ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ Κ ΜΕΤΑΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΣΠ

ΟΙ ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΤΩΝ ΒΕΝΕΤΩΝ ΠΡΟΒΛΕΠΤΩΝ ΤΗΣ ΖΑΚΥΝΘΟΥ (16ος - 18ος ΑΙΩΝΑΣ)
Η έκδοση των αναφορών των Βενετών προβλεπτών της Ζακύνθου μπορεί ν' αποτελέσει την αφορμή για τη διατύπωση μιας σειράς προβληματισμών γύρω από την προσωπογραφία και το αξίωμα του συντάκτη τους, βασικού πόλου στη διαδικασία διαμόρφωσης της τοπικής πραγματικότητας. Η φύση ενός εισαγωγικού κειμένου, αλλά και η έλλειψη ειδικών μελετών, επιβάλλει τον περιορισμό μας στην επισήμανση μόνο κεντρικών προβλημάτων και αξόνων έρευνας. 'Ετσι, στις σελίδες που ακολουθούν επιχειρήται η διερεύνηση του προβλήματος σε δύο θεματικές ενότητες. Στην πρώτη, (Για...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΝΗΜΕΣ ΑΝΘΡΩΠΩΝ, ΤΟΠΩΝ ΚΑΙ ΚΤΙΣΜΑΤΩΝ ΣΤΟΥΣ ΠΑΞΟΥΣ ΤΗΣ ΥΣΤΕΡΟΒΕΝΕΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ
(...) Με την ευκαιρία της σύγκλησης, την άνοιξη του 2010, του Θ' Πανιονίου Συνεδρίου στους Παξούς, παρουσιάζω όσα αρχειακά στοιχεία της βενετικής σειράς αναφέρονται στους ναούς του μικρού νησιού, με την πεποίθηση ότι η έκδοσή τους συμβάλλει στην ιστορική τοπογραφία και προσωπογραφία του Ιόνιου νησιώτικου χώρου. Η μελέτη των εγγράφων επιτρέπει, γενικότερα, μια καλύτερη ανάγνωση της βενετικής πολιτικής στις μόνες κτήσεις που είχαν μείνει με τη συνθήκη του Πασσάροβιτς κάτω από την κυριαρχία της Γαληνότατης, δηλαδή στα νησιά του Ιονίου και στι...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΥΑΓΗ ΚΑΙ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΑ ΙΔΡΥΜΑΤΑ ΣΤΗ ΒΕΝΕΤΟΚΡΑΤΟΥΜΕΝΗ ΚΡΗΤΗ
Τα ζητήματα της συλλογικής αλληλεγγύης, των φιλανθρωπικών δραστηριοτήτων, της κοινωνικής μέριμνας, γενικότερα του όλου συστήματος της "πρόνοιας" προς τα πλέον αδύναμα μέλη μιας κοινωνίας, έχουν αναχθεί από τη σύγχρονη ιστοριογραφία σε καίριο ερευνητικό πεδίο για την ανίχνευση της ευρύτερης κοινωνικής ιστορίας. Κάτω από το πρίσμα αυτό, η σπάνις ειδικών μελετών για τον παραδοσιακό ελληνικό χώρο, κατά τη νεότερη εποχή, με άξονες τα παραπάνω επιστημονικά προβλήματα, δεν επιτρέπει την πρόσβαση σε σημαντικές πλευρές του ιστορικού παρελθόντος του...
Διαβάστε περισσότερα...

