ΕΤΑΙΡΙΑ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ

ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΑ ΜΕΛΕΤΗΜΑΤΑ (ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΤΟΜΟΣ - ΤΕΥΧΗ 1-10)

ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΑΛΒΑΝΙΑΣ ΚΑΙ ΗΠΕΙΡΟΥ ΕΞ ΑΝΕΚΔΟΤΟΥ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΟΥ ΤΟΥ ΚΟΣΜΑ ΘΕΣΠΡΩΤΟΥ ΜΕ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΧΕΔΙΟΓΡΑΦΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΟΥΣ ΧΑΡΤΑΣ ΤΟΥ ΙΔΙΟΥ

ΧΡΟΝΙΚΑ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΟΥΜΕΝΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ

Ο ΞΥΛΟΓΛΥΠΤΟΣ ΔΙΑΚΟΣΜΟΣ ΤΩΝ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ ΣΤΗΝ ΗΠΕΙΡΟ ΚΑΙ ΟΙ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΤΟΥ ΞΥΛΟΥ
Το βιβλίο αυτό βασίζεται στη διδακτορική μου διατριβή η οποία εγκρίθηκε το 2001 από το Τμήμα Ιστορίας & Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Στη μορφή που παρουσιάζεται έχουν γίνει ορισμένες αλλαγές στη δομή, στο κείμενο και στις παραπομπές, ενώ έχει ληφθεί υπόψη πρόσφατη βιβλιογραφία. Η ιδέα να ασχοληθώ με την τέχνη της ξυλογλυπτικής αλλά και τους ξυλογλύπτες (ταλιαδόρους) με απασχολούσε πιο πολύ παλαιότερα. Οι προσκυνητικές μου επισκέψεις σε διάφορους ναούς δεν άφηναν αδιάφορο τον ερευνητή, που είχε μπροστά στ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΛΑΒΙΚΑ ΛΕΞΙΛΟΓΙΚΑ ΔΑΝΕΙΑ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΙΔΙΩΜΑΤΑ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ
Στο πλαίσιο της ενασχόλησής μου με τη γλωσσική εξέταση των ιδιωμάτων του Ηπειρωτικού χώρου εντάσσεται και η παρούσα εργασία. Αντικείμενό της είναι η επίδραση της σλαβικής και των σλαβικών γλωσσών στον Ηπειρωτικό χώρο και ιδιαίτερα ο λεξιλογικός δανεισμός των Ηπειρωτικών ιδιωμάτων από τις σλαβικές γλώσσες. Πλην του γλωσσολογικού ενδιαφέροντος που αφορά τη διακρίβωση των σλαβικών λεξιλογικών δανείων, σημαντική είναι η ανίχνευση της γενικότερης επίδρασης των Σλάβων στον Ηπειρωτικό και ευρύτερα στον ελληνικό χώρο, όπως αυτή διαπιστώνεται από τ...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗΣ ΚΑΙ Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ
Η παρούσα μελέτη επιχειρεί να δώσει απαντήσεις στα ερωτήματα που για χρόνια απασχόλησαν τον συγγραφέα, αλλά και μια μερίδα ερευνητών που δεν μπορούσε εύκολα να δεχτεί την έλλειψη απαντήσεων ή τις απαντήσεις που είχαν ήδη προταθεί. Ποιος είναι επιτέλους αυτός ο Καραγκιόζης; Είναι αυτός που είναι ή αυτός που νομίζουμε πως είναι; Από πού έρχεται και μέσα από ποιους δρόμους έφτασε ως εμάς; Ο απόηχός του φτάνει ως τις μέρες μας και παίρνει διάφορες μορφές, κάποτε παραπλανητικές. Ο Καραγκιόζης είναι ένας λαϊκός ποιητής που, έλκοντας την ευγενική...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΟΠΟΙΙΑΝ ΤΟΥ 1912
Είναι δύσκολο, αν όχι αδύνατο, στους σύγχρονους Έλληνες να κατανοήσουμε και να ερμηνεύσουμε πράξεις σαν εκείνες του Γεωργίου Μ. Θεοδωράκη, ενός παιδιού, πού σε ηλικία 16 μόλις ετών εγκαταλείπει κρυφά το σπίτι του, για να καταταγεί σε σώμα Κρητών και να πολεμήσει για την απελευθέρωσι της Ηπείρου και των Ιωαννίνων. Και πώς να κατανοήσεις την άρνησί του να επιστρέψει ως "απαλλαγέντας" στην Κρήτη "καθ' ην στιγμήν οι άλλοι νικηφόροι θα ευρίσκοντο στα Ιωάννινα"; Κι όμως αυτός ο άγουρος νέος εσήκωσε στους ώμους του την ευθύνη της πίστεως, της παι...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΑ ΙΩΑΝΝΙΝΑ ΠΟΛΙΟΡΚΗΜΕΝΑ
Οι επιχειρήσεις που έγιναν στον Ηπειρωτικό χώρο κατά τον Ελληνο-τουρκικό πόλεμο του 1912-1913 και ιδιαίτερα εκείνες που συνδέονται με την απελευθέρωση των Ιωαννίνων, συγκροτούν σελίδες από τις λαμπρότερες της Ιστορίας του Ελληνικού Στρατού. Ο επικός αγώνας του λαού μας κατά την εποχή εκείνη, αποτέλεσε την ακραία έξαρση των προσπαθειών του Έθνους, τόσο γιατί απήτησε μεγάλη χρονική διάρκεια, όσο και για το μέγεθος των θυσιών και το φόρο του αίματος που καταβλήθηκε. Γι' αυτό, όταν ήρθε η ευλογημένη μέρα της 21ης Φεβρουαρίου 1913, κι' ο Ελληνι...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΜΕΓΑΛΗ ΙΔΕΑ ΣΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ ΒΑΛΑΩΡΙΤΗ
(. . .) Οι σελίδες που ακολουθούν δεν φιλοδοξούν να αποτελέσουν μια επί πλέον μελέτη πάνω στη ζωή και την ποίηση του Βαλαωρίτη. Άλλωστε η ενασχόλησή μου με το έργο του είναι όψιμη και συμπτωματική. Καλεσμένος να λάβω μέρος σ’ ένα συνέδριο που είχε για θέμα τη γυναίκα στη νεοελληνική λογοτεχνία, έδωσα στη δική μου συνδρομή τον τίτλο «Η Κυρά Φροσύνη του Βαλαωρίτη ως νεομάρτυς». Ξαναδιαβάζοντας , με την ευκαιρία αυτή, στο σύνολό της, την ποιητική παραγωγή του Λευκαδίτη ποιητή, μπόρεσα να εκτιμήσω σε όλο της το εύρος την περί Μεγάλης Ιδέας αντ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΙ ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΩΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΜΝΗΜΕΙΩΝ ΤΗΣ ΑΡΤΑΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΟΥ ΔΕΣΜΠΟΤΑΤΟΥ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ
Μετά την επαίσχυντη Δ' Σταυροφορία και την υπό των Φράγκων Άλωση της Κωνσταντινουπόλεως (1204), οι πολιτικές και πνευματικές δυνάμεις του Βυζαντινού κόσμου προέβησαν στη συγκρότηση περιφερειακών ηγεμονιών, μια των οποίων, στην δυτική εσχατιά της Αυτοκρατορίας, ήταν η λεγομένη Δεσποτάτον της Ηπείρου, με πρώτη πρωτεύουσα την Άρτα. Επί της ηγεμονίας των Κομνηνοδουκάδων, η πόλη απετέλεσε, βεβαίως, έδρα πολιτικής αρχής, αλλά και πολιτισμικής δημιουργίας δια της ανεγέρσεως περιπύστων ναών και μονών και της συνακόλουθης αναπτύξεως όλων των μορφών...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΑΛΒΑΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΣΤΑ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΑ ΙΔΙΩΜΑΤΑ
(. . .) Στο πλαίσιο της ευρύτερης γλωσσολογικής μελέτης της Ηπείρου ένα μεγάλο θέμα είναι και οι γλωσσικές σχέσεις των Ηπειρωτών με άλλους αλλόγλωσσους λαούς, με τους οποίους κατά καιρούς έχουν έλθει σε επαφή. Μεταξύ αυτών προεξάρχουσα θέση κατέχουν οι Αλβανοί, όπως είναι εύλογο, λόγω της άμεσης γειτνίασης των δύο λαών. Οι λόγοι όμως που επιβάλλουν επιστημονικές εργασίες αυτού του είδους δεν είναι μόνον προσωπικοί ή επιστημονικοί. Θεωρώ ότι ταυτόχρονα είναι και εθνικοί, επειδή η μελέτη του πολιτισμού, βασικό στοιχείο του οποίου είναι η γλώ...
Διαβάστε περισσότερα...

Περίπατοι στα Γιάννινα
Τα κείμενα που ακολουθούν, ανήκουν σε μια σειρά σημειωμάτων που αποτελούσε (από το 1950 ίσαμε το 1953, συνεχώς) ειδική κυριακάτικη εκπομπή του Ραδιοσταθμού της πόλης μας, και αναφέρονται σε θέματα ιστορικο -λαογραφικά των Γιαννίνων. Έχει καταβληθή από τον υποφαινόμενο προσπάθεια αποφυγής, κατά το δυνατό, των καθαρά ιστορικών λεπτομερειών, χωρίς εν τούτοις να αμεληθούν τα απαραίτητα εκείνα περιγράμματα, που θεώρησα αναγκαία για την αναπαράσταση του ιστορικού περιβάλλοντος και τη δημιουργία της πρόσφορης κάθε φορά ατμόσφαιρας. Η πρώτη σειρά...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΒΙΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ ΧΡΗΣΤΟΒΑΣΙΛΗ
Είμαι η μικρότερη κόρη της... μικρότερης κόρης του Χρήστου Χρηστοβασίλη. Η Μάννα μας μιλούσε πάντα για τον Παππού μας και μας διάβαζε τα παραμύθια του και τα διηγήματά του αργότερα. Τότε, στην δεκαετία του 60, τα αναγνωστικά ήταν γεμάτα από τα έργα του. Τιμής ένεκεν λοιπόν, οι δάσκαλοι και οι καθηγητές, όταν φτάναμε σε κάποιο διήγημά του, μας έλεγαν: "Η εγγονή του Χρηστοβασίλη θα μας διαβάσει τώρα το διήγημα... τάδε". Αυτό το ξεχώρισμα μας έκανε να αισθανόμαστε πολύ άβολα και να προτιμούμε ο Παππούς μας να ήταν κάποιος άλλος, ένας κανονικό...
Διαβάστε περισσότερα...

ΗΠΕΙΡΟΣ - ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΣΥΝΕΧΕΙΑ

ΑΛΗ ΠΑΣΑΣ Ο ΤΕΠΕΛΕΝΛΗΣ (1744-1822)
Αν και έχει περάσει παραπάνω από ενάμισης αιώνας από το δραματικό τέλος του Αλή πασά των Ιωαννίνων, οι ιστορικοί εξακολουθούν να ερευνούν την πολυκύμαντη ζωή και την πολυσχιδή δράση αυτής της εκπληκτικής και πάντα αμφιλεγόμενης προσωπικότητας, που δέσποσε πάνω από σαράντα χρόνια στο πολιτικό προσκήνιο της ΝΑ Ευρώπης κι απασχόλησε, με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο, τον κόσμο της εποχής του. Αυτό πάντως που μπορούμε να πούμε σήμερα, είναι ότι οι ιστορικοί κρίνουν τώρα περισσότερο αντικειμενικά τον Αλή. Κι αυτό έγινε από την ώρα που έπαψαν να τ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΠΑΡ' ΕΛΛΗΣΙΝ

ΠΑΡΑΒΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΕΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΤΟΛΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟ: ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ (+ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ)
Η μελέτη του Νικολάου Αναστασοπούλου "Παραβατικές συμπεριφορές και καταστολή στην Ελλάδα κατά τον Μεσοπόλεμο: το παράδειγμα του νομού Ιωαννίνων", επεξεργασμένη μορφή διδακτορικής διατριβής, η οποία εγκρίθηκε από τη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, εξετάζει μία από τις βασικές κοινωνικές παραμέτρους στα όρια του νομού Ιωαννίνων, εξετάζει μια από τις βασικές κοινωνικές παραμέτρους στα όρια του νόμου Ιωαννίνων κατά τη δεκαετία του '30. Πρόκειται για την παραβατικότητα, σε όλες της τις μορφές, τα γενεσιουργά της αίτια και την κατα...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ ΕΙΣ ΜΕΡΗ ΤΡΙΑ (ΤΡΙΤΟΜΟ)

Η ΡΟΥΜΑΝΙΚΗ ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑ ΣΤΟ ΒΙΛΑΕΤΙ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΚΑΙ ΣΤΑ ΒΛΑΧΟΦΩΝΑ ΧΩΡΙΑ ΤΗΣ ΠΙΝΔΟΥ (ΠΡΩΤΟΣ ΤΟΜΟΣ)

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΛΟΓΙΩΝ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ
ΕΛΠΙΖΩ ότι θα συνεχισθεί και θα ολοκληρωθεί η έκδοση των καταλοίπων όσα μας έχει αφήσει ο Παναγιώτης Αραβαντινός, η οποία αρχίζει με τον τόμο τούτον. Και εύχομαι με την ολοκλήρωση αυτήν να βρεθεί κάποιος -μακάρι να λάχει σ' εμένα και αυτή η τύχη- που να παρουσιάσει κριτικά μαζί και συνθετικά τον συγγραφέα της Χρονογραφίας της Ηπείρου. Αν γινόταν τώρα μια τέτοια προσπάθεια, όσο κι αν έχουμε τα προηγούμενα του Σπ. Λάμπρου και του Γ. Αναγνωστόπουλου για οδηγούς, νομίζω ότι θα είταν πρόωρη: μόνο με την έκδοση των καταλοίπων, που διπλασιάζουν ...
Διαβάστε περισσότερα...