, γράμματα στο άπειρο - καλούπια φθαρμένα και συντριμμένα, φοβερή παράταξη από άδεια σχήματα. Αυτοβιογραφία; Τέτοιε...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΧΑΡΑ
Ο Ζωρζ Μπερνανός (1888-1948) αποτελεί ανεπανάληπτη μαρτυρία τόσο για τα Γαλλικά όσο και για τα παγκόσμια γράμματα. Διεισδυτική και καταιγιστική φυσιογνωμία, διέπρεψε και συγκλόνισε σα μυθιστοριογράφος και σαν πολιτικός αρθρογράφος, αφήνοντας κατάπληκτους όσους τον διάβαζαν. Ανήσυχος και τέκνο των στεναγμών, ήξερε να διαλέγεται άριστα με τα σύγχρονά του ρεύματα, αντιτάσσοντας σθεναρά και ανυποχώρητα τη ρωμαλέα και συγκλονίζουσα δύναμη της Καθολικής παράδοσης, μιας παράδοσης η οποία τρέφεται από τα μεγάλα μαθήματα των μυστικών και των αγίων....
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΕ ΚΑΜΠΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
"Όσοι από εμάς παρακολουθήσαμε, μόλις τέλειωσε ό Μεγάλος Πόλεμος, τον ευρωπαϊκό στοχασμό στα νέα τότε φανερώματα του, θαρρώ πώς απομένουμε με τη σφραγίδα του εντυπωμένη στο λογισμό μας, στη συνείδηση πού έχουμε του κόσμου. Όμως ή πρόταση τούτη βλέπω αμέσως πώς χρειάζεται αποσαφήνιση. Πρέπει να διατυπωθεί έτσι: Εμείς όσοι, όχι από συμβατική ή επαγγελματική περιέργεια, όχι από φιλοδοξία για ενημέρωση, αλλά από εσωτερική καί ιστορική ανάγκη, παρακολουθήσαμε. . . Στήν επανασύνδεσή μας με την ευρωπαϊκή σκέψη, ύστερα από το τρομερό χάσμα πού άνο...
Διαβάστε περισσότερα...

ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ
Συγκεντρώνω σε αυτόν τον τόμο όλα σχεδόν τα ως τα σήμερα δημοσιευμένα φιλοσοφικά μου κείμενα, που ανήκουν στο χώρο της "αισθητικής", όπως ύστερα από τον Baumgarten συνηθίζαμε να ονομάζωμε τη φιλοσοφία του "καλού". Τόσο στο χώρο της θεωρίας της γνώσης και της μεθοδολογίας των επιστημών, όσο και στο χώρο της πρακτικής φιλοσοφίας, δηλαδή της ηθικής και της πολιτικής, έχω παρουσιάσει, λίγο ή πολύ, περισσότερο συγκροτημένα κείμενα. Η επίδραση σε όλα αυτά του Πλάτωνα, του Καντ και ορισμένων νεοκαντιανών δασκάλων μου, που δεν υπήρξανε και οι πιο ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΦΟΝΤΑΜΑΡΑ
Τα περίεργα γεγονότα που διηγούμαι έγιναν το καλοκαίρι του περασμένου χρόνου στη Φονταμάρα. Τούτο τ' όνομα το 'δωσαν σ' έναν παληό και σκοτεινό, τόπο από φτωχούς χωριάτες που βρίσκονται στη Μάρσικα, στα βορινά της αποξηραμένης λίμνης του Φουτσίνο, στο εσωτερικό μιας κοιλάδας μισόπλευρα στους λόφους και στο βουνό. Πιο αργά έμαθα πως το ίδιο όνομα με μικρές παραλλαγές, ανάλογα με τις περιστάσεις, το είχαν και άλλοι κατοικημένοι τόποι της μεσημβρινής Ιταλίας και, το πιο σοβαρό, ξεκαθάρισα, ότι τα ίδια περίεργα συμβάντα, που με ακρίβεια είναι ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΙ ΑΓΡΑΥΛΟΥΝΤΕΣ

Μετασχηματισμοί Ε'
ΤΟ ΣΥΝΕΡΓΟ Όποτε ζητώ παρηγοριά στον ουρανό Ένα σύννεφο με κοιτάζει και κλαίει Γιατί ποτέ τη βροχή δεν του στερώ Ακόμα κι όταν οι λέξεις μου διψάνε. [Από την έκδοση]...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΑΤΑΧΝΙΑ
Ο κάπως ατημέλητος άνθρωπος με το λεπτό, μικρό πρόσωπο, με τα στοχαστικά κι' ανήσυχα μάτια που πολλοί είπαν ότι τον έκαναν να μοιάζει με κουκουβάγια, ο ιδιορρυθμότερος εκπρόσωπος του Ισπανικού πάθους και της "τραγικής αίσθησης της ζωής", ο ξεροκέφαλος κι' ανένδοτος Βάσκος, Μιγέλ ντε Ουναμούνο, γεννήθηκε στο Μπιλμπάο το 1864. Από τις πιο ταραγμένες είναι κι' αυτή η περίοδος της Ισπανικής Ιστορίας όπου ο μακροχρόνιος αγώνας των Καρλιστών για τη διαδοχή του Θρόνου βρίσκεται στις τελευταίες φάσεις του, όπου οι εμφύλιοι πόλεμοι εντείνονται με τ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΡΕΒΕΛΑΚΗΣ: ΤΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ, 1933-1945
Πάνε σαράντα ένα χρόνια αφότου τύπωσα σε βιβλίο τους πρώτους μου στίχους (Στρατιώτες, 1928). Στο διάστημα αυτό έγραψα αρκετά ποιήματα, που άλλα τα δημοσίευσα κι αλλά τ' αφήκα να περιμένουν. Αναπολώντας σήμερα τις περιστάσεις της ποιητικής μου παραγωγής, διαπιστώνω πως αυτή χαρακτηρίζεται από μακριές περιόδους σιωπής που διακόπτονται από εκρήξεις δημιουργίας. Τα μεσοδιαστήματα, βέβαια, τα γεμίζει ακατάπαυτη δημιουργία σε άλλα λογοτεχνικά είδη. Αν αυτή έλειπε, ο καθαυτό ποιητικός οίστρος μπορεί να ήταν αδιάπτωτος. Το φαινόμενο που περιγράφω ...
Διαβάστε περισσότερα...