L' OCCIO (TIME OF LEISURE)
In the closing years of the seventeenth century an aged Cretan refugee called Zuanne Papadopoli, who had fled from his homeland at the time of its conquest by the Ottomans, sat down in his adopted city of Padua to write his memoirs. He could never have imagined that centuries later his writings would be the subject of lively interest and extreme curiosity among researchers on the history and culture of Crete under Venetian rule. The reason for this special interest is that although numerous official archival sources have survived from this...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΡΗΤΙΚΗ ΚΩΜΩΔΙΑ ΚΑΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ
[...] Η κυρία Βαρζελιώτη πραγματεύεται το θέμα της στηριγμένη σε δύο είδη πηγών, από τη μια μεριά στα κείμενα των κρητικών κωμωδιών και από την άλλη σε άγνωστες συμβολαιογραφικές πράξεις, χρονολογημένες τον 16ο και 17ο αιώνα, που ανεύρε στο Κρατικό Αρχείο της Βενετίας. Γνωρίζοντας ότι τα θεατρικά έργα αντανακλούν την κοινωνική πραγματικότητα, όπως αυτή είχε διαμορφωθεί στα αστικά κέντρα του νησιού, ξεχωρίζει τους θεατρικούς τύπους που μαρτυρούνται στα κείμενα και αναζητεί στα νοταριακά έγγραφα αντίστοιχα αρχειακά στοιχεία για καθέναν από α...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΑ ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΤΩΝ ΣΥΝΕΛΕΥΣΕΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑΣ ΒΕΝΕΤΙΑΣ: ΕΚΛΟΓΕΣ ΚΑΙ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ (ΠΡΩΤΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Ταξινομημένο και καταλογογραφημένο, το ιστορικό αρχείο που κληρονόμησε το Ινστιτούτο από την ελληνική κοινότητα Βενετίας συνιστά πολύτιμη πηγή γνώσεων για τη διαδρομή την οποία ακολούθησε το ελληνικό στοιχείο στη Βενετία. Το αρχειακό υλικό εκτείνεται χρονολογικά σε πολλούς αιώνες, από τα τέλη του 15ου ως τα μέσα του 20ού αιώνα, και καθρεφτίζει τη δραστηριότητα που είχαν αναπτύξει στη διάρκεια του μεγάλου χρόνου οι Έλληνες στα βενετικά τενάγη. Αποφασισμένοι να ριζώσουν στην πολιτεία της Αδριατικής που είχε προστάτη της τον άγιο Μάρκο, οι Έλ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΚΑΚΟ ΟΔΕΥΕΙ ΕΡΠΟΝΤΑΣ...
Το βιβλίο αυτό αποτελεί το πρώτο της νέας εκδοτικής σειράς που εγκαινιάζει το Ελληνικό Ινστιτούτο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών Βενετίας με τον τίτλο "Θωμάς Φλαγγίνης". Η επιλογή του ονόματος του Θωμά Φλαγγίνη, τον οποίο θεωρούσαν προστάτη τους οι Έλληνες της Βενετίας (protettore della nazion greca), δεν ήταν τυχαία. Ο πλούσιος έλληνας δικηγόρος και έμπορος στη Γαληνοτάτη συνέδεσε το όνομά του με την ανώτερη εκπαιδευτική σχολή, το περίφημο Φλαγγινιανό Φροντιστήριο, που ιδρύθηκε χάρη στο κληροδότημά του στην πόλη του Αγίου Μάρκου. (...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΑΛΑΙΑ ΚΑΙ ΝΕΑ ΔΙΑΘΗΚΗ
(. . .) Η «Παλαιά και Νέα Διαθήκη» είναι το μακροσκελέστερο μετά τον Ερωτόκριτο έμμετρο κείμενο της κρητικής γραμματείας και ασφαλώς από τα πιο ενδιαφέροντα. (. . .) Πρόκειται για ένα σχοινοτενές στιχούργημα ασύμμετρα και άτεχνα δομημένο. Το πρώτο μέρος του (στ. 1-983) το καλύπτει η αφήγηση μιας κατάβασης στην Κόλαση, όπου ο άτυπα φιλικότατος Χάρος ξεναγεί ευγενικά τον αφηγητή στα φρικτά και απάνθρωπα κολαστήρια ενός Κάτω Κόσμου ιδιόμορφου τοπογραφικά και «δημογραφικά». Η Κόλαση της «Παλαιάς και Νέας Διαθήκης» δεν μοιάζει με καμιά από τις ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΒΕΝΕΤΙΑ - ΑΡΓΟΣ
Η μελέτη της ιστορίας των ελληνικών περιοχών που είχαν υπαχθεί, μετά την τέταρτη σταυροφορία, με την επικράτηση της Δύσης στην Ανατολή, σε κυρίαρχα εξουσιαστικά δυτικά μορφώματα και η σχέση του ελληνισμού με την Ευρώπη μέσω της Βενετίας αποτελεί, όπως είναι γνωστό, έναν από τους κεντρικούς ερευνητικούς σκοπούς του Ελληνικού Ινστιτούτου Βενετίας. Επιδιώκοντας την κατανόηση των κοινωνικών συνθηκών που καθόρισαν στο μήκος του χρόνου τις τύχες των ντόπιων πληθυσμών στις βενετικές κτήσεις του ελληνικού χώρου, και επιχειρώντας να προβάλει το νόη...
Διαβάστε περισσότερα...

ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΣ ΛΕΟΝΤΑΡΙΤΗΣ

Η ΕΝΤΟΛΗ ΤΟΥ ΔΟΓΗ ΒΕΝΕΤΙΑΣ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΡΕΚΤΟΡΑ ΧΑΝΙΩΝ, 1589
Οι ανώτεροι Βενετοί αξιωματούχοι, εκπρόσωποι της Γαληνότατης στις κτήσεις πού είχε εγκαθιδρύσει στην πρώην βυζαντινή επαρχία και στην ιταλική ενδοχώρα, ορκίζονταν με την ανάληψη των καθηκόντων τους ότι θα ασκούσαν τη διοίκηση με γνώμονα "την τιμή και το συμφέρον του βενετικού κράτους" (honorem et proficuum Venetiarum). Τον καθιερωμένο όρκο έδωσε στις 12 Αυγούστου του έτους 1589 ο Piero Francesco Malipiero (Petrus Franciscus Maripetrus), μεταβαίνοντας με εντολή του δόγη Pasquale Cicogna στην Κρήτη ως ρέκτορας Χανίων. Ο Βενετός αξιωματούχος ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΙ ΒΕΝΕΔΙΚΤΙΝΟΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΟΛΑΤΙΝΙΚΗ ΑΝΑΤΟΛΗ
[...] Η εργασία στηρίζεται σε αρχειακές πηγές που αφορούν αφενός τα περιουσιακά στοιχεία της μονής στην Κωνσταντινούπολη, τη Ραιδεστό, τον Αλμυρό και τη Λήμνο, τα οποία είχαν περιέλθει στην κατοχή των βενεδικτίνων χρόνων, πριν από το 1204 και αφετέρου την περιουσία που είχε αποκτήσει το μοναστήρι αργότερα, στις αρχές του 13ου αιώνα, στην Κρήτη, την Εύβοια, τη Νάξο και τη Θήβα. Η συγγραφέας διερευνά τις σχέσεις του μοναστηριού με τη Βενετία και εξετάζει τον χρόνο πρόσκτησης των περιουσιακών αγαθών του, καθώς και το είδος της ακίνητης περιου...
Διαβάστε περισσότερα...

ΔΗΜΟΣΙΑ ΙΛΑΡΙΑ
Με την ευκαιρία ευχάριστων γεγονότων (νίκη στρατού, σύναψη ειρήνης με εχθρούς, απομάκρυνση σεισμού ή επιδημίας κ. ά.) ο βυζαντινός άνθρωπος φρόντιζε να εκφράζει τη χαρά του, οργανώνοντας εορτές πού ονομάζονταν "δημόσιαι ιλαρίαι". Στις 14 Νοεμβρίου 1998, η Ελληνική Ορθόδοξη Κοινότητα Βενετίας σε συνεργασία με το Ελληνικό Ινστιτούτο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών Βενετίας, την Ιερά Μητρόπολη Ιταλίας και το Προξενείο της Ελλάδας στη Βενετία οργάνωσαν "δημοσία ιλαρία", για να εορταστεί η πεντακοσιοστή επέτειος από την ίδρυση της Ελληνορ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΙΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΤΗΣ ΒΕΝΕΤΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΡΟΣ Α' 1627-1795 ΜΕΡΟΣ Β' 1563-1655 (ΠΕΜΠΤΟ ΤΕΥΧΟΣ)
Τα Αιτήματα προς τις βενετικές κυβερνητικές Υπηρεσίες στα χρόνια της Γαληνότατης υποβάλλονταν στο Κολλέγιο και κατηγοριοποιούνταν κυρίως ως προς την καταγωγή-διαμονή του αιτούντος και κατόπιν διεκπεραιώνονταν ανάλογα με το περιεχόμενο. Οι Υπερπόντιοι (Oltramarini) καταχωρίζονταν στους "εκτός" (fuori), ενώ οι κατοικούντες στη Βενετία και στην απέναντι στεριά κατατάσσονταν στους "εντός" (dentro). Για το λόγο αυτό οι αρχειακές σειρές έλαβαν την αντίστοιχη ονομασία. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις, κατά τις οποίες αίτηση του ίδιου περιεχομένου ...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΘΕΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΣΤΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΧΩΡΟ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΗΣ ΒΕΝΕΤΟΚΡΑΤΙΑΣ (13ος - 18ος ΑΙΩΝΑΣ)
Η έρευνα της ιστορίας της βενετοκρατίας στον ελληνικό χώρο επικεντρωνόταν για πολλές δεκαετίες στην ανάδειξη της πηγής, περισσότερο ή λιγότερο σημαντικής, την οποία εντόπιζαν κατά καιρούς οι ερευνητές στα διάφορα αρχεία και βιβλιοθήκες. Είτε συνιστούσαν ολόκληρες αρχειακές σειρές είτε ήταν μεμονωμένα έγγραφα, οι ως τότε άγνωστες και ανέκδοτες στον κύριο όγκο τους πηγές δημιούργησαν στη διαδρομή των χρόνων στέρεα θεμέλια, που προσφέρονται πλέον στη διάρθρωση προβληματισμένης ιστορικής σκέψης και σε ανοίγματα θεματικά και ερμηνευτικά. Τα βασ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΝΘΗ ΧΑΡΙΤΩΝ (ΤΟΜΟΣ 18)

ΒΕΝΕΤΟΚΡΑΤΟΥΜΕΝΗ ΕΛΛΑΔΑ (ΔΙΤΟΜΟ-ΧΑΡΤΟΔΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ)
Δεκαεπτά χρόνια έχουν περάσει από τη δημοσίευση του συλλογικού τόμου Όψεις της ιστορίας του βενετοκρατούμενου ελληνισμού. Αρχειακά τεκμήρια. Ο τόμος κυκλοφορήθηκε το 1993 στο πλαίσιο των πολιτιστικών εκδηλώσεων (εκθέσεις εικόνων, χειρογράφων, εντύπων και συνοδευτικοί κατάλογοι) που οργανώθηκαν τη χρονιά εκείνη στη Βενετία, με τον γενικό τίτλο Venetiae quasi alterum Byzantium, από το Ίδρυμα Ελληνικού Πολιτισμού. Η έκδοση αποσκοπούσε, σύμφωνα με το προλογικό σημείωμα, "να αποτελέσει ένα εισιτήριο σημείωμα στη σύνθετη πραγματικότητα της περιό...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΑ ΚΥΘΗΡΑ
Το κείμενο που εκδίδεται στο παρόν βιβλόπουλο συντάχθηκε, προκειμένου να περιληφθεί ως κεφάλαιο σε συλλογικό τόμο αφιερωμένο στην ιστορία των Κυθήρων. Όμως, η έκδοση, η οποία είχε προγραμματιστεί, με σκοπό να προσφέρει σε φιλομαθείς αναγνώστες τη δυνατότητα να γνωρίσουν με τη γραφίδα ειδικών ερευνητών το ιστορικό παρελθόν του νησιού, τελικά ματαιώθηκε. Έκρινα χρήσιμο να δημοσιεύσω εδώ το κείμενο, πιστεύοντας από τη μια μεριά ότι συνθετικές εργασίες με αντικείμενο την τοπική ιστορία συνιστούν εφαλτήρια για την προώθηση της έρευνας σε ζητήμα...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΥΝΤΕΧΝΙΕΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΕΣ ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗ ΒΕΝΕΤΟΚΡΑΤΟΥΜΕΝΗ ΚΡΗΤΗ
Η εργασία έχει ως θέμα τον σωματειακό θεσμό των συντεχνιών και των θρησκευτικών αδελφοτήτων στη βενετοκρατούμενη Κρήτη. Οι συντεχνίες και οι αδελφότητες ήταν οργανωμένες σύμφωνα με τους κανονισμούς λειτουργίας των αντίστοιχων βενετικών σωματείων. Όπως συνέβη και με άλλους θεσμούς που είχαν μεταφερθεί με τη βενετική κυριαρχία από τη μητρόπολη στην περιφέρεια, έτσι και αυτός των συντεχνιών και των αδελφοτήτων μεταφυτεύτηκε από τη Βενετία στην κτήση της και ακολούθησε παράλληλη με τον αντίστοιχο βενετικό πορεία. Περιορισμένη ήταν η πληροφόρησ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΑ ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΤΩΝ ΣΥΝΕΛΕΥΣΕΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑΣ ΒΕΝΕΤΙΑΣ: ΕΚΛΟΓΕΣ ΚΑΙ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ (ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Ταξινομημένο και καταλογογραφημένο, το ιστορικό αρχείο που κληρονόμησε το Ινστιτούτο από την ελληνική κοινότητα Βενετίας συνιστά πολύτιμη πηγή γνώσεων για τη διαδρομή την οποία ακολούθησε το ελληνικό στοιχείο στη Βενετία. Το αρχειακό υλικό εκτείνεται χρονολογικά σε πολλούς αιώνες, από τα τέλη του 15ου ως τα μέσα του 20ού αιώνα, και καθρεφτίζει τη δραστηριότητα που είχαν αναπτύξει στη διάρκεια του μεγάλου χρόνου οι Έλληνες στα βενετικά τενάγη. Αποφασισμένοι να ριζώσουν στην πολιτεία της Αδριατικής που είχε προστάτη της τον άγιο Μάρκο, οι Έλ...
Διαβάστε περισσότερα...