ΙΔΡΥΜΑ ΜΩΡΑΙΤΗ

Ο ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ ΣΤΟΝ ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟ
(...) Για την Ευρώπη ευρύτερα, ο Μεσοπόλεμος είναι το ειρηνικό χρονικό ενδιάμεσο μιας σειράς γενικευμένων ή τοπικών πολεμικών συρράξεων, πρωτοφανούς άγριων, που ουσιαστικά άρχισαν το 1912 και τελείωσαν κάπου στο 1950. Αυτά τα 40 σχεδόν χρόνια μοιάζει να αποτελούν ένα σύνολο, και οι πόλεμοι και ο ειρηνικός Μεσοπόλεμος, ένα σύνολο ραγδαίων εξελίξεων και ανατροπών που άλλαξαν ριζικά το χάρτη, τη μορφή και το χαρακτήρα της της Ευρώπης: νέες διεθνείς και νέες κοινωνικές σχέσεις νέα κράτη και νεοπολιτικά συστήματα βαθύτατες κρίσεις, από την ο...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΣΕ ΖΩΝΤΕΣ ΠΟΙΗΤΕΣ
Ακολουθώντας την ποιητική διαδρομή του Θανάση Χατζόπουλου από το πρώτο της ίχνος, τη συλλογή Ιδίοις σώμασι (1986), ο αναγνώστης διαπιστώνει ότι ήδη στην εκκίνησή της η ποίησή του σφραγίζεται από υψηλό βαθμό αφαίρεσης, ακόμη και όταν ο ποιητικός λόγος αναπτύσσεται στην οικεία επικράτεια του σώματος και της εστίας. Η οικονομία αυτή των εκφραστικών μέσων αποτυπώνεται με οριακή πύκνωση από συλλογή σε συλλογή, δοκιμάζοντας τις ερμηνευτικές δυνατότητες του αναγνώστη. Όπως εύστοχα παρατηρούσε πριν από έντεκα χρόνια ο Σπύρος Τσακνιάς, η ποίηση του...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΓΥΡΙΣΜΟΣ
"Το πένθος ταιριάζει στην Ηλέκτρα" πρωτανεβάστηκε στη Νέα Υόρκη τον Οκτώβριο του 1931. Στο "Ημερολόγιο εργασίας" του έργου, ο συγγραφέας παρατηρεί: "Μοντέρνο ψυχολογικό δράμα με βασικό θέμα του μια απ' τις ιστορίες της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας... Είναι πραγματοποιήσιμη σ' ένα τέτοιο έργο η προσέγγιση, απ' τη σύγχρονη ψυχολογική σκοπιά, της ελληνικής έννοιας του μοιραίου έτσι που να μπορέσει το σημερινό θεατρικό κοινό, που δεν πιστεύει σε θεούς ή υπερφυσικές τιμωρίες, να την παραδεχτεί και να συγκινηθεί;... Το τοπικό χρώμα της Νέας Αγγλί...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΠΑΡΟΝ ΤΟΥ ΠΑΡΕΛΘΟΝΤΟΣ: ΙΣΤΟΡΙΑ, ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ
Αισθάνομαι την ανάγκη να δικαιολογήσω ή τουλάχιστον να δώσω μιαν εξήγηση για το παράδοξο: πώς κάποιος που δεν είναι ούτε λαογράφος ούτε ανθρωπολόγος να κάνει σήμερα την εισαγωγική ομιλία σε τούτο το, βασικά, κοινωνικοϊστορικό συνέδριο. Υποψιάζομαι ότι οι οργανωτές του συνεδρίου που μου ανέθεσαν αυτό το καθήκον ήθελαν ακριβώς έναν "ξένο", έναν "άλλον", έναν απλό φιλόλογο τέλος πάντων (που όμως παίρνει πολύ στα σοβαρά τη λαογραφία και την ανθρωπολογία) να καταθέσει την άποψή του για το πώς βλέπει τις επιστήμες αυτές, τις σχέσεις τους και το ...
Διαβάστε περισσότερα...

«ΕΝ ΕΤΕΙ. . .» 1878 ΚΑΙ «ΕΝ ΕΤΕΙ. . .» 1922
ΕΝ ΕΤΕΙ 1878 - ΟΤΑΝ ΑΛΛΑΖΑΜΕ ΕΧΘΡΟ ΣΠΥΡΟΣ ΚΑΡΑΒΑΣ: Η ΜΕΓΑΛΗ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ ΚΑΙ Η «ΜΙΚΡΑ ΙΔΕΑ» ΑΝΤΑ ΔΙΑΛΛΑ: «ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΤΩΝ ΒΟΥΛΓΑΡΩΝ ΟΥΔΕΠΟΤΕ ΔΥΝΑΝΤΑΙ ΝΑ ΩΣΙ ΣΥΝΑΜΑ ΦΙΛΟΙ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ» ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΔΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ: Η ΡΑΒΔΟΣ ΤΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΑΡΧΗΓΙΑΣ (LA BAGUETTE) ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΑΡΓΑΡΙΤΗΣ: ΝΕΟΙ ΔΡΟΜΟΙ ΠΡΟΣ ΤΟ ΘΑΝΑΤΟ - ΣΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΗΣ ΚΑΛΥΤΕΡΗΣ ΖΩΗΣ. . . ΕΝ ΕΤΕΙ 1922 - ΤΙ ΑΛΛΟ ΕΓΙΝΕ ΤΟΤΕ; ΓΕΩΡΓΙΑ ΙΓΓΛΕΖΟΥ: Η ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΤΡΑΤΙΩΤΩΝ ΑΠΟ ΤΟ ΜΕΤΩΠΟ ΤΗΣ Μ. ΑΣΙΑΣ ΛΙΖΙΑΝΑ ΔΕΛΒΕΡΟΥΔΗ: Η ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΡΑΤΕΥΣΗΣ ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ: «ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΚΑΘΑΡ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΑ (1901) - ΟΡΕΣΤΕΙΑΚΑ (1903) ΝΕΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΙΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΕΙΣ
Η «Εταιρεία Σπουδών» οργανώνει, εδώ και αρκετά χρόνια, «Επιστημονικά Συμπόσια» και εκδίδει τα αντίστοιχα Πρακτικά. Στις εκδόσεις της έχει συμπεριλάβει περιστασιακά τόμους με σειρές «Διαλέξεων», και επίσης Πρακτικά «Διημέρων», εκδηλώσεις που πραγματοποιεί τα τελευταία χρόνια. (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΑΤΥΡΙΚΑ
Η σχηματική μορφή που πήρε τελικά αυτό το βιβλίο δεν είναι παρά η έμμεση ομολογία μιας ήττας: όταν η σύνθεση φαίνεται αδύνατη, παραδέχεται κανείς τη διέξοδο των σχημάτων. Αυτή η υποχώρηση με απομάκρυνε πολύ από την αρχική μου πρόθεση να δώσω μια εργασία που θα παρουσίαζε το σατυρικό δράμα, αν όχι εξαντλητικά, τουλάχιστο συνθετικά. Μια τέτοια προσπάθεια όμως απαιτούσε προσπέλαση του θέματος από όλες του τις πλευρές και σε όλες του τις προεκτάσεις, ενώ, κατά τη διαδικασία της συλλογής και, κυρίως, της επεξεργασίας του σχετικού υλικού, φάνηκε...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΤΑΧΥΔΡΟΜΕΙΟ ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΙΕΡΟΤΕΛΕΣΤΙΑ
(...) Οι επιστολές αυτές διαφοροποιούνται ανάλογα με τα χαρακτηριστικά των συντακτών τους: πολλές απευθύνονται σε στρατιώτες στο μέτωπο από τους γονείς και τα αδέλφια τους, με περιεχόμενο συγκινητικό και πατριωτικό, με επίκληση της θείας βοήθειας και αναφορές στο μεγαλείο του έθνους και των αγώνων του. Οι αντίστοιχες επιστολές από συζύγους και αρραβωνιαστικές γίνονται συχνά ρομαντικές ή δραματικές λόγω συναισθηματικής φόρτισης, επιδιώκουν όμως να ενθαρρύνουν τους πολεμιστές. Ανάλογο κίνητρο έχουν και τα γράμματα φίλων των στρατευμένων. Ιδι...
Διαβάστε περισσότερα...

ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ - ΚΑΝΩΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΥ ΒΙΟΥ
Λάθος διπλό: λάθεψαν καταρχήν όσοι γενναιόδωρα με διάλεξαν, για να ανοίξω το επετειακό αυτό σολωμικό συμπόσιο με εισαγωγικού τύπου διάλεξη. Λάθεψα όμως και εγώ, που αστόχαστα δέχτηκα την τιμητική τους πρόταση. Τούτο σημαίνει πως ό,τι θα ακούσετε εφεξής βαρύνεται προκαταβολικώς από δύο λάθη. Μόνη ελπίδα: μήπως κάποτε και από λάθος δρόμο φτάνουμε στον σωστό, όπου μας περιμένουν οι φρονιμότεροι με συμπάθεια, αν όχι με θυμό για την απρόβλεπτη μας καθυστέρηση. Όπως κι αν έχει το πράγμα, η διάλεξη αυτή δεν θα είχε καν περατωθεί δίχως τη βιβλιογρ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΑ ΠΑΘΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ - ΧΡΙΣΤΟΣ ΠΑΣΧΩΝ
Χριστιανός με φλογερή πίστη και βαθιά ευλάβεια, αλλά και της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας μελετητής και γνώστης ήταν ο Βυζαντινός λόγιος που σκέφτηκε να συνθέσει ένα δράμα για τα Πάθη και την Ανάσταση του Χριστού, χρησιμοποιώντας σε κάθε σχεδόν βήμα φράσεις και στίχους από ορισμένες τραγωδίες του Ευριπίδη κυρίως, αλλά και από τραγωδίες άλλων ποιητών καμιά φορά, ή και από άλλα κείμενα. Έκανε έτσι ένα έργο ανάλογο με το έργο ενός οικοδόμου που, για να χτίσει μια χριστιανική εκκλησία, θα χρησιμοποιούσε σχεδόν αποκλειστικά μέλη αρχαίων ελληνικώ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΓΙΑΝΝΗ ΡΙΤΣΟΥ 1924-1989
Η ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΑΥΤΗ ΚΑΛΥΠΤΕΙ εξήντα έξι χρόνια πνευματικής παρουσίας του Γιάννη Ρίτσου στα γράμματά μας, από την πρώτη εμφάνισή του στη Διάπλαση των Παίδων το 1924 ως τις εκδόσεις και τα δημοσιεύματα που είδαν το φως με αφορμή τα 80χρονά του το 1989. Πρόθεση μου ήταν να κλείσω την εργασία μου με τον απόηχο αυτής της εορταστικής επετείου. Όμως το 1989 έμελλε να είναι ή τελευταία χρονιά της ενεργού παρουσίας του ποιητή ανάμεσα μας. Στις αρχές του 1990, η εύθραυστη υγεία του κλονίστηκε σοβαρά. Πέθανε στις 11 Νοεμβρίου του ίδιου χρόνου. (. . .) ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΧΑΡΝΗΣ
"Οι Αχαρνής" πρωτοπαίχτηκαν το 425 π. Χ., στα Λήναια, και πήραν το πρώτο βραβείο. Ο Δικαιόπολις, αγανακτισμένος από τη συνέχιση του πολέμου και από τη διαπίστωση ότι καμιά προσπάθεια δε γίνεται για τον τερματισμό του, αποφασίζει και κλείνει ιδιωτική ειρήνη με τη Σπάρτη. Τούτο προκαλεί την οργή των Αχαρνέων καρβουνιάρηδων, που η περιοχή τους έχει δεινοπαθήσει από τις επιδρομές του εχθρικού στρατού, και ο Δικαιόπολις απειλείται με θάνατο. Αλλά κατορθώνει να μεταπείσει τον Χορό, δηλαδή τους Αχαρνείς, για την ορθότητα της πράξης του, και επικυ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΕΠΑΡΧΙΑ
Το κείμενο που ακολουθεί είναι σειρά πέντε μαθημάτων που ο Νίκος Σβορώνος έδωσε στην Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας τον Φεβρουάριο και Μάρτιο του 1981, με θέμα τη βυζαντινή επαρχία. Όταν κάποιος διαβάζει το κείμενο αυτό, ενδέχεται να το εκλάβει ως το εγχειρίδιο οικονομικής και κοινωνικής ιστορίας του Βυζαντίου, που λείπει από την ελληνική βιβλιογραφία. Ωστόσο, ο Νίκος Σβορώνος ήταν κατά των εγχειριδίων, γιατί, όπως έλεγε, το εγχειρίδιο τείνει να σβήσει τα ίχνη μιας προσωπικής εμπειρίας, αναγκάζει το συγγραφέα...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΣΚΟΤΕΙΝΟΣ ΜΕΣΑΙΩΝΑΣ (ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΜΠΟΣΙΟ 16 ΚΑΙ 17 ΜΑΡΤΙΟΥ 2007)
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΣΦΩΝΗΣΗ: ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΡΕΜΜΥΔΑΣ Ν. ΚΑΡΑΠΙΔΑΚΗΣ: ΑΠΟ ΤΟ ΡΟΜΑΝΤΙΣΜΟ ΣΤΟ ΜΑΚΡΥ ΜΕΣΑΙΩΝΑ. ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΛΟΓΙΑ ΜΙΑΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ Σ. ΠΡΙΟΒΟΛΟΥ: GOLIARDI, CARMINA BURANA. ΕΝΑ ΦΩΣ ΣΤΟ ΜΕΣΑΙΩΝΑ Σ. ΚΟΝΤΑΡΑΤΟΣ: Η ΠΟΛΗ ΚΑΙ Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΗΣ ΣΤΗΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΚΑΙ ΔΥΤΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΩΡΙΜΟ ΜΕΣΑΙΩΝΑ Σ. ΜΑΚΡΗΣ: Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΣΤΟΝ ΥΣΤΕΡΟ ΜΕΣΑΙΩΝΑ. Η "ΦΩΤΕΙΝΗ" ΠΛΕΥΡΑ ΤΗΣ ΣΕΛΗΝΗΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΠΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΚΛΑΣΙΚΟΥ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΙΣΜΟΥ. Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ MARSIGLIO OF PADUA Μ. ΒΕΛΛΑΣ: ΤΟ ΦΩΣ ΤΟΥ ΣΚΟΤΕΙΝΟΥ ΜΕΣΑΙΩΝΑ Σ. ΒΕΛΤΣΟΣ: ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ Σ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΟΣ: Η ΩΡΑ ΤΗΣ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗΣ;
Οι προηγούμενοι, ομιλητές εκάλυψαν περίπου όλες τις όψεις του μοντερνισμού τη φιλοσοφική, κοινωνιολογική, ανθρωπολογική, καθώς και τις περιοχές της λογοτεχνίας και της αρχιτεκτονικής. Από την πλευρά μου, θα μιλήσω για τις πρωτοπορίες στις εικαστικές τέχνες και για τη λεγόμενη μεταπρωτοπορία των τελευταίων δύο δεκαετιών. Αν δηλαδή οι ιδέες και οι πρακτικές των πρωτοποριών συνεχίζονται ή μήπως κάτι έχει αλλάξει, και πιθανώς ανατραπεί, σχετικά με τους τρόπους που σκέφτονται και πράττουν σήμερα οι καλλιτέχνες. Δύο είναι τα μέρη της ομιλίας μο...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΑΡΞΙΣΜΟΣ, ΜΙΑ ΕΠΑΝΕΚΤΙΜΗΣΗ
[...] Κατά παράδοση, επίσης, η αφεντιά μου προσφωνεί ομιλητές και ακροατές με σύντομο εισαγωγικό λογύδριο. Ότι θα επιχειρήσουμε την κάθαρση του Μαρξ από το μαρξισμό έγραψε μια εφημερίδα αναγγέλλοντας τις επικείμενες εργασίες του Συμποσίου μας: ή δεν κατάλαβαν ή αυτό επιθυμούν άλλωστε, αν συμβαίνει το δεύτερο, δεν είναι οι μόνοι που το επιθυμούν. Στη δική μου την αντίληψη, όταν αισθανόμαστε την ανάγκη να επανεκτιμήσουμε κάτι, ήδη αυτό το "κάτι", έχει αναγορευθεί σε δυναμική έννοια, σε δυναμική θεωρία στην περίπτωσή μας σε κάτι που υπόκειτα...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΞΕΡΙΖΩΜΟΣ ΚΑΙ Η ΑΛΛΗ ΠΑΤΡΙΔΑ
Αγαπητοί φίλοι, Η τραγική επικαιρότητα, των ημερών μας και των τελευταίων χρόνων, που έχει αποκτήσει το προσφυγικό πρόβλημα, είτε στη χώρα μας με την ακατάσχετη άφιξη προσφύγων -των μεταναστών όπως τους αποκαλούμε- από την Αλβανία, από το Πακιστάν, από την πρώην Σοβιετική Ένωση και από αλλού, είτε στην ευρύτερη Ευρώπη με τις νομοθετήσεις κατά των μεταναστών και με την έξαρση του ρατσισμού, δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι έχει οδηγήσει την κοινωνία μας σε συνειρμούς για τα δικά της αντίστοιχα και ανάλογα δράματα του πρόσφατου και του κάπως μακ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΕΙΡΑΙΑΣ
Η ειδική αυτή εικονογραφημένη έκδοση της Εταιρείας Σπουδών Ν.Π. & Γ.Π. (ιδρυτής: Σχολή Μωραΐτη) είναι αφιερωμένη στην πόλη του Πειραιά. Συμπεριλαμβάνει κείμενα εκπροσώπων φορέων, διακεκριμένων επιστημόνων και μελετητών που συμμετείχαν με τις εισηγήσεις τους στο συμπόσιο "Πειραιάς, το λιμάνι και η πόλη" το οποίο πραγματοποιήσαμε στο πανέμορφο Δημοτικό Θέατρο, το Νοέμβριο του 2018. Με αφετηρία μια σύντομη ιστορική αναδρομή η οποία θα διέγραφε τη φύση και τη λειτουργία της πόλης στο παρελθόν, που προφανώς καθορίζει και το παρόν της, θελήσαμε ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΑΤΙΡΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗ ΝΕΩΤΕΡΗ ΕΛΛΑΔΑ
Ο τίτλος της σειράς των μαθημάτων που εγκαινιάζεται σήμερα είναι, όπως ξέρετε, "Σάτιρα και Πολιτική" και ο ποιητής που θα εξετάσουμε ο Διονύσιος Σολωμός ένας ποιητής που, τουλάχιστον εκ πρώτης όψεως, ούτε σατιρικός είναι ούτε πολιτικός. Εννοώ, βέβαια, ούτε σατιρικός ποιητής ούτε πολιτικός "ποιητής". Και τονίζω τη λέξη "ποιητής" όχι για να δηλώσω το πασίγνωστο γεγονός ότι ο Διονύσιος Σολωμός δεν άσκησε ποτέ το επάγγελμα του πολιτικού, αλλά γιατί και ως ποιητής δεν είναι δυνατό να ενταχθεί στο χώρο που καλλιέργησαν λ.χ. ο σύγχρονός του Αλέξ...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΠΟΛΕΜΟΣ 1897
Αγαπητοί φίλοι, Ο ελληνοτουρκικός πόλεμος του 1897, που το αποτέλεσμα του έκανε να ραγίσουν οι ευαίσθητες εθνικές καρδιές, δεν αποκάλυψε τίποτε πιστοποίησε μόνον ένα σύνολο από πραγματικότητες: μια ελληνική κοινωνία σε βαθιά κρίση και σε ώρες αλλαγών, και μια οικονομία κατεστραμμένη περισσότερο από όσο την παρουσίαζαν έναν κομματικό σχηματισμό σε κατάρρευση και με τις εξωθεσμικές αναζητήσεις και δράσεις σε έξαρση με την άνοδο του εθνικισμού (μίξη αλυτρωτισμού και Μεγάλης Ιδέας) να παρακολουθεί ανάλογα ευρωπαϊκά γεγονότα και να τρέφεται α...
Διαβάστε περισσότερα...