ΕΡΜΗΣ

ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ ΤΟΥ ΛΑΟΥ ΜΑΣ
Απίστευτα λίγες είναι οι δημοσιευμένες γενικές συλλογές ελληνικών παραμυθιών. Το παραμύθι έχει προσεχθεί από συλλογές και λαογράφους πολύ λιγότερο απ' το δημοτικό τραγούδι. Κι αυτό γιατί η συλλογή και η παρουσίαση παραμυθιών ανέκαθεν παρουσίαζε ιδιαίτερες δυσκολίες και απαιτούσε κόπους, ενώ με το δημοτικό τραγούδι τα πράγματα είναι ομαλότερα. Κι όμως, στο παραμύθι είναι που θα βρούμε να αναπνέει πιο ελεύθερα η νεοελληνική γλώσσα και να δίνεται πιο ολοκληρωμένα η νεοελληνική ψυχή, η ψυχή μας. Τα παραμύθια δεν είναι μόνο για παιδιά, αυτό είν...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΙΑ ΧΩΡΑ ΠΑΝΤΑ ΣΙΩΠΗΛΗ
ΛΑΜΠΡΟΣ ΠΟΡΦΥΡΑΣ (1879-1932) Ο Λάμπρος Πορφύρας γεννήθηκε στη Χίο το 1879. Μετοίκησε με την οικογένεια του στη Σύρο και, στη συνέχεια στον Πειραιά, όπου και έμεινε ως το θάνατο του, το 1932 Δημοσίευσε τα πρώτα του ποιήματα όταν ήταν ακόμη μαθητής. Έγινε αμέσως δεκτός από τον κύκλο του Παλαμά, συμμετείχε στην έκδοση των περιοδικών Η Τέχνη και Ο Διόνυσος, υπήρξε μέλος του Εκπαιδευτικού Ομίλου, καθώς και της Σοσιαλιστικής Δημοτικιστικής Ένωσης. Το μεγαλύτερο μέρος των ποιημάτων του συγκεντρώθηκε στις συλλογές Σκιές (1920) και Οι Μουσικές φων...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΙ ΜΥΣΤΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΙΕΣ
Η Μαύρη Χείρ δεν είναι η συμμορία η αμερικάνικη -παράρτημα της Μαφίας- που διαβάζουμε στα μυθιστορήματα. Στην πραγματικότητα η Μαύρη Χείρ είναι το "τμήμα εκτελέσεων" της Σερβικής Μυστικής Εταιρίας "Ένωση ή Θάνατος", που σκότωσε τον Αρχιδούκα Φραγκίσκο - Φερδινάνδο της Αυστρίας και έδωσε αφορμή για τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο. [...] Ένα σωρό όρκοι, ένα σωρό μυστικές Εταιρίες. Γιατί οι άνθρωποι έχουνε ροπή προς τον μυστικισμό και τις μυστικές ενώσεις;... Να 'ναι ένστικτο; [...] (Από το κεφ. Ο ΟΡΚΟΣ ΤΗΣ ΜΑΥΡΗΣ ΧΕΙΡΟΣ)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ
Ο ελληνικός Διαφωτισμός συσταίνει κλάδο του μεγάλου κορμού του ευρωπαϊκού Διαφωτισμού. Ο όρος Διαφωτισμός φαίνεται ότι αποτελεί νεολογισμό που είχε εισαχθεί στη νεοελληνική γλώσσα, γύρω στα μέσα του περασμένου αιώνα. Ωστόσο, όταν, μία περίπου εκατονταετία ενωρίτερα, άρχισε να γίνεται στον ελληνικό χώρο λόγος περί φώτων στην αντίστοιχη προοδευτική σημασία του γαλλικού όρου lumieres, ο οποίος επικρατούσε τότε, η νέα αυτή έννοια προσαρμόσθηκε εύκολα στο λεξιλόγιο των χρόνων εκείνων, αφού είχε μια σημασία συγγενική προς άλλες, γνωστές από την ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΕΦΕΡΗΣ
Υπάρχουν δύο ειδών λογοτεχνικές επέτειοι: οι αναμνηστικές και οι ουσιαστικές. Με τις πρώτες θυμόμαστε ανθρώπους που με το έργο τους πρόσφεραν λογοτεχνική συγκίνηση στον καιρό τους. Με τις δεύτερες μας δίνεται η ευκαιρία να ανακαλύψουμε μια ουσιώδη σημασία για την εποχή μας σε ένα έργο που έχει πάψει να μας ενδιαφέρει (λιγότερο ή περισσότερο), είτε να επιβεβαιώσουμε την αξία ενός έργου, που δεν νιώσαμε να μειώνεται μετά το θάνατο του συγγραφέα του. Εκατό χρόνια από τη γέννηση του Γιώργου Σεφέρη και σχεδόν τριάντα από το θάνατό του, η σπουδα...
Διαβάστε περισσότερα...

ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ

Ο ΓΚΙΟΥΛΙΒΕΡ ΣΤΗ ΧΩΡΑ ΤΩΝ ΓΙΓΑΝΤΩΝ
«Βατράχια τύπου Αυστρίας»: Κάποιος πήγε κι έριξε πολύ νερό, πολύ νερό και το μέρος μετά το είπανε Βερτερζέε. Ζέε θα πει λίμνη. Φτιάσανε λοιπόν γύρω της έλατα ψηλά και χορταρικά στις όχθες, βάψανε γαλάζια την επιφάνεια. Όταν όμως είναι συννεφιά, ο δήμος της εγκρίτου πόλεως Κλανγκενφούρτ, αλλάζει το χρώμα και το κάνει μολυβοκαφετί. Μέσα στο νερό γεννηθήκανε κότερα, βάρκες, κρις-κραφτ, βενζινάκατοι, τέτοια αντικείμενα. Γύρω φυτρώσανε ξενοδοχεία και βίλες. Α, ναι, και "Γκαστχάουζ". Γερμανιστί και αυστριαστί Γκαστχάουζ θα πει χάνι ή κάτι παρόμο...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΤΥΧΕΡΟ ΜΟΥ ΑΣΤΕΡΙ
"Ένας ηλίθιος και μία Ανεμώνα": Κάπου ψηλά στον ουρανό καίνε τ' άστρα. Ο καλός Θεός έπιασε και στόλισε τον ουρανό του μ' ένα μωσαϊκό από φωτεινά σώματα. Εγώ παγώνω στη γη. Έχω κι ένα παλτό και το παλτό μου έχει μια παλιά ιστορία που την διηγούνται τα μπαλώματα και οι φαγωμένοι αγκώνες του. Στέκομαι μπροστά σε μια βιτρίνα και χαζεύω την κούκλα της, ντυμένη μ' ένα ολοκαίνουργιο λαχταριστό κοστούμι που γράφει απάνω την τιμή: Δραχμαί 1650. Συλλογίζομαι την αδικία να ντύνουν τις κούκλες με καινούργια κοστούμια και ν' αφήνουν τους ανθρώπους να π...
Διαβάστε περισσότερα...

ΔΙΗΓΗΜΑΤΑ
"ΡΩΜΗ": Οι κ.κ. Ρωμύλος και Ρέμος, ανώνυμος οικοδομική εταιρία, δεν φαντάστηκαν ποτέ ότι ξεκινάνε να χτίσουνε τρεις πόλεις σε μια. Η Ρώμη είναι τρεις πόλεις. Στον ύπνο της λησμονιάς κοιμάται η μαρμάρινη πρωτεύουσα του "Ιμπέριουμ", στον ύπνο της μεσαιωνικής γκριζάδας κοιμάται η θαμπή Ρώμη της Παποσύνης σήμερα ζει η μοντέρνα Ρώμη, που προσφέρει σφρίγος στην Βία Βιττόριο Βένετο, τέρψεις στη Βίλα Μποργκέζε και τη δόξα του μαυροχίτωνα δικτάτορα στο Φόρουμ Μουσολίνι. Η Ρώμη είναι πράσινη, γεμάτη πηγές, πεθαμένα μνημεία και ξεθωριασμένες στέγες....
Διαβάστε περισσότερα...

ΡΩΜΙΟΠΟΥΛΕΣ (ΕΠΙΤΟΜΟ-ΣΚΛΗΡΟΔΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ)
Οι "Ρωμιοπούλες" είναι το μόνο μυθιστόρημα της Π. Σ. Δέλτα που δεν απευθύνεται σε παιδιά. Η δημοσίευσή του, εβδομήντα πέντε χρόνια μετά το τέλος της συγγραφής του, σηματοδοτεί και το τέλος της παρουσίασης των κειμένων της Δέλτα που βρέθηκαν στο αρχείο της και αποτελούν αυτοτελή αυτοβιογραφικά κείμενα. Σε γενικές γραμμές, οι "Ρωμιοπούλες" διατρέχουν την προσωπική ιστορία της Π. Σ. Δέλτα. Ανεξάρτητα από τις μυθιστορηματικές προσθήκες, η προσωπική της ιστορία παρουσιάζεται ξεκάθαρα. Με τον τρόπο αυτό επιθυμεί να εκθέσει την προσωπική της ιστο...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΘΗΝΗΘΕΝ
«Όλοι Αθηναίοι»: Όλοι υπήρξαμε κάποτε και αρχαίοι και Αθηναίοι, διεκδικούμε μια θέση θεωρείου στο παρελθόν όπως το δηλώνουν τα μαξιμαλιστικά βαφτιστικά «Άλκης», «Αλκμήνη», «Άλκηστις», «είπα στην Άλκηστις» που σκεπάζουν την Μπαστουνοβλαχία την ενδιάμεση μετά τα μεγαλεία αν σε πρόσφατο αιώνα είχαν ζήσει εδώ δύο συνονόματοι, ο ένας μητροπολίτης κι ο άλλος καροποιός, εμείς αισθανόμαστε απευθείας μακρανεψιοί του μητροπολίτη: κανενός ο παππούς δεν βοσκούσε τις αίγες στη Βροσίνα, κανενός δεν έβγαινε στην Στυλίδα με την ψαρόβαρκα, κανένας προπάππ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΙΚΡΑ ΚΑΒΑΦΙΚΑ (ΠΡΩΤΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Τούτη η δίτομη έκδοση συγκεντρώνει τις κυριότερες από τις ελάσσονες εργασίες (φιλολογικά μελετήματα, ανακοινώσεις, ομιλίες, κριτικά δοκίμια) που έγραψα, κατά τα τελευταία τριάντα χρόνια, για διάφορες όψεις του Κ. Π. Καβάφη και του έργου του. Τα περισσότερα κείμενα που συσσωματώνονται εδώ, δημοσιεύτηκαν σε περιοδικά και εφημερίδες ορισμένα τυπώνονται για πρώτη φορά. Όλα ξανακοιτάχτηκαν και κάπως ενημερώθηκαν, μα χωρίς να αλλοιωθεί ο αρχικός τους χαρακτήρας, διότι θέλησα με την συγκέντρωση αυτή να παρουσιάσω και ένα είδος απολογισμού, ψυχικ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΡΩΜΑΝΤΙΣΜΟΣ
Πάντοτε οι συναγωγές αυτές, του τύπου τον οποίο κρατεί τώρα ο αναγνώστης στα χέρια του, γίνονται στην συνείδησή μου με έναν πολύ συγκεκριμένο στόχο τον έχω διατυπώσει, κατά καιρούς, όχι χωρίς κάποια θέληση και κάποια ελεγκτική διάθεση: το θέμα είναι ο συντάκτης των μελετών, όσες έχουν συναχθεί με τέτοιο τρόπο, να μην λοξοδρομήσει ξαφνικά και θεωρήσει ότι παρουσιάζει μια πτυχή της αυτοβιογραφίας του. Τέτοιες λοξοδρομήσεις απαντούμε συχνά στην βιβλιολογία μας και τούτο είναι λόγος αρκετός για να θυμίζουμε την άλλη μεθόδευση. Ο συντάκτης των...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΛΛΗ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ: ΜΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ ΤΟΥ 20ού ΑΙΩΝΑ
Το βιβλίο δεν εξιστορεί απλώς τον ατομικό βίο μιας γυναίκας αλλά αφηγείται την ιστορία του 20ού αιώνα, ιδωμένη μέσα από τις εμπειρίες της συγκεκριμένης γυναίκας. Η Έλλη Παπαδημητρίου, γεννημένη στη Σμύρνη, ενεργή στις μεγάλες καμπές της Ιστορίας, στις αγωνιστικές δράσεις και συσσωματώσεις του καιρού της, στάθηκε ευαίσθητος δέκτης των νεωτερικών ρευμάτων. Πνεύμα αιρετικό, αρνήθηκε το μονόδρομο του γυναικείου προορισμού και πορεύτηκε ως μια φεμινίστρια υπεράνω φεμινισμού. Υπήρξε, πάνω απ' όλα, μια πρωτοπόρα μορφή μαχητικής διανοούμενης που έ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΦΙΛΤΑΤΕ...
[...] Οι επιστολές του Γεωργίου Α' προς τον φίλο του Uldall, από τις 26 Μαρτίου 1897 ως τις 8 Μαρτίου 1913, που παρουσιάζονται στην παρούσα μελέτη έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, διότι χαρακτηρίζονται από ειλικρινή διάθεση στην εξιστόρηση σημαντικών πολιτικών και στρατιωτικών γεγονότων της παραπάνω περιόδου. Μέσα από αυτές διαφαίνεται η φιλοαγγλική πολιτική του Γεωργίου και ο φόβος για τη στάση της Γερμανίας στα Βαλκάνια. [...] (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΓΚΡΟΤΕΣΚΟ
Ο τόμος αυτός ανήκει σε μια σειρά από σύντομες μελέτες, η κάθε μια από τις οποίες πραγματεύεται ένα και μόνο βασικό θέμα ή μια ομάδα από δύο και τρία βασικά θέματα. Ο σκοπός της σειράς αυτής διαφέρει από εκείνον που εξυπηρετούν τα καθιερωμένα λεξικά των φιλολογικών όρων. Στις σύντομες καταχωρήσεις των λεξικών αυτών, πολλοί όροι καθορίζονται με επάρκεια για τις ανάγκες του αναγνώστη, γι’ αυτό και τέτοιοι όροι δε θα αποτελέσουν αντικείμενο μελέτης στη σειρά αυτή. Υπάρχουν όμως άλλοι με τους οποίους δεν μπορούμε να εξοικειώσουμε τον αναγνώστη...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΕΜΦΟΜΑΙ ΤΟΝ ΑΙΩΝΑ
«Τειρεσίας ο Νέος»: Ο λέγων, ο ορών, ο νίπτων και ο αίρων του κόσμου και του έθνους τ' ανομήματα είναι ένας μάντης, γνώστης από παραστρατήματα, ένας σεβάσμιος τυφλός δαιμονισμένος γέρων που όπως στους Δελφούς έκανε κάποτε ο Νέρων, αναφωνεί τώρα κι αυτός μέσα στον κυκεώνα: «Άνευ Ελλήνων, μέμφομαι και κλαίω τον Αιώνα». (Από την έκδοση)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΘΕΟΤΡΕΛΑ ΡΕΠΟΡΤΑΖ
ΜΑΡΙΑ ΜΑΡΙΟΥ ΜΑΡΙΑΝΑΡΑΚΗ... Εργάζεται εις κρεοπωλείον ως ταμίας και ουχί ως μπριζόλα. Ετών, ως λέγει, 22. Μάλλον ευτραφής (παίρνει όσα λίπη περισσεύουν σπίτι). Κοκκινομάλλα τη βοηθεία κοκκινομπογιάς. Τροφαντή ως οδαλίσκη τρεφόμενη με λουκούμια Χατζή Μπεκήρ. Ζωηράς ιδιοσυγκρασίας. ΕΡΩΤΗΣΙΣ: Θα σας άρεσε να είσαστε όμορφη; ΑΠΑΝΤΗΣΙΣ: Είμαι. ΕΝΣΤΑΣΙΣ: Με συγχωρείτε. Δεν είπα αν είσαστε στραβή. Αυτό το καταλάβαμε. Όμορφη λέμε. - Δεν είμαι; - Εξαρτάται. Κι ένας κάβουρας βλέπει την καβουρίνα του "μις καβούρι". Και μια κάμπια την κόρη της την ορ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΠΕΝΙΑ ΤΕΧΝΑΣ...
Είχε ακούσει ότι ψηλά, πολύ ψηλά, πάνω από τα σύνορα της στρατόσφαιρας, βρίσκετ' ένα καταπράσινο περιβόλι, ανθισμένο σαν Μάιος και μυρωδάτο σαν κατάστημα καλλυντικών. Από τότε αποφάσισε να κάνει στη ζωή της καθετί, καθετί που θα της επέτρεπε να κερδίσει μια θεσούλα στον Παράδεισο. Νήστευε τις σαρακοστές, έκανε μετάνοιες ενενήντα μοιρών, ελεούσε τους ζητιάνους, κακολογούσε τις γειτόνισσες και κοιμότανε τις ώρες της μεγάλης αγαθότητας. [...] (Από την έκδοση)...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΚΟΙΝΟΣ ΛΟΓΟΣ (ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Ο κοινός λόγος αίσθημα και μετάδοση άμεση, πράξη συνηθισμένη, τέλεια: γεμίζεις ένα ποτήρι νερό, πίνεις ή προσφέρεις, περνά το λεωφορείο, σταματά, μπαίνεις. Έτσι απλά, τέλεια, θυμάσαι ιστορίες, περιστατικά, μεγάλα, μικρά και παραμικρά, με λόγια κοινά μια ζωή, πολλές ζωές, εποχές ολόκληρες ζωντανεύουνε, βρίσκουνε θέση κοντά στη δική μας για λίγο διάστημα, κάποτε για πάντα. (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ)...
Διαβάστε περισσότερα